[zaloguj się]
[pdf]

NARODZIĆ (31) vb pf

a oraz o jasne.

Fleksja
praet
sg pl
1 m -em narodził m pers
2 f -ś narodziła m an
n subst -ście narodziły
3 m narodził m pers narodzili
f narodziła m an
n subst narodziły
plusq
pl
3 subst były narodziły
conditionalis
sg
3 m by narodził
f by narodziła

fut 3 sg narodzi (1). ◊ 2 pl narodzicie (1). ◊ praet 1 sg m -em narodził (1). ◊ 2 sg f -ś narodziła (2). ◊ 3 sg m narodził (4). f narodziła (9). ◊ 2 pl subst -ście narodziły (1). ◊ 3 pl m pers narodzili (3). subst narodziły (6). ◊ plusq 3 pl subst były narodziły (1). ◊ con 3 sg m by narodził (1). f by narodziła (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

1. Urodzić, wydać na świat [kogo] (3): Panno námileyſſá/ racżyż ſie ſmilowatz: Iezuſa maluſkiégo racży nám go podatz/ ktoregos narodziła OpecŻyw 19v.
Zwroty: »narodzić syna« (1): Czos ty za ſlodkoſtz miała krolowá niebieſká/ gdys na ſwiat narodziła namileyſſego ſyna OpecŻyw 20v.

»na świat narodzić« (1): OpecŻyw 20v cf »narodzić syna«.

a. O przedwiecznym narodzeniu Chrystusa (1): Zem cie [Bog Ojciec o Chrystusie] przed Lucyferem iáko roſę narodził [ex utero ante luciferum genuite Vulg Ps 109/3]. LubPs Z3.
2. Urodzić wiele (z subiektywnym odczuciem wielości); gignere PolAnt; parere Vulg, Modrz [kogo, czego (pl a. coll) a. wiele kogo] (28): Liſzká lwicy vrągáłá/ Y ſzcżeſliwa śię mniemáłá: Iż gdykolwiek ſzcżenna byłá/ Wiele liſiąt národziłá. BierEz K4v; Ci wſzyſcy poięli byli żony z cudzey źiemie/ á były znich drugie niewiáſty ktore były národziły Synów [quae pepererant filios]. Leop 1.Esdr 10/44; RejZwierz 79; CzechRozm 155v; PaprPan A2; SkarŻyw 271; Iákié [...] złé dźieći po narodźie złotym: Lecz y wy ieſcze gorſzych národźićie potym KochPhaen 5; GórnTroas 63.

narodzić komu (8): przytym też gdy ſię ſynowie boży z ięli z corkámi ludzkiemi/ národziły im potomſtwá. BibRadz Gen 6/4; Y dáł mu Ioádá dwie żenie/ á národziły mu ſynow y corek. BibRadz 2.Par 24/3, Gen 22/20; BudBib Gen 6/4, Is 49/21; CzechRozm 148v, 160v; żal iey corki poſty vmorzoney/ iſz zá drugiego mężá nieſzłá/ iſz iey wnęcżąt nienárodziłá. SkarŻyw [197].

W charakterystycznych połączeniach: narodzić corek, dzieci (3), potomstwa, synow (6), wnęcząt.

W przen (2): Ktora [matka Jagiellonów] była roſzcżka rodu Ceſarſkégo: Przetoż narodziła owoczu dobrégo. KlerPow 3; O Wy zacne kráiny iuż ſie cięſzcie [!] s tego/ Iżeſcie národziły Rycerſtwá thák cnego. PaprPan A2.
Przen: Spowodować powstanie dużej ilości czego (10): BierEz M2v; KromRozm I K2v; CzechRozm 220; wiele ſię oſtrożnośći prawnych y wykrętow národźiło/ ktore niezlicżonego práwowánia ná wiele lat trwáiącego národźiły [quae lites infinitas et multorum annorum spaciis durantes pepererunt]. ModrzBaz 100v; gdzie ogrod bez plewidłá ieſt/ chwaſtow y byla prętko narodzi/ y práwie wſzyćiek zárośćie SkarJedn 341; SkarŻyw 180.

narodzić komu (3): SeklWyzn g2; ſtrzeż tego Pánie BOże/ áby y v nas w Polſzce tá nowa Ewányelia/ tákowych Wóyćików j Wiktorynów nam nie národźiłá. OrzQuin L2; ModrzBaz 98.

narodzić czym (1): Antichriſt Pan Rzymſki/ [...] ſwą náuką wiele rozmáitey ſzáráńcżey/ kápic y reguł/ niezlicżonych mnichow národźił. CzechRozm 220.

Zwrot: »narodzić z nasienia [czyjego]« (1): Oto widźiſz iákoć wiele ieſt Bogow Bábilońſkich/ ktorych Sofiſtowie národźili z naſienia kácerzow GrzegRóżn Dv.

Formacje współrdzenne cf RODZIĆ.

Cf NARODZENIE, NARODZONY

LW