[zaloguj się]
[pdf]

LATANIE (22) sb n

lå- (9), la- (1) GórnRozm; drugie a jasne, e pochylone.

Fleksja
sg
N låtanié
G låtaniå
D låtaniu
A låtani(e)
I låtani(e)m
L låtaniu

sg N låtanié (5); -é (1), -(e) (4). ◊ G låtaniå (6); -å (5), -(a) (1). ◊ D låtaniu (4). ◊ A låtani(e) (2). ◊ I låtani(e)m (2). ◊ L låtaniu (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

1. Unoszenie się w powietrzu przy pomocy skrzydeł; volatus Mącz, Calep, Cn; cursus per aërem, meatus, volatura Cn (18): SOkoł ieſt pthak wzrok maiączy oſtry/ w lataniu barzo gwałtowny FalZioł IV 23a, IV 18b, 27a, b; GlabGad C, D5v, H5v, I; Leop 4.Reg 21/6; Mącz 505d; ále iáko ptakom ſkrzydłá do latánia [alae ad volandum]/ ták cżłowiekowi dáne ſą cżłonki do roboty ModrzBaz 37; Auspicium ‒ Wieſzczba z ptąkow liatanią wzietą. Calep 118a, 115b, 773a, 1138b.

W połączeniu szeregowym (1): Zwierzęthá [...] ćwicżą ye [dzieci swe] álbo ná byeg/ álbo ná latánie/ álbo ſkakánye GliczKsiąż F3.

W porównaniu (1): GórnRozm N3v cf »latanie wysokie«.

W charakterystycznych połączeniach: ptasze (ptakow) latanie (3); skrzydła do latania; możny w lataniu.

Wyrażenie: »latanie wysokie« (1): Tęn Prometheus [...] obrotow niebieſkich pilnował ná oney gorże/ [...] mieſzkáł y tám/ ſerce ſwe rozmyślániem vſtáwicznem/ iáko Orżeł látániem wyſokiem zábawiał. GórnRozm N3v.
W przen (1):
Wyrażenie: »niebieskie latanie« (1): ieſt [post] modlitwie wielkiemi ſkrzydłámi do niebá. Bo czyni trzeźwią y czuyną duſzę/ y lekką do niebieſkiego latánia. SkarKaz 121b.
2. Przenoszenie się szybko z miejsca na miejsce, bieganie, chodzenie, gonienie; discursus Mącz (4): Talaria etiam dicuntur alata Mercurii calciamenta. Hinc Talaria induere, proverbium, Gotowáć ſie ná latánie. Mącz 439a.
Wyrażenia: »latanie po powrozie« [szyk 1 : 1] (2): Petaurum, Wſzelákie kuglárskie poczinánie yáko skakánie przes obręcz ná gołym mieczu kozielki przewrácánie/ po powroziech liatánie y cotákowego. Mącz 295a; GórnDworz E3v.

»latanie i tam i sam« (1): Discursus, Przechodzenie/ Latánie y tám y ſám. Mącz 74b.

Szereg: »latanie abo chodzenie« (1): A iáko piły nie grawamy iż nie máſz tego obycżáiu/ ták záſię morzpręgi/ latánie/ ábo chodzenie po powrozie/ by dobrze v nas było poſpolite/ iednák bym ia ſwemu Dworzáninowi tego nie dopuśćił GórnDworz E3v.

Synonim: 2. bieganie.

Cf LATAĆ, LOT

BZ