[zaloguj się]
[pdf]

RODZICZKA (4) sb f

o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N rodziczka
G rodziczki rodziczek
D rodziczce
I rodziczką
V rodziczko

sg N rodziczka (2). ◊ [G rodziczki. ◊ D rodziczce.] ◊ I rodziczką (2). ◊ [V rodziczko. ◊ pl G rodziczek.]

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

1. [Rodzicielka, matka; genitrix Vulg:

rodziczka czyja: Cf Szereg.

Szereg: »matka, (i) rodziczka«: Chyćiłám ſię go: áni ſie go puſzcżę/ dokąd go nie w wiodę do domu mátki moiey/ y do łożnice rodzicżki mey Leop Cant 3/4 (Linde); iedynacżká ieſth v mátki ſwey/ wybranká rodzicżce ſwey. Leop Cant 6/8 (Linde); Pod drzewem Iábłonowym obudziłem ćię: thám náruſſoná ieſth máthká thwoiá: thám zgwałconá ieſth rodzicżka thwoiá Leop Cant 8/5 (Linde).
a. O Matce Boskiej:
Wyrażenie: »święta rodziczka«: Do ćiebie téż święta rodźiczko tóż podobno vczynić mogę ſłowy onego Grzegorza Doktorá Greckiégo zacnégo w te ſłowá: Ty téż o Pánno czyſta/ [...] przybądź [...] á przypuść té pokorné prośby moie SokołJanPoseł 31.]
2. Krewna, należąca do tej samej rodziny (1): Rychło potym Sybilá rodzicżká z kſiążąt Kliweńſkich/ żoná Ianá Frydrycha Saſkiego kſiążęćiá vmárłá BielKron 237v.
3. Kobieta pochodząca z określonego miasta (2): Iam susurrare audio civem Atticam esse hanc, A yuſz miedzy ſobą ſzepcą yáko by wrzkomo rodźiczką tá miała być Atenieńską Mącz 435d; [Táka byłá święta Monegundá/ [...] Rodźicżká byłá z miáſtá Kárnoteny SkarŻyw 1585 /610; Są też jeszcze [w Syrakuzach] [...] budowania podziemne [...] grotta u św. Łucyi, rodziczki z Syrakuz DiarPeregr 17].

rodziczka czego (1): Pamphila mea inventa est civis, Nálázla ſie być rodźiczką miáſtá. Mącz 482d.

4. Poddana urodzona w czyichś dobrach (1):
a. [Chłopka pańszczyźniana urodzona w majątku właściciela: Item tymże pp. Gronowskim [...] dostali się kmiecie: Szymek Spica, Wojtek Potykowski [...]. Item rodziczek 2: Jewa Starlczekówna, druga Jewa Jędrzejówna. InwSzlachKal 1585 nr 45.]
b. W starożytnym Rzymie: niewolnica urodzona w domu pana (1): Verna, Servus et ancilla domi natus, Rodźic y rodziczká w domu náſzym vrodzona Mącz 485b; [Verna, ein leibbeigen Hauſzkind. P. Rodźic/ Rodowic/ Rodźiczká/ Rodowiczká/ wychowániec/ wychowanká. Volck 703].

Synonimy: 1.  mać, mama, matka; 2. krewna; 4.b. wychowanka.

Cf RODOWICZKA, RODZICA, RODZICIELKA

DDJ