[zaloguj się]
[pdf]

NARZĄDZAĆ (18) vb impf

Oba a jasne.

Fleksja
inf narządzać
indicativus
praes
sg
1 narządzåm
2 narządzåsz

inf narządzać (3). ◊ praes 1 sg narządzåm (13). ◊ 2 sg narządzåsz (1). ◊ part praes act narządzając (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. narządzić.

Przygotowywać coś, sporządzać, wykonywać; gromać, zaopatrywać w coś; apparare, comparare Mącz, Calep, Cn; obsonare, struere Mącz, Cn; dapinare, (prae)parare Calep, Cn; ciere, conciliare, efficere, inducerc Mącz; destinare, materiari, subornare Calep; accingere, (ad)ornare, aggredi, aptare, concinnare, constituere, expedire, instruere, machinari, moliri, praestere Cn (18): Causso autem, id est, Induco, Efficio, Narządzam/ Opátruyę. Mącz 42d, 279d; Praeparo ‒ Wprzod gotuię, narzadzam. Calep 837b, 83a, 225b, 313a, [757]a, 830b, [1019]b.

narządzać co (4): Praelium ciens ipse, Bitwę nárządzáyąc. Mącz 53a; Fercula luxuriose struere, Potráwy koſztownie nárządzác. Mącz 422c; Materior ‒ Materią narzadząm. Calep [643]a, 287b.

cum inf w funkcji supinum (1): Obsono vel obsonor, Skupuyę/ potrzeby do kuchniey/ álbo nárządzam yeść. Mącz 257b.

W charakterystycznych połączeniach: narządzać bitwę, jeść, materyją, pokarmy, potrawy; narządzać kosztownie, po cichu.

W przen [sobie co] (2): Concilias tibi odium Nabywaſz/ Nárządzaſz ſam ſobie nieprziyaźń. Mącz 62d; Solicitudinem sibi struere, Sam ſie w trudność wpráwowáć/ nárządzáć ſobie trudność. Mącz 422c.
a. Budować, stawiać; struere Mącz (2): Struo, Narządzam/ przypráwiam/ buduyę. Mącz 422c.
W przen [co] (1): Sic dolos struere, Sámołowkę ná kogo nárządzáć/ wymyślić yákoby mógł zdrádźić oſzukáć. Mącz 422c.

Synonimy: gotować, nagotować, naprawiać, naznaczać, opatrywać, przygotywać, przyprawiać, stanowić, wprawować; a. budować, stawiać.

Formacje współrdzenne cf RZĄDZIĆ.

Cf NARZĄDZAJĄCY, [NARZĄDZANIE]

DJ