Sługa i pomocnik kapłana przy mszy św. i kościelnych czynnościach (uroczyście poświęcony), niekiedy spełniający też funkcje posła i pisarza (z gr. δiάκονος); diaconus Mymer¹, Cn [diaconus — sługa; diaconus ecclesiae ‒ sługa kościelny, kapłan Mącz 84b; – dyjak item katechista Calep; diaconus ‒ diak Murm 173] (158) : Diaconus, Euangelier. Diakon. Mymer¹ 9; A gdźież w Ewányeliey o dyakonyech? KromRozm II g2v, v; iż diakony nye ápoſtołowie ſámi obiráli/ ále poſpolſtwu wſſytkyemu kazáli ye obiráć KromRozm III I5v, H, Iv [2 r.], I2,I3v, I6v, Kv; Dijakonowie ſą ieſztze/ ſludzy Kośćiołá Bożego álbo opátrzyćielowie vbogich ludzi w kośćiele Bożym/ ſirot y wdow. KrowObr 4v; Dyákonowie weſſli ná mieyſce Lewitow zakonnych. Dyakon ma ſłużyć v Ołtarzá/ krzćić y kázáć. KrowObr 123, 4v [2 r.], 5 [2 r.], 122, 123 [7 r.], 123v, [246], [255]v; [Ewarystus papież] miedzy inemi vſtáwámi vſtáwił/ áby ſiedḿ Dyakonow było przy Biſkupie gdy każe álbo mſzą ma/ by w cżym nie pochybił. BielKron 149, 139v, 148v, 153, 234v [3 r.], 346v; tedy ći/ które Dyakony zowiemy/ daią káżdemu z ónych/ którzy Ią/ ku vżywániu/ chleb/ wino/ y wodę/ z czynieniém dźięk pánu Bogu poświęcóné BiałKat 273v; WujJud 142v, 158 [2 r.]; Diakonem w pirwſzym koſciele zleczona byłá pilność około vbogich. RejPosRozpr [c2]v, [c2]v marg, c3, c3v; SkarJedn 232, 238; SkarŻyw A5v, 86, 118 [2 r.], 454 [4 r.]; CzechEp 197; NiemObr 43; Ci Diákonowie ná to obráni byli/ áby oboim ſtołom ſłużyli/ ták świętym ołtarzom/ iáko y ſtołom poſpolitym. WujNT 419; Diákonowie słudzy Sákrámentow y słowá Bożego. WujNT 419 marg; Abowiem Diákony obierano/ pełne Duchá S. y mądrośći/ y po modlitwie poſpolitey poświącano ie przez kłádzienie rąk Apoſtolſkich/ tymże obyezáiem/ ktorym y Biſkupy y kápłany potym poświącano.WujNT 419; Dyákonowie niech będą mężowie iedney żony: ktorzyby dźiatki ſwe dobrze rządźili/ y ſwe domy. WujNT l.Tim 3/12, s. 417, 419 [4 r.J, 426 marg, 484 marg, 512 (17); PowodPr 21; SkarKaz 608b, Oooob.

Połączenia z imieniem [imię + dyjakon (30), dyjakon + imię (1)] (31): Iego mieſce wziął brat rodzony Genſerik, iako piſze Paulus Diakon. MiechGlab 47, nlb 24, 39; Leop 1.Thess arg; BielKron 139, 163, 294, 337; Ná koniec tym zámyká/ iż Lucianus Biſkup y Báſilius Diakon poſelſtwo pilnie ſpráwowáli. y liſty oddáli SkarKaz 189, 118, 184, 186, 195; z nápominánia gorącego onego Diakoná Szcżepaná obrzezowáć ſercá náſze winnichmy Ią: áby od złych myſli/ plugáwych/ gniewliwych/ zawiſnych/ wolno były SkarŻyw 3, 101, 117, 454 [2 r.]; Modlitwá pokutującego/ od S. Ephremá Dyákoná złożona. LatHar 140, +6v, [ + +1], [++2]v, [++3]v, [++4], 91, 196, 635; Iż Sámárytanowie od Philippá Diakoná prawdziwy krzeſt byli wzięli/ przetoż ich znowu krzćić było nie potrzebá. WujNT 429, 484 marg, 510, Aaaaaa4.

Połączenia z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (3); z nazwą miejscową w dopełniaczu (2) [w tym: połączenie z imieniem (4)] (5): Tego to [Sylweryjusa] muſieli kſięża wybráć Papieżem z roſkazánia Theodatá krolá Gotſkiego/ ſkąd oſkárżon do Ceſarzá Iuſtynianá przez Wigiliá Dyakoná Rzymſkiego/ iżby chciał záſię Gottom Rzym podáć. BielKron 163; powiem tu cudo/ ktore Syn moy tutecżny Epiphánius Dyakon z Iſauryey/ cżęſto powiáda/ że ſię w Likaoniey w iego ſąśieſtwie ſtało SkarŻyw 101; Dyákonowie Acháiey/ te ſłowá S. lędrzeiá Apoſtołá wſpomináią. (marg) Epist: ad Eccle: Achaiae. (–) LatHar 194, +6v, 196.

W połączeniach szeregowych (45): To maſz o porządku ſtáwyenya biſkupow/ y kápłanow/ y diakonow/ ktory yáko yeſt od ápoſtołow poſtánowyon/ ták v nas yédno- ſtáynye záchowán yeſt. KromRozm III K2; My kápłanom y dyakonom żony odyęli/ á wdáliſmy ye w nyeſtáteczny żywot KromRozm III L4v, H8, 13, I3v [2 r.]; KrowObr 3v, 3bv; [Lucyjus Papież] vſtáwił áby przy Biſkupie káżdym byli dwá kápłáni á trzey Dyákonowie BielKron 152v, 177v, 234v; Dyákonowie tákże/ Subdiakonowie/ Akoluty/ Exorcyſtowie/ Odwierni/ kośćiołowi ſłużą y potrzebni ſą. WujJud 142, 141v, 142, 142v, 156v; WujJudConf 141 v; RejPosRozpr c2v; BudNT Philipp 1/1; CzechRozm 249v; SkarJedn 389 marg; Ná niektorych mieyſcách/ służą małżeńſtwu/ rodzą dzieći Kápłani/ Dyakonowie/ y Poddyakonowie. SkarŻyw 456, 305, 363, 388, 456, 519 (13); Y vbrawſzy ſie Popowie y Diakonowie w ornaty ſtali ná łáwkách k temu przypráwionych ná Dńieprze rzece StryjKron 140, 140; w ktorych to [kanonach] ieſt obwárowánie/ iż Biſkup/ Kápłan y Dyakon żony opuſzcżáć nie ma pod pokrywką nabożeńſtwá CzechEp 229; LatHar 100; Nád to Páweł ś. chce mieć Diákony máło nie tákże święte y doſkonáłe/ iáko y Biſkupy. WujNT 419, 453, Philipp 1/1, s. 724; Miniſtrowie tylo v nich y dyákonowie zoſtáli/ á kápłanow nie máią. SkarKaz 608b, 607b, 608b.