[zaloguj się]
[pdf]

MALOWANY (127) part praet pass pf i impf

pf (106), impf (10), pf a. impf (10), użycie comp pozbawione aspektu; pf OpecŻyw, BartBydg, FalZioł (2), BielŻyw, RejKup (2), LubPs (2), KrowObr (12), RejWiz (7), RejZwierz (3), BibRadz, BielKron (3), Mącz 54d, 127c, 165d, 231b, 286c, 300a, 438a, SarnUzn, RejAp (2), GórnDworz, RejPos (4), RejZwierc (17), BielSpr (3), WujJud 47, 52, WujJudConf, StryjWjaz, CzechRozm, SkarJedn (5), KochPs, SkarŻyw (4), StryjKron (2), CzechEp (2), KochSz, PudłFr, BielRozm, KochProp, Calep 101a, KochFrag, KochFragJan, WyprPl, LatHar, SarnStat, SkarKaz (3), CiekPotr (2), SkarKazSej, KlonWor; impf GrzegRóżn, WujJud 45, 45v [3 r.], L17, WujNT 471 [3 r.], Xxxxx3 [wszystkie użycia impf i większość użyć z aspektem niepewnym pełnią funkcję strony biernej od MALOWAĆ: bywa, może być itp. malowan(y) ‘malują go, można go malować’].

malowany (117), malowan (7), malowany a. malowan (3).

Pierwsze a oraz o jasne (w tym w a 2 r. błędne znako- wanie); -ån, -an-.

comp malowanszy (1).

Fleksja
sg
mNmalowany, malowan fNmalowana, malowan(a) nNmalowan(e)
Gmalowan(e)go Gmalowanéj Gmalowansz(e)go
Amalowany, malowan(e)go Amalowaną Amalowano
I Imalowaną I
Lmalowanym Lmalowan(e)j Lmalowanym
V Vmalowanå V
pl
N m pers malowani
subst malowané
G malowanych
D malowanym
A m pers malowan(e)
subst malowan(e)
I m malowan(e)mi, malowanymi
n malowan(e)mi
L malowanych

sg m N malowany (30), malowan (6); ~ (attrib) -any (16); ~ (praed) -any (11), -ån (6); -any KrowObr (2), RejWiz, WujNT (4); -any : -ån Mącz (2 : 2), WujJud (2 : 4). ◊ G malowan(e)go (6). ◊ A malowany (5), malowan(e)go (5). ◊ L malowanym (1). ◊ f N malowana (13), malowan(a) (3). ◊ G malowanéj (5); -éj (1), -(e)j (4). ◊ A malowaną (2). ◊ I malowaną (2). ◊ L malowan(e)j (2). ◊ V malowanå (1). ◊ n N malowan(e) (4). ◊ G malowansz(e)go (1). ◊ A malowano (1). ◊ L malowanym (1). ◊ pl N m pers malowani (4). subst malowané (7); -é (1), -(e) (6). ◊ G malowanych (10). ◊ D malowanym (3). ◊ A m pers malowan(e) (1). subst malowan(e) (7). ◊ I m malowan(e)mi (2) GórnDworz, RejZwierc, malowanymi (1) CzechEp. n malowan(e)mi (1). ◊ L malowanych (3).

Sł stp s.v. malować, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Zrealizowany za pomocą kładzenia farb na płaszczyznę; pictus Mącz, Calep, Cn (127): Pictus, Málowány. Mącz 300a [idem] Calep 806b.
a. Będący wytworem pracy artysty – malarza, przedstawiony (przedstawiany) liniami i farbami na płaszczyźnie, stanowiący czyjś wizerunek [użycia pf = namalowany] (83): Albo zaſię iżby ſie przygodziło rodzenie dzieciątka nogami rozłożonemi ſzyrokoko [!]: iako tu w Figurze malowaney widziſz [tu ilustracja], Tedy baba ma z pilnoſcią noſzki w kupkę ſtulać FalZioł V 22a, V 44v; RejKup Vv; KrowObr 114v, 239; KTo widał Herkuleſá/ gdzye málowánego/ [...] Mogłby tego zacnego/ Ianá Tarnowſkiego/ K niemu właſnie przyrownáć RejZwierz 50; BibRadz Ex 26/6; BielKron 418v; Mącz 286c; BielSpr 14; Wierzę/ powiáda/ że Pogáni ná wielu mieyſcách Chriſtuſá/ Piotrá y Páwłá weſpołek málowáne widźieli WujJud 52; Chriſtus wedle cżłowiecżeńſtwá może być málowan. WujJud L17, 45, 45v [3 r.]; SkarŻyw A3; StryjKron 120; PudłFr 49; WujNT 471 [2 r.], Xxxxx3; SarnStat 121; SkarKaz Ooood; CiekPotr 3.

malowany na czym (5): BielKron 28; Mącz 54d; Drugie [znamię] nośili Draconarii, tho ieſt/ Smoká málowánego ná Chorągẃi BielSpr 13, 14v; SkarŻyw 87.

malowany w czym [= w jakiej postaci] (1): Duch S. vkazał ſię w oſobie gołębice y w ogniſtych ięzykách: czemużby w tychże figurách nie miał być málowány? WujNT 471.

malowany jak [w tym: „tak” (1), „jako” (1), przysłówek pełnoznaczny (1)] (3): Charites dictae quarum tres sunt Aglaia, Thalia, et Euphrosynae, Które nágo bywáyą málowáne y weſpołek związáne Mącz 149a; WujJud 44v, Llv.

malowany na kstałt czego [= przedstawiający co] (1): tylko przedſię Herb ná xtałt Moſkiewſkiey pogoniey málowány dobrze znáć. StryjKron 120.

W połączeniu z określeniem scenerii i szczegółów [w tym: z czym (2), pod czym (1), z imiesłowem czynnym (1) ] (4): Anubis, [...] Bóg Egypsky/ którego obras pśi łep miał/ álbo/ Był máłowan ze pśim łbem. Mącz 11d; Cistophoros, Monetá/ [...] ná którey mąſz trzymáyąc yáki koſz ná głowie był málowan. Mącz 54d, 163c, 300c.

W połączeniach szeregowych (4): A iżebyś nierozumiał/ áby tylko rytych Obrázow Pan Bog zákázował/ przeſto przydawa/ áni wſzelkiego podobieńſtwá/ to ieſt żadnego wymyſlonego Obrázu/ bądz málowánego/ bądz rytego/ bądz vlanego/ bądz ſkámieniá vćioſánego/ bądz zgliny vlepionego. KrowObr 110v, 239, 241; SkarJedn 237.

W przeciwstawieniu: »rzezany ... malowany« (2): Cżyni rozny rzezány obraz od málowánego/ niewiem SkarJedn 237, 232.

W charakterystycznych połączeniach: bałwan(ek) malowany(-a, -e) (2), Bog (bożek) (3), figura, herb, Herkules, krolestwo, krzyż(yk) (3), przyprawa, rzecz, smok (2), Syn Boży, znak; cudnie malowany, nago, pięknie, po staroświecku; malowany na chorągwi, na tablicy, na tarczy, pod pierzem, w [jakich] figurach, ze dwoją twarzą, ze psim łbem.

Wyrażenia: »jako malowany« = piękny (2): Miedzy nimi pánienká nadobnie vbrána/ Nie owák w owy zbytki iáko málowána. RejWiz 39, 53v.

»jako malowany; jako malowany obraz(ek)« = jak nieprawdziwy (3; 2): Ktorzy tu chodzą dziwnie z dziwnemi myſlámi/ A ledwe znáć iż żywi/ iáko málowáni. RejWiz 20v; RejZwierz 134v; A ktemu áby cie ludzie ſobie iáko málowánego obraſká pálcy nie vkázowáli poſmiewáiąc ſie s oiebie. RejZwierc 41, 88v, 159v. [Cf Przen a)].

»jako obraz malowany« [o przemijaniu] (2): A yeſt [żywot] práwye yáko obraz pyęknie málowány/ Ktory zá bárzo krotki cżás bywa pomázány LubPs K4v, K4v marg.

»obraz(ek) (jest) malowany« = picta et ficta imago Mącz [szyk 9 : 6] (15): kazał przi iey łożnici nieiakich obrazow malowanych patrzyć, byłliby ktory ktemu dziecięciu podobny BielŻyw 67; KrowObr 110v, 241; Iáko też dopuſzcża áby obrázy Kryſtuſowe były málowáne GrzegRóżn E3; Mącz 127c; WujJud 47; SkarJedn 232, 237; SkarŻyw A4v, 301; SkarKaz 274b. Cf »jako obraz malowany«, »jako malowany obraz(ek)«.

Szeregi: »ryty albo (i) malowany« (3): ktorzy oto iáwnie piſzą/ náprzećiwko tym rytym álbo málowánym Bogom wáſzym. KrowObr 112v, 114; WujJud 47. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»i strugany, i malowany« (1): báłwány ſię wſzelákimi y ſtrugánymi y málowánymi brzydzę CzechEp 85. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»málowany albo (i) (u)rzezany« (2): RejPos 147; [aniołowie] w ſtárym zakonie byli málowáni y rzezáni WujNT 471. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.; w przeciwstawieniu 2 r.].

»malowany i wyrażony« (2): Może być Pan Bog málowány y wyráżony ták/ iáko ſie nam w Piſmie ſam pod figurámi pokázáć racżył WujJud 44v, Llv.

W przen (2): wnet okazał ony krzyżyki pięknie málowáne/ á ony świece iáſnie zápalone w ſercu ſwoim onemu Pánu ſwoiemu RejPos 351.
Wyrażenie: »obrazek malowany« = ktoś piękny (1): Koſztownie ieſt vbrána/ koſztownie záwita/ Obrazek málowány/ mácużká wyryta. BielRozm 26.
Przen (16):
a) Sztuczny, nieprawdziwy, pozorny; imaginarius Mącz; adumbratus, fictus, simulatus Cn (14): RejKup 13v; Będzie ćię teſz [obraz] ieſztze ták vtzył [...]. Iż iákom ia ieſt málowány/ ták teſz Bog ieſt málowány. KrowObr 114v; Mącz 165d; SarnUzn G7v; iedno żeby ći niechay niebyli málowánemi pány/ á thelko dla ozdoby Máieſtatu GórnDworz Hh5v; CzechRozm 169; SkarJedn 38, 163; LatHar 56; Bo do pokazánia krolewſkiey doſtoynośći y wielkośći wiele potrzebá. A zwłaſzczá/ gdy nie krol świecki/ áni kroleſtwo ieſt to iáko ná świećie/ málowáne y ćieniowi mijáiącemu podobne: ále Bozkie/ wieczne/ z ktorego wſzytki źiemſkie idą. SkarKaz 122b; Przezacni Pánowie/ nie czyńćie z kroleſtwá Polſkiego Niemieckiego Rzeſkiego miáſtá: nie czyńćie málowánego krolá/ iáko w Wenecyey. SkarKazSej 695b.

malowany czym [= udający kogo] (1): Gdyż tego/ co I. M. cżyni/ żaden nigdy z wiernych prawdźiwie/ á nie z málowánych názwiſkiem wiary y krześćiánſtwá/ nie cżynił. CzechEp 88.

W połączeniach szeregowych (2): podobno ty mniemaſz ábyſmy mieli ludzi vtzyć wiáry iákiey malowáney/ álbo martwey/ obłudney KrowObr 59, 61.

W przeciwstawieniu: »prawdziwy, prawdziwie ... malowany« (2): tákowy niema prawdziwey y żywey wiáry/ ále ma wiárę obłudną/ mniemáną/ málowáną/ martwą y prozną KrowObr 61; CzechEp 88.

b) Piękny (2): Quo nihil potest esse pictius, Nád co nie może nic być málowánſzego/ pięknieyſzego. Mącz 300a; KochFrag 27.
b. Pokryty, ozdobiony farbą, wzorem, malowidłem; pictus Mącz, Cn; coloratus, comptus, distinctus, perpictus, pictilis, picturatus Cn [użycia pf = pomalowany] (42): Slucháycie tu tego ludzie pyſſni [...]/ tzo ſie wwaſſych ſklepiéch malowanych kochácie OpecŻyw 87; BartBydg 79; RejWiz 11v, 91; RejZwierz 64v; miotał im kárty málowáne/ dzwonki/ y ine rzecży. BielKron 445v; Scutulata vestis, Słoyerzowáta ſuknia/ to yeſt kréski/ ſtrefy á cirkle okrągłe ná ſobie máyąca/ yáko bywáyą tarcze álbo miſi málowáne. Mącz 376d; RejPos 134, 349v; RejZwierc 69v, 164v, 254; KochSz A3; Calep 101a; KochFragJan 3; WyprPl B; ſtámtąd płyneliſmý rzeką Tą ná baćiku ślicznym málowánym. CiekPotr 72.

malowany czym (4): RejZwierc 232v; S tarcży y s proporcow bláſk złotem málowánych. StryjWjaz B2v. Cf »farbą malowany«.

malowany z czym [= przedstawiający co] (1): Przyiedzie gość/ iuż go w więtſzey cerimoniey chowáć muśi bo iuż muśi być wino/ y z bożą męką málowána ſkleniczá RejZwierc 31.

malowany na kstałt czego [= przedstawiający kogo] (1): ktory gdy vźrzał nádedrzwiámi Kośćielnemi kortynę málowáną/ ná kſtałt wyobráżenia Páná Chriſtuſowego [...]/ ſtárgnął ią WujJudConf 50v.

W przeciwstawieniu: »prosty (a nie malowany) ... malowany« (2): Y káżdy pewnie woli wſieść do owey proſtey á nie málowáney á pewney á mocney [łodzi]/ niżli do owey málowáney á dziuráwey. RejZwierc 68, 105v.

W porównaniach (7): Zwirzchu piękna poſtáwá/ we wnątrz też zbrukána/ Rownie iáko ſprochniáła ściáná málowána. RejWiz 40, 83v; NVż też ieſlibyś páná widziáł álbo ſie w pychę vnoſzącz/ álbo vpor iáki przed ſię biorąc [...]/ ázáſzbyś miał być ták beſpiecżney cznothy/ á ſiedząc thák iáko málowáne drewno á wewnątrz ſprochniáłe/ ábyś s tego pocżćiwego páná ſwego przeſtrzedz nie miał RejZwierc 44, 68, 69v, 105, 232v.

W charakterystycznych połączeniach: bacik malowany (-e, -a), drewno, forma, karta (2), kortyna, łodź, łożko, misa (2), opona, pokład, proporzec (2), sklenica (2), sklep, ściana (6), wierzch, zbroja; pięknie złotem malowany (2).

Wyrażenia: »deska, drwa malowane(-a)« = obraz święty (złośliwie, z pozycji innowierczej) [szyk 2 : 1] (2 : 1): KrowObr 61, 110; przed málowánemi drwy vpadálichmy ná koláná ſwoie/ miecąc martwym rzecżam ofiáry náſze RejAp 159v.

»[jaką] farbą malowany« (2): Mącz 231b; Zátym mu ieſt do ręku Proporzec podány/ Koſztownémi fárbámi wſzytek málowány KochProp 7.

»obrazek malowany« (1): pátrz ná pozłotki/ ná fárby/ ná málowánia dziwne/ á ſnadźby ich mogł nie zwáć potráwámi/ ále obraſki iákiemi málowánemi. RejZwierc 58v.

»malowana tablica« = obraz; picta tabula Mącz (3): Pinnacotheca, Gmách w domu w którym málowáne tablice álbo ynſze málowánie y ym równe klenoty ſtárzi ſtáwiáli. Mącz 300a, 438a; RejAp 113v.

W przen (2): Y przecż ſie pyſznyſz báńko málowána/ Ktora ſie ſtłucżeſz y wiátrem záchwiana. RejZwierc 218v, 218v.
Przen: Różnobarwny (1): od którégo [gołębia] ſzije Málowáney/ to śrzebrny/ to złoty bláſk bije. KochPs 97.
α. Pokryty barwnikiem kosmetycznym (1):

W połączeniu szeregowym (1): Za nie widźiſz niecnoty Pacholarzow onych/ Co pátrzą cudzych żonek/ żonek wyłyśionych/ Muſkánych y bárwionych/ y Kámforowánych/ Koſzcżonych/ málowánych/ podoleiowánych. KlonWor 58.

Synonimy: b. barwiony, farbowany.

Cf MALOWAĆ, NIEMALOWANY, WZORNOMALOWANY

ZCh