[zaloguj się]
[pdf]

KOMETA (56) sb f

kometa (55), chometa (1) GórnTroas.

k- (48), c- (8); -t- (55), -th- (1).

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie); -e- (6), -é- (1) OpecŻyw.

Fleksja
sg pl
N kometa komety
G komety komet
D komet(o)m
A komety
L kometach

sg N kometa (40). ◊ G komety (4). ◊ pl N komety (7). ◊ G komet (1). ◊ A komety (2). ◊ D komet(o)m (1). ◊ L kometach (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Ciało niebieskie, ukazujące się nieregularnie na niebie w postaci gwiazdy z tzw. warkoczem, któremu przypisywano zapowiedź nieszczęść; acontias Mącz, Calep, Cn; cometa, crinita stella Mącz, Cn; cometes, hippeus Calep, Cn; pogonia Mącz; ceratias, disceus, pitheus, pithites, pogonias, stella cincinnata a. comans, xiphias Cn (56): Sindmégo [!] dnia gwiázdy [...] ogniſté brody z ſiebie wypuſſcżą/ iako widámy kométy. OpecŻyw 193v; MiechGlab **v [2 r.], 2; Byłá też Kometá ktorą zową Cerácyás/ krzywa iáko rok/ Słońcá też było wielkie zácmienie/ ktore złe znáki Perſom były. BielKron 117; Thego cżáſu Komety były wielkie ná głod á ná mor. BielKron 176; Ná drugi rok Kometá byłá wielką/ znácżyłá vpadek Swidrygałow BielKron 387, 145v, 147v, 171v, 190v, 210 [2 r.] (25); Azaż kiedy wielkie Złączenie Płánetow zẃierſchnich/ álbo záćmienie ták Słońcá/ iáko y Mieſiącá/ álbo Komet ná powietrzu widzenie było/ przez iákiey wielkiey nędze ludzkiey ná świecie? LeovPrzep a3v; Abowiem częſtokroć ześćie Plánetow w známieniu niebieſkim ogniſtym Kometom być znáczyło. LeovPrzep C3, a4v [2 r.], C3 [4 r.], C3v, E3v; Oczko [42]; Tegoż roku Kometá ſtráſzna przez trzy Mięſiące trwáłá w Polſzcze/ zá ktorą potym mor ná bydło wſzełákie przyſzedł. StryjKron 340, 340 marg, 782 [2 r.]; Acontiae ‒ Cometa z ſtrzałąm. Calep 18b, 483a.

W połączeniu szeregowym (1): Komety/ powodzi/ rozboie/ chrobáctwo pánowáć będą BielKron 136.

W charakterystycznych połączeniach: kometa ogonista, straszliwa (straszna) (5), wielka (13).

Wyrażenie: »chomety miotła« (1): Chomety ſtráſznéy miotłá. komu złé gotuie/ Twa ſámégo náuká o tym prorokuie GórnTroas 28.
Szeregi: »(kosmata a. kudłata, a. ogonista, a. pozorzysta) gwiazda, (albo, takież) kometa« [szyk 3 : 2] (5): Zá tego też Papieżá widano wielkie cudá na niebie/ ták iż ſie ſámy komety tłukły/ tákież gwiazdy. BielKron 163v; Mącz 2d, 61a, 68d, 308a.

»kometa, (i) miotła« [szyk 1 : 1] (2): Calep 220a; Także y mieśiąc/ y gwiazdy/ puſzczą z śiebie oſobliwą y ſtráſzącą ćięmność y miegotánie. Iáko więc po onych kometách y miotłách ná niebie baczem SkarKaz 5a.

»planeta i kometa« (1): zeydą ſye poſpołu ſkutki záćmienia Słońcá/ s ſkuthkámi wielkiego złączenia Plánetow y Komety LeovPrzep C3v.

Synonimy: »kosmata gwiazda«, »kudłata gwiazda«, »ogonista gwiazda«, »pozorzysta gwiazda«, miotła.

ZZa