[zaloguj się]
[pdf]

KRYSZTAŁOWY (15) ai

kryształowy (7), krzyształowy (5), krystałowy (3); kryształowy RejWiz (3), KochPs, Calep, KochFrag, GosłCast; krzyształowy OpecŻyw, HistAl, BielKron (2), RejZwierc; krystałowy WróbŻołt (2), Mącz.

a pochylone, o jasne.

Fleksja
sg
mNkrysztåłowy fN nNkrysztåłowé
A Akrysztåłową Akrysztåłowé
I I Ikrysztåłowym
L L Lkrysztåłowym
pl
N subst krysztåłowé
D krysztåłowym
I f krysztåłowémi

sg m N krysztåłowy (3). ◊ f A krysztåłową (1). ◊ n N krysztåłowé (3); -é (1), -(e) (2). ◊ A krysztåłowé (2); -é (1), -(e) (1). ◊ I krysztåłowym (1). ◊ L krysztåłowym (1). ◊ pl N subst krysztåłowé (2); -é (1), -(e) (1). ◊ D krysztåłowym (1). ◊ I f krysztåłowémi (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.

Przymiotnik od „kryształ” ‘minerał, przeźroczysta odmiana kwarcu’; cristallinus Mącz, Calep, Cn (15): Crystallinus, Kryſtallowy Mącz 70a; Calep 274a.
a. Zrobiony z kryształu (6): Nálazł [...] nacżynie rozmáite złote/ s kámienia drogiego/ y krzyſztałowe bárzo miſthernie ſpráwione HistAl H2; Tálerze/ łyſzki/ miſy/ wſzytko Kryſztałowe RejWiz 25, 27; [Pallada Perseusowi] dáłá źwierciádło krzyſztałowe BielKron 21, 26; S trefunku [...] ſkleniczę koſztowną kryſztałową ſtłukł. RejZwierc 81v.
b. Podobny kryształowi (7): Ty w ſkále vkázuieſz drogę zdroiom nowym/ Któré pośiłek nioſą rzékom kryſztałowym. KochPs 155; KochFrag 22; IEſt opoká poświęcona/ [...] Z któréy iáſné przeźrzoczyſté Kryſztałowe wody czyſté/ Szumem z góry wylatáią/ á w źródło piękné wpadáią GosłCast 21.
Wyrażenie: »jako kryształowy« (1): potrefi pod gorą gaiek Káſztánowy/ Z niego bieży potocżek iáko Kryſztałowy. RejWiz 142.
Zestawienie: »niebo kryształowe« = w dawnej kosmologii jedna ze sfer niebieskieh, znajdująca się poniżej tzw. nieba empirejskiego (empireum) [caelum crystallinum Calep] (3): GDy dziewitza Maria [...] przez niebo krzyſſtalowé/ gwiázdecżné/ ij ogniſté/ byla prowadzona OpecŻyw 182; Extendens coelum sicut pellem: qui tegis aquis superiora eius. A nieboś rozciągnął iako skorę ktori przykriwaſz wodą wirzchy iego. (koment) wodą, [Ps 103/3] to ieſt niebem kriſtałowym, (koment) wirchy iego, [Ps 103/3] czuſz nieba nizſzego w ktorim ſą gwiazdy. WróbŻołt hh7, vv4.

Cf [KRYSZTALINOWY], KRYSZTALNY, KRYSZTAŁOWATY

IM