[zaloguj się]
[pdf]

1. LEC (8) sb m

lec (8), [lijec].

Teksty nie oznaczają é; e prawdopodobnie pochylone (tak w gwarach).

Fleksja
sg pl
N léc léce
G léca
A léc
I léc(e)m
L lécu

sg N léc (2). ◊ G léca (1). ◊ A léc (2). ◊ I léc(e)m (1). ◊ L lécu (2). ◊ [pl N léce.]

Sł stp notuje, Cn: leje, Linde XVI – XVIII w.

Wąski i długi pas rzemienny lub parciany przytwierdzany do uzdy, służący do kierowania koniem, cugiel, wodza; lorum Vulg, Calep, Cn; ductorium BartBydg; fraenum Calag (8): BartBydg 45; A zaſz przywiedzieſz Iednorożcá ku orániu ná lecu twoim? Leop Iob 39/10; BielKron 295; Zaum. Wodzá. Vzdá. Lec. Fraenum. Calag 581a; Calep 613b; [3 konie, sterzy chomąta i szory przy tym, 3 gurty rzemienne, lijec 1 InwMieszcz 1574 nr 193; śla i lece stare do konia za 1/2 grzywny. InwMieszcz 1580 nr 228].
Zwrot: »wziąć lec, za lec« [w celu powożenia] (1 : 1): I kazał wnet zaprzęgać, co sprawiono chutnie. Wsiadł zatym i wziął za lec KochMon 28, 30.
W przen (1): ZAprzęż nie Tygry/ nie Lwice Cyprido W złoty woz/ parę białych niech Cupido Gołębi lecem iedwabnym pożenie SzarzRyt D4v.
Przen (2):
Wyrażenie: »twardy lec« = silna władza, tu: nieugięta wola (1): toć iuż tu trzebá twárdego lecá hámowáć tego ſwowolnego oſłá [= przyrodzenie człowieka] RejZwierc 65v.

Synonimy: cugiel, opratka, rzemień, wodza.

Cf LECARZ, LECEŃ

KN