[zaloguj się]
[pdf]

NAGANA (14) sb f

Wszystkie a jasne.

Fleksja
sg
N nagana
G nagany
A naganę

sg N nagana (1). ◊ G nagany (12). ◊ A naganę (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

Zarzut, przygana; skaza; obelga; aculeus, culpatio, improbatio, macula, morsus, notatio, opprobrium, reprehensio, sugillatio, vellicatio, vituperatio Cn (14): Ieſli tedy téy ſzpátnéy nágány chcą vydź Sąśiedźi náſzy Litwá/ [...] niechże ſye obróći ku iáſnośći ſwobody Króleſtwá Polſkiégo OrzQuin Q2v.

nagana w czym (1): Z Litwy ten wzięty do Polſki zá Páná, Ktoremu dána wielka w tym nágáná: Iż śierot płáczu y vbogich łkánia, [...] nie miał ná ſwey pieczy. KlonKr E4v.

W przeciwstawieniu: »wdzięczność ... nagana« (1): Doznaćie y wdzięcżnośći/ doznaćie nágány/ Bo rozne obycżáie máią rozne Pány. WisznTr 5.

W charakterystycznych połączeniach: nagany doznać, ujć; nagana dana.

Zwroty: »być bez nagany« = esse inculpatum Modrz; sine crimine esse PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (5): BudNT Tit 1/6; ModrzBaz 15; CzechEp 76; WujNT Tit 1/6; Cándidaći v Rzymian w biáłych ſzátach chadzáli: znácząc, że bez nágány ich Elektcia byłá y ma bywáć SarnStat 1300.

praw. »naganę cierpieć« (1): Ale [gdy pojmują się] w równych ſtopniach nie ták nágánę ćiérpi vſtáwá Boża w tym, áby ſtárſza perſoná w vcżćiwośći byłá miáná. SarnStat 601.

Wyrażenie przyimkowe: »bez, przez nagany« = emendate Calep (9:1): [aby sędziowie] ſámi przez wſzelkiey nágány żyli/ [...] od wyſtępku o kthory drugiego ſądzą/ áby wolni byli GroicPorz dv, 114v; Expolio ‒ Poleruie, wioſtrząm, doprawuie bez nagany. Calep 395a, 359a.

~ W charakterystycznym połączeniu: bez nagany żyć (2).

Szereg: »bez zmazy, bez nagany« (1): Roſkázuięć [...] ábyś záchował to roſkazánie bez zmázy/ bez nágány [sine macula, irreprehensibile] áż do przyſzćia Páná náſzego Iesu Chriſtá. WujNT 1.Tim 6/14. Cf »być bez nagany«. ~

Synonirny: makuła, przygana, przymowka, uszczypek.

Cf NAGANIENIE

LW