[zaloguj się]
[pdf]

LEMIESZ (21) sb m

lemiesz (21), [lemiasz].

le- (20), lę- (1); -mię- (17), -mię- (4).

Oba e jasne; a z tekstu nie oznaczającego pochyleń.

Fleksja
sg pl du
N lemiesz lemiesze
G lemiesza lemiesz(o)w
A lemiesz lemiesze lemiesza
I lemiesz(e)m
L lemieszu

sg N lemiesz (6). ◊ G lemiesza (1). ◊ A lemiesz (2). ◊ I lemiesz(e)m (1). ◊ L lemieszu (1). ◊ pl N lemiesze (1). ◊ G lemiesz(o)w (1). ◊ A lemiesze (8). ◊ [du A (cum nm) lemiesza PaprGniazdo 402.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

Ostrze u pługa podcinające skibę; vomer Murm, BartBydg, Mymer2, Cn; vomis Murm, BartBydg, Cn (21): Murm 151; Vomer, lyemyesz, vel vomis, est ferrum, quod infigitur dentali aratri, croy. BartBydg 173; Mymer2 16; rzeczy gwaltem pobral [...] dwye siekiercze dwye kossuly y trzy lemyeshe ZapWar 1542 nr 2559; RejWiz 125v; ten to [Sangar] iednym lemieſzem zábił ſześć ſet nieprzyiacioł BielKron 49v; chodzili wſzyſcy Izráelcżycy do Filiſtynow/ káżdy oſtrzyć lemięſzá ſwego. CzechRozm 109v; GórnRozm N; RybGęśli B2; [6 aratra alias liemiaschow. CracArtific 1515 nr 327; [mąż] Nioſł dwá tępe Lemieſzá oſtrzyć Kowalowi PaprGniazdo 402].

W połączeniach szeregowych (4): Pług/ lemieſz/ iárzmo y woły BierEz A3v; RejWiz 6v; Skánderbeg tho bacżąc/ poſłał mu theż wdáry kroy/ lemięſz/ radlicę BielKron 256; KochFrag 28.

Przysłowie:Gdyby wſzyſcy powinną cnotę miłowáli/ Miecżeby ná lemieſze wſzyſcy pokowáli. RejWiz 137v; A ſkuią z miecżow ſwoich lemieſſe [gladios suos in vomeres]/ y z włocżeń ſwoich ſierpy. Leop Is 2/4; Dayćie robić miecze z lemieſzow [ligones] wáſzych BibRadz Ioel 3/10; Przekuią miecże ná lemięſze bo pokoy będzie wſzędy CzechRozm 112 marg, 112, **3v; KochProp 6; OrzJan 53. [Ogółem 8 r.].

Synonimy: kroj, radlica.

KN