Zestawienie: »głowna żyła« = vena cephalica (żyła odpromieniowa), z której puszczanie krwi miało pomagać na choroby głowy [szyk 16 : 2] (18): Też głowna żyła/ ktorą we dwu mieſtczoch puſzcżaią/ to ieſt w łokciu nad Wedijaną [!] á v wielkiego palcza/ tha żyła ktorą zową głowną ieſt doſwiadcżona naprzeciw pełnoſci głowney/ boleniu y rozdymaniu iey. FalZioł V 58, V 49, 58v [3 r.], 67, 67v; Goski *2v; A ieſli ſye bolączká vkaże ná ſzyi/ álbo zá vchem/ tedy s tey ręki puść głowną żyłę/ po ktoréy ſye ſtronie bolączká vkazáłá SienLek 125, 29v, 35v, 36 [2 r.], 39v, 60v, 145v, S2.

Wyrażenia: »głowny nieprzyjaciel« = hostis Vulg; adversarius capitalis, infensissimus Mącz [szyk 56 : 19] (75): BierEz P3v; OpecŻyw 65v; w tenże też czas poſłowie Tatarſcży do Ruſkich panow przijechali, radzącz iżeby ſie oni nie wkładali ku pomoczi Połowczom, iako ſwoim głownym nieprzijacielom MiechGlab 3; WróbŻołt S7; SeklKat A2v, Z3; MurzHist N2; GliczKsiąż Av, K7v; LubPs V6v, Z2; KrowObr 51, 230, 230v; Mśćiwy Pan nád głownemi nieprzyiaćioły ſwemi Leop Nah 1/2, Ier 2/4; BibRadz *5, I 273v, 366b marg; Grábiá Skrzyńſki vpominał Włádziſłáwá/ áby wnętrznych walek niechał z bráćią [...]/ á ná głownégo nieprzyiaćielá to zachował. BielKron 354v, 106v, 121, 215v, 237, 315, 327v; Capitali odio a Q. Pompeio dissidet, Ieſt mu głównym nieprziyacielem. Mącz 379b, 37d, 169d; OrzQuin G4; A co w. m. racżyſz powiedáć/ żebym ia białymgłowam miał być nieprzyiacielem głownym/ záprawdę żem nie ieſth GórnDworz Vv, V, Cc6v; RejPos 136; CzechRozm 69, 82v, 115, 227; KarnNap B3v; Nieprzyiaćielem głównym zły dobremu KochPs 54, 33, 78; StryjKron 407, 682, 692; CzechEp 8, 18, 28, 322; NiemObr 157; KochProp 7; PaprUp F3, L2v; ActReg 162; OrzJan 21, 90; iż niewdźięcżność ieſt głownym nieprzyiaćielem łáſki LatHar 559, 241, 259, 331, 375, 378, 639, 670; niechay ſie nie ćieſzy z vpadku mégo móy główny nieprzyiaćiél ſzátan. SiebRozmyśl B3, [A4], B4v, Cv, D3, D4v, E4, 12; Timon Filozof/ był Miſanthropos, to ieſt nieprzyiaćiel głowny narodu ludzkiego PowodPr 66, 4, 38.

»głowna nieprzyjaźń, nienawiść« = odium capitale Mącz, Modrz; odium novercale Mącz (2 : 1): Obácz iedno ſprzećiwniki moie iáko ich wiele ktorzy ná to czekáią/ áby głowną nienawiſćią mogli mię iáko kolwiek zátráćić. RejPs 36v; Odium novercale et capitale, Vżiwá głowney nieprziyáźniey. Mącz 259d; ModrzBaz 40v.

Szeregi: »głowny i niezjednany« (1): przeto żem ieſt głównym y nie ziednánym Nieprzyiaćielem wſzem Kácérzom OrzQuin G4.

»przeciwny a głowny« (1): Ktory będąc do tego przenáięty od Krolá Báláká/ przećiwnego á głownego nieprzyiaćielá ludu bożego Izráelſkiego/ [...] lud Boży pod vpadek y zwyćięſtwo iego poddał PowodPr 4.

»wielki i głowny« (1): A iż [...] Dijabeł/ ieſt wielki y głowny nieprzijáćiel/ małżeńſtwu vććiwemu KrowObr 230v.

Wyrażenia: »głowny artykuł« = przestępstwo kryminalne (1): Ale to ciuiliter. Oprócz cztérzéch onych głównych Artykułów. Bo o kriminálné rzeczy poſpolićie Stároſtá ſądźi SarnStat 529.

»sprawa głowna; głowna rzecz« = proces o zbrodnię zagrożoną karą śmierci; causa capitalis, crimen capitale Mącz; actio criminosa Modrz (4; 3): Vrząd gdy śię on tak odprzyśiąkł przywrocił go ku dobrum i doſtoieńſtwám iego a ſtyi ſprawy głownyi wypuścił MurzHist D2v, H4; Causam capitis recipere. Główną rzecz prziyąć na ſię ku obronie/ to yeſt/ komu o gárdło ydzie. Mącz 36a, 75b; ModrzBaz 84v; Calep 884a; VStáwuiemy/ áby ńá Séymie Wálnym káżdégo tegodniá w dźiéń ieden/ miánowićie Wtorkowy/ ſpráwy głowné Litewſkié Séymowé przez nas ſądzoné y odpráwowáné były. SarnStat 140.

»wina, karanie głowne(-a)« = poena capitalis Modrz (2 : 1): A teć ſą rzecży/ ktore winę pieniężną potwierdzáią ábo forytuią/ á głowną wątlą. ModrzBaz 27v, 27v, 78.

Zestawienia: »głowny występ(ek)« = zbrodnia zagrożona karą śmierci; crimen capitale Mącz, Modrz; fraus capitalis, vitium capitale Modrz (8): Crimen capitale. Głowny wyſtęp, Mącz 37d; Gdyż ſie tu nie mowi o ſyniech krzywoprzyſięſcach/ bluźnirzoch/ cudzołożnikach/ drapieſcach / mężoboycach/ y inemi głownemi wyſtępki ſ[plu]gáwionych RejPosWstaw [41³]v; w teyże Rzecżypoſpoliteyiemu iemu ieſt żárt/ á iákoby igrzyſko/ zábić ćiebie/ á tobie to zá głowny wyſtępek pocżytáią/ ieſli go zábijeſz/ ábo rániſz. ModrzBaz 71, 71v, 80v, 89, 107v, 144.

»głowna zdrada« (1): Capitalem fraudem admittere, Smiertelney á głowney zdrády ſie dopuśćić. Mącz 37d.

Szereg: »śmiertelny a głowny« (1): Mącz 37d cf »głowna zdrada«.

Wyrażenie: »pieniądze głowne« = główczyzna (1): tedi opiekvh [...] ma o glovę zabitą czynicz vedlia prava [...]. A potem dziecziom onem zonych pieniędzi głownych liczbę czynicz gdy kv liatom przidą. ComCrac 16.

Wyrażenia: »głowne myto« (3): A Spolſky thak polak iako Ormyanyn, thak theſz Thvrczin Woloſzanyn Othmyczywſzy Głowne wlvczkv mytho ydzye za quitt po Wolynyv gdzie chcze MetrKor 57/117, 57/116v, 119v, 59/275v, 276, 281.

»głown(iejsz)a przyczyna« [szyk 4 : 3] (7): GórnDworz Aa7, Hh3v; NiemObr 98, 117; TRzy głowne przycżyny vpadku bliſkiego Polſkiego. PowodPr 17 marg, 26 marg; Ieſt ieſzcze inna przyczyná bárzo głowna niezgod ludzkich/ chćiwość y łákomſtwo SkarKazSej 675a.

»głowny przywilej« [szyk 5 : 1] (6): Priwilej głowny Duchownego ſtanu. OrzRozm K3 marg; GŁOWNE PRZYWILEIE y Wolnośći cżtery, ná których Polſka Koroná zdawná záśiádłá. SarnStat 65, 65 marg, 66 marg [3 r.].

Zestawienia: »cztery (a. trzy) głowne cnoty« [szyk 1 : 1] (2): trzy cnoty głowne/ Wiárę/ nádźieię/ y miłość przypomina NiemObr 78; Sćiány niech będą: [...] ony cztery głowne cnoty. Mądrość duchowna/ ſpráwiedliwość/ czyſtość y męſtwo SkarKaz 457a.

»głowny grzech« [w tym: siedm grzechow głownych (4), siedm głownych grzechow (1), siedmiorakie głowne grzechy (1)] [szyk 6 : 5] (11): Przetoż lepiey ie Theologowie głownymi názywaią/ dla tego/ że z nich iáko z głowy y z źrzodłá iákiego rozlicżne wády y grzechy [...] przycżynę ſwoię máią. LatHar 129; Te Pſálmy niektorzy ták rozdźieláią/ że káżdy iáko przyſtoyne lekárſtwo iednego z śiedmi głownych grzechow pokłádáią. LatHar 158, +++2, 129 [2 r.], 130 marg, 509, 744, 749; WujNT 866 [2 r.].

praw. »rzecz głowna« = ważna przyczyna niestawiennictwa w sądzie (1): á ieſliby nie ſtánął odrzućiwſzy wſzytki zwłóki ná rzeczy główné/ álbo téż ná przypadkowé/ [...] krzywdę [...] vczynioną ná proſté powodowé twiérdzenié ma nágrodźić SarnStat 1254.

Szeregi: »(na)pi(e)rwszy a (i) (na)głowniejszy« (3): GórnDworz Hh; Pierwſzy á głownieyſzy ieſt ártykuł błędow Greckich/ złe o Duchu ś. rozumienie SkarJedn 342; NiemObr 117.

»głowniejszy a (abo) przedniejszy« [szyk 1 : 1] (2): NiemObr 91; A ieſliby mu rękę/ álbo nogę vćiął/ álboby go ná członkách przednieyſzych ábo głównieyſzych ochromił/ tákiéż ſowitą táxę tákowych członków y chromoty płáćić ma. SarnStat 1170.

»wielki a (i) głowny« (3): żeby pan obrał drugą mnieyſzą rádę/ ktora by ſie nie w wielkich á głownych/ ále w domowych/ á pothocżnyeh rzecżach s ſtárſzym kołem porozumiewáłá GórnDworz Hh5v, X4v; NiemObr 71.

Wyrażenia: »głowny ordynek« (1): Wiele theż pomága ku zwyćięſtwu/ kto może mieć lud Rycyrſki drugi nád ty ktorzy w głownym ordynku ſtoią BielSpr 17v.

»wojsko głowne« [szyk 11 : 5] (16): Legia máła: miewáłá ludu w glownym woyſku ośm tyſiąc. Legia wielka dzieſięć tyſiąc krom pomocnikow y przydańcow. BielSpr 10v; nie wnet ſie nań miotáć z głownym woyſkiem [...]/ ále napierwey puśćić Globum, to ieſt/ oſobny lud poſtronny/ ktore zowiemy pomocnemi lekko zbroyne/ áby obacżyli moc á ſpráwę nieprzyiáćielſką/ á woyſko główne ſtało w ſwey ſpráwie w cáłośći BielSpr 15v, 11, 14v [2 r.], 17v [2 r.], 18, 18v (16).

Zestawienia: »głowny dekret« = dekret w podstawowej kwestii spornej [szyk 1 : 1] (2): iuż od tego czáſu Pereſudy żadné brané/ y wyćiągáné v nich nie máią bydź czáſy wiecznémi. [...] gdy Trybunał główny Dekrét wedle ich praw vczyni/ od Dekrétu głownégo po kopie Litewſkiéy/ ſądowi pámiętnégo płáćić pozwolili. SarnStat 860.

praw. »głowna odpowiedź« = bezpośrednia odpowiedź na zarzuty pozwu (2): że ſtroná obwiniona/ niż ſye s Powodem/ przes głowną odpowiedź ná żáłobę w práwo wda/ ty lekárſtwá práwne ma GroicPorz Cv, t4v.

praw. »głowna rzecz« = podstawowa kwestia sporna; capitalis quaestio, negotium principale, res principalis JanStat [szyk 13 : 6] (19): nizly od takovych acceſſorii ktore wſſobie nioſſą Zyſk y ſtratę glowney rzeczy o ktorą bel kto pozwąn wtakiei glowney rzeczy, ieſliby ſie komv niepodobala ſkazn ſzędziego, mozego rvſfycz na viecze ComCrac 16v, 16v, 17; ORtel álbo Sentencya ieſt dwoiáka. Iedná kthora bywa wydaná nie o głowną rzecz o kthorą żáłuią/ ále ſye przytoczy s przypádłey gadki GroicPorz aa4v, Cv, t2v, bb2v, dd2v; wyiąwſzy winy/ któré zwykły bydź płáconé po dekréćie rzeczy głównéy. SarnStat 824, 691, 752, 797, 804 [2 r.], 813 (10).

praw. »głowna summa (a. sumka)« = kapitał, właściwa suma (pożyczki, zastawu itp.), od której oblicza się procenty; sors Mącz; sors principalis, summa capitalis a. essentialis a. principalis JanStat [szyk 17 : 11] (28): MetrKor 40/811 [2 r.]; iż żaden wierzyćiel vżytku/ by go też w dwoy y w troy naſob nád głowną Summę wybrał/ nie wyraża ná poczet głowney Summy GroicPorz ddv, ddv [2 r.]; Usura sextans, Dwa ćzinſze [!] ná rok od yedney główney ſummy. Mącz 17c; Sorciuncula, Lóśyk/ też główna ſumká Mącz 403b, 342c [2 r.], 403b, 464d [2 r.], 480c [2 r.], 502b [2 r.]; SkarŻyw 101; tedy od tego czáſu zárázem lichwę/ która zá dwie lećie przyroſłá/ máią ſtráćić: á ná głównéy ſummie ſáméy króm wſzelkich lichw máią mieć doſyć SarnStat 259; ſąd ma przydáć powodowi Woźnégo Ziemſkiégo iáko zwyćiężcy/ ná w wiązánié w dobrá pozwánégo álbo práwem zwyćiężonégo/ w ſummie przezyſków ták ſummy głównéy/ iáko ſzkody y win/ któré ztąd poſzły SarnStat 826, 87, 259, 582, 826, 827, 1256; CiekPotr 57; KlonFlis Ev.

praw. »głowna(-y) żałoba, pozew« = skarga dotycząca istotnej sprawy spornej [szyk 18 : 2] (14 : 6): nyewzial gwalthem szescz jkobierczi [...] dziesianczi przesczierathl siedmy obrvsow gdwivnasczie rącznykov gdviv fvnthv pyeprzv ienego fvnthv saphranv gdviv popon hy daley podle glovnego posviv ZapWar 1532 nr 2471, 1532 nr 2415, nr 2470, nr 2472, 1546 nr 2612; A gdy ty trzećie dwie niedźieli wynidą/ powod głowną żáłobę czyni/ to ieſt onego dobrowolnego ziáwienia/ ktore gołymi ſłowy ná początku vczynił/ potwierdza Vrzędowymi liſty/ świádectwy/ y inſzymi dowody GroicPorz ſ3v; Po Opráwách ſtroná odporna/ albo głowney żáłoby ſłucháć ma/ álbo dobrowolne ziáwienie zá głowną żáłobę przyiąć. GroicPorz v2, Cv, ſ2, ſ2v [3 r.], ſ3v [3 r.], t4v, v2, v2v; SarnStat 1163.

Szeregi: »tak pomocny jako i głowny« (1): A ták ma mieć ná fwą ftronę dobre męże/ ták iezdne iáko piefze/ ták pomocne iáko y głowne ktorzy w ſpráwie ftoią. BielSpr 18v.

»przedniejszy a głowny« (1): Antychriſt on przednieyſzy á głowny/ przećiwnik Páná Chriſtuſow (ktory ták ieſt głową wfzytkich niewiernyeh ludzi/ iáko Pan Chriſtus ieſt głową wfzytkich wiernych y pobożnych) będzie iedná pewna oſobá WujNT 820.

Wyrażenia: »głowny kościoł« = kapituła; ecclesia cathedralis a. primaria a. principalis JanStat [szyk 4 : 1] (5): którégo przepiſy do wſzyſtkich Kośćiołow głównych ſą pod pieczęćią náſzą przeſłáné. SarnStat 193; iż Biſkupſtwo Chełmieńſkié do Kośćiołá Gniéźnieńſkiégo ma ſie wróćić od tego czáſu y ná potym/ do Polſkiégo y Gniéźnieńſkiégo Kośćiołá: y iáko głownému niech we wfzyſtkich rzeczách będźie poſłuſzné y poddáné SarnStat 1096, 180 [2 r.], 197.

»księstwo głowne, książę głowne« = monarchia suwerenna, niezależna od nikogo, monarcha suwerenny [szyk 10 : 1] (10 : 1): Mówię o Głównych Kśięſtwách [...] iáko ieſt Turcya/ Moſkwá/ Litwá/ Rákuſy OrzQuin P; Mówię [...] o Kśiążętách głównych/ którzy ſobie ſámi Pánowie ſą OrzQuin Sv, P3, P4v [2 r.], Qv [4 r.], Q2, Q3v.

»sejm głowny« = parlament I Rzeszy Niemieckiej (1): Co ſie tycże ſpraw ſądownych/ ktore ſie tocżyły miedzy Papieſkimi Kápłany á miedzy Lutery/ záwieſzamy to do Seymu głownego BielKron 217.

»synod głowny« = sobór [szyk 2 : 1] (3): Był potym w kilkudźieśiąt lat/ głowny Synod (iáko oni zową) w Konſtántynopolu NiemObr 58, 58, 140.

Zestawienia: »kasztelan głowny« = kasztelan urzędujący w największej kasztelanii, albo „większy”, tj. zasiadający na wyznaczonych krzesłach w senacie (2): ELekcią ná obiéránié Vrzędników ſądu Ziemſkiégo/ poſt ceſſum vel deceſſum którego z nich/ [...] Woiewodá/ et in defectu Káſztelan główny onégo Woiewództwá/ álbo źiemie [...] złożyć ma SarnStat 457 [idem] 556.

praw. »roki głowne« = roki sądów wiecowych rozpatrujących w wyższej instancji sprawy wniesione z sądów ziemskich i grodzkich danego województwa; termini generales JanStat (12): MOże tedy áppelowáć od Roków przerzeczonych głównych do Królewſkiégo Máyeſtatu SarnStat 161; Też poſtánawiamy: áby Sądy záwité álbo Roki główné trzy kroć były do roku we wſzyſtkich Ziemiách SarnStat 911, 535 [3 r.], 797, 807 [3 r.], 812, 826, 911 marg.

praw. »sądy głowne« = trybunał koronny rozpatrujący raz w roku w najwyższej instancji sprawy sądowe Wielkopolski i Małopołski (8): O Kocách, Pereſudách y winách v ſądu głównego Trybunału Lubelſkiégo SarnStat 860; á Rok wſzelákim pozwem zawity ma bydź ſkłádan przed czáſem ná ſądy główné/ wysſzéy náznáczoné SarnStat 873, 863, 867, 869, 873 [3 r.].

»głown(iejsz)y sejm« = sejmik generalny złożony z delegatów sejmików ziemskich danej prowincji [szyk 2 : 1] (3): O CZASIE Y MIEYSCV Séymóm Głównym y Powiátowym. SarnStat 30; żeby Rády náſzé Duchowné y Swietckié ná Séymikách bywáły/ á ſpólnie z ſzláchtą Artykuły ſpiſowáły: y potym ie ná głównieyſzé Séymy do Nowégo miáſtá/ y do Kołá/ y do Wárſzáwy iáko gdźie w któréy częśći korony náſzéy ſtárádawny zwyczay ieſt/ znośili SarnStat 31 [idem] 268.

»głowny sejm« = sejm walny [szyk 3 : 3] (6): A ták ten Séym Wálny y główny złożony w imię Páńſkié tym ſpoſobem zácząwſzy: ná którym długich á wiele Tráktatów y námów miawſzy/ proſzeniſmy ſą/ [...] ábyſmy Ziemię Podláſką [...] Króleſtwu Polſkiému przywróćili SarnStat 1037 [idem 1057, 1186], 1037, 1057 [2 r.], 1186 [2 r.].

praw. »głown(iejsz)y sędzia« = sędzia wyższej instancji; iudex generalis Modrz [szyk 3 : 3] (6): A tu iuż trzebá mowić o głownieyſzych ſędźiach/ do ktorych od innych ſędźiow wſzytcy Koronni ſtanowie ápellowáć mogą/ á od nich do nikogo inſzego ModrzBaz 90v, 92v, 93v; SarnStat 863, 871, 872.

»starosta głowny« = starosta jednego z większych starostw w Polsce; capitaneus generalis Mącz, JanStat [szyk 4: 1] (5): Generalis capitaneus, Głowny ſtároſtá który ma ynſze pod ſobą. Mącz 143d; SKázuiemy ná prośbę Poſłów Wielkiéy Polſki: áby rezygnácię/ y zapiſy/ y opráwy przed Stároſtą Wielkiéy Polſki głównym były ſtárym zwyczáiem SarnStat 539 [idem 759], 541, 759, 903.

»starostwo głowne« = starostwo obejmujące większą jednostkę terytorialną; capitaneatus generalis JanStat (2): Iż gdy ſie przyda Stároſtwu głownému/ álbo którému inému mnieyſzému wákowáć/ [...] tedy kśięgi Grodzkié Staroſtów zmárłych [...] nie máią bydź nigdźie znáſzáné SarnStat 537 [idem] 436.

praw. »wiece głowne« = sądy wiecowe rozpatrujące w wyższej instancji sprawy sądów ziemskich i grodzkich danego województwa; colloquium generale JanStat (3): áby Roki Wiéców głównych w ſądźiéch źiem náſzych ná potym ták były przekłádáné SarnStat 769, 768, 769.

Szeregi: »napierwszy i nagłowniejszy« (1): chcąc mieć Pan Iezus dwánaśćie przednieyſzych/ [...] Piotrá ná pierwſzym [!] y nagłownieyſzym po ſobie Apoſtołem vcżynił SkarŻyw 597.

»przedni albo głowny« (1): vczyniwſſy zmyenkę ſtolice Pyotrowey/ to yeſt Rzymſkiey/ á papyeſkyey/ á názwawſſy yą przednim álbo głownym koſcyołem/ przykłáda KromRozm III O2.

Wyrażenia: »głowna horda« (3): Ci też iako y drudzi poſzli z głowey [!] hordy Tatarow Zawolſkich, może mieć ta horda dwanaſcie tyſięci ludu ku bitwie. MiechGlab 74, 28, 75.

»głowny jarmark« (2): ktorym Król Káźimiérz roſkázuie [...] áby żaden Noremberczánin/ [...] nieśmiał w Krákowie krom głównych Iármárków towárów ſwych przedáwáć SarnStat 960, 959.

»głown(iejsz)e miasto« [w tym: w czym = gdzie (21), czego (16), czyje (7), z przymiotnikiem od nazwy miejscowej lub etnicznej (12)] = niekiedy ῾stolica᾽; metropolis Mącz, Calep; matrix urbs Mącz; civitas notabilior JanPrzyw [szyk 55 : 47] (102): MiechGlab 5, 6; GroicPorz bbv [2 r.]; KrowObr 202; UstPraw H [2 r.]; był [...] Kápłanem w Mádyán/ ktore było głowne miáſto Amálechitow BibRadz I 158c marg; Tákći bywáło w Grecyey/ gdźie z kożdego głownego Miáſtá/ wybráni ludźie zieżdżáli ſye dwá kroć do roku OrzRozm T3v; Liſsiboná álbo Vlixboná ieſt miáſto głowne w Portugáliey BielKron 278v; Bituris álbo Awárikum/ ieſth miáſtho wielkie we Fránciey/ ktore też zową Aquitániká/ ieſt miáſto głowne/ długie y ſzerokie. BielKron 281; Krol Włádźiſław [...] kazał ſie ſchodźić ludu proſtemu ná krzeſt ſwięty do głownych miaſt. BielKron 381v, 263v, 264, 268, 273v, 275 (23); Haec urbs est arx omnium gentium. To miáſto yeſt główne miedzi wſzemi miáſty. Mącz 17b; Nam matrices urbis latini vocant quas Graeci Metropolis, Główne miáſto z którego drugie miáſtá wyſádzone y oſádzone bywáyą. Mącz 211b; Sardium, Główne miáſto Lidiae Mącz 368c, 22c, 30d, 39c, 50d, 77b (23); ieſli ſie thych cżáſow nie rodzą one wielkie krolowe/ ktoreby Pirámidy ſławne/ miáſtá głowne/ nieznośnym budowáły koſztem GórnDworz Z6v; RejPos 35v, 50v; KwiatOpis C3, C4v; BielSpr 58v; przybit ieſt wyrok w Sżuſzanie mieśćie głownym krolewſkim [in Susan regia] BudBib Esth 3/15; SkarŻyw 355; StryjKron A3v, 26, 115, 165, 320, 406; CzechEp [400]; Ci ſtároſtowie bowiem/ mieſzkáiąc w mieśćie Włoſkim głownym w Ráwánnie/ y w Rzymie roſkázowáć chćieli NiemObr 170, 173; Calep 659b; GórnTroas 20; o przenieśieniu kośćiołá z Hieruzálem głownego miáſtá Zydowskiego, do Rzymu głownego miáſtá Pogánskiego. WujNT 476 marg, przedm 31 [2 r.], s. 392 [2 r.], 666, 703, 732; poſtánawiamy/ áby tylko w káżdym Woiewództwie/ á w Ruśi/ [...] iednáki był [korzec]/ iáki ieſt w głównieyſzym mieśćie onégo Woiewództwá SarnStat 279; Tákże y miáſtá główné/ któré Stároſtów nie máią/ przyśięgáć Królowi y króleſtwu máią SarnStat 493; PRzeſtrzégáiąc/ áby ſie w mieśćiéch głównych Koronnych violentię nie dźiały ludźiem ná vrzędźie będącym/ tedy Conſtitucią anni 1581. [...] extenduiemy SarnStat 505, 127, 234, 270, 280, 401 (16); PowodPr 84; SkarKaz 517b. Cf »głowa i głowne miasto«.

»głowna rzeka« (1): ále wſzyſtki [przyczyny] niemal/ iáko ſtrumienié do głównéy rzeki/ ták do niezgody ſye ćiągną KochWr 20.

»głowny zamek« [szyk 6 : 6] (12): UstPraw H [2 r.]; BielKron 316; Rigá. [...] Then bywał głowny Zamek Lyflandckich Miſtrzów. KwiatOpis B4v; A ma to Páńſtwo w ſobie poczytáiąc głowne Zamki z niżſzymi poſpołu/ [...] ſto y dźiewięć Zamków KwiatOpis D2, B, B3, C3, C3v, C4v; StryjKron 497; SarnStat 280.

Zestawienie: »głowna żyła« = vena cava superior (żyła glówna górna) (1): Cżtyrzy żyły na przednieyſze od ſercza pochodzą, od ktorich drugie wyraſtaią iakoby gałęzi od drzewa [...]. Pirwſza Cephalica to ieſt głowna GlabGad E5v.

Szeregi: »głowa i głowne miasto« (1): iż Kijów był y ieſt główą y głównym Miáſtem Ruſkiéy Ziemi SarnStat 1057.

»głowny i mniejszy, [nie] mały tylko głowny« (1 : 1): zburzyli ij Turcy do grunthu/ niechcąc mieć máłych tylko głowne zamki. BielKron 316; iż w Andorfie/ [...] w Roterodamie/ w Amſterdamie/ y w inych głownych y mnieyſzych Miáſtach/ ták wyſoko wodá wylałá StryjKron 26.

»głowny a najwyższy« (1): Arx [...] aliquid egregium et nobile. Ut [...] Aphrica omnium provinciarum arx, Afriká yeſt głowna á náywyſzſza miedzi ynemi kráyinámi. Mącz 17b.

»powietny a głowny« (2): w powietnych á głównych mieśćiéch/ máią to publikowáć SarnStat 234 [idem] 401.

»głowny (a. (na)głowniejszy) i (a) przedm (a. (na)przedniejszy)« [szyk 2 : 1] (3): MiechGlab 28; iż we wſzytkiey Ruſkiey Ziemi/ Lwow ieſt Miáſto naprzednieyſze y nagłownieyſze. GroicPorz bbv, bbv.

»głowny a stoleczny« (1): gdy Conſtantinopolim głowne á ſtolecżne miáſto obległ/ dopiero Bogacże rzucáli przed nogi Ceſárzowi ſwemu wielkie doſtátki PowodPr 84.

»wielki i głowny« (1): Legion álbo Lion miáſto wielkie y głowne w kroleſtwie Káſtilliyſkim. BielKron 278v.