[zaloguj się]
[pdf]

NIE MASZ (2440) vb

nie masz (2432), ni masz (8); ni masz ZapMaz: nie masz : ni masz RejKup (29:4), HistRzym (7:1), KarnNap (1:1), SkarŻyw (54:1).

W pisowni łącznej (1278), w rozłącznej (1162); nie (2426), nię (6).

nie (202) [w tym: nie måsz (23)], nié (97) [w tym: nié måsz (6)]; nie OpecŻyw (5), Mącz (53), OrzQuin (56), KochDz (2), KochMRot; nié KochProp, KochAp, WyprPl, JanNKar (5), JanNKarKoch, GosłCast (6); nie : nié BiałKat (17:2), Oczko (12:5), KochPs (16:11), KochTr (3:2), KochFr (3:3), KochPhaen (1:1), KochPieś (3:3). PudłFr (1:5), KochWr (3:2), ZawJeft (3:4), GórnTroas (4:4), KochPij (1:1), KochFrag (2:3), OrzJan (4:11), SarnStat (11:23), SiebRozmyśl (1:1); masz (2112), måsz (111); måsz March1, MycPrz, KochMRot, KochProp, JanNKarKoch, GrabPospR; masz : måsz BierEz (16:2). RejRozpr (6:2), MurzHist (3:2), GliczKsiąż (15:1), KrowObr (51:5), Leop (31:2), OrzList (11:1), BibRadz (61:8), BielKron (122:6), Mącz (35:18), OrzQuin (53:2), SienLek (11:1), RejPos (91:1), BielSat (3:1), BielSpr (10:2), WujJud (65:1), WujJudConf (16:1), BudBib (75:7), HistHel (1:1), Strum (7:1), BiałKaz (8:1), BudNT (22:3), CzechRozm (92:5), SkarJedn (26:3), KochPs (26:1), SkarŻyw (24:5), CzechEp (104:4), KochDz (1:1), GórnRozm (40:6), GostGosp (11:1), OrzJan (14:1), LatHar (45:1), WujNT (116:1), WysKaz (10:2), SarnStat (29:4), CiekPotr (16:1).

Sł stp s.v. mieć, Cn notuje, Linde XVI—XVIII w.

Zaprzeczony odpowiednik formy „jest” (z wyłączeniem funkcji łącznika). [Ze względu na możliwość łączenia się z kilkoma dopełnieniami należącymi do różnych zakresów, wskutek czego dane użycie „nie masz” staje się wieloznaczne, suma liczb frekwencyjnych w znaczeniach jest wyższa od ogólnej liczby użyć].
Znaczenia
1. Nie istnieje; non est (non sunt) Miech, Vulg, HistAl, PolAnt, Mącz, Modrz, JanStat, Cn [w tym: kogo, czego (1048)] (1148):
a. O nieistnieniu absolutnym, np. braku w rzeczywistości odpowiednika danego wyrazu [w tym: z okolicznikiem miejsca (7), z okolicznikiem czasu (3)] (64): wy ieſteśćie z niſzcżego/ á robotá wáſſá z tego cżego niemáſz. Leop Is 41/24 (3); BibRadz Act 23/8 (3); GrzegRóżn Gv (2); cżego niemáſz [defectus] (to) ſię nie może licżyć. BudBib Eccle 1/15; BiałKaz G3v; gdyż tego roku ná Niebie/ áni w Biegach niebieſkich niemáſz/ iedno to ſobie ludźie vczynili Oczko 29v; niewiem iáko ſię z prawdą y z ſobą zgodźi/ chćieć to rozwięzowáć cżego nie máſz CzechEp 95; Lecz ieſli zmartwychwſtánia nie máſz: tedyć áni Chriſtus nie powſtał z martwych. WujNT 1.Cor 15/13 (6); WysKaz 31 marg; Iáko byli Sádduceuſzowie y dźiś Nowochrzczeńcy [...]/ co mowili iż nie máſz áni Anyołá/ áni duchá ábo duſz ludzkich. SkarKaz 208b (3).

nie masz u kogo [ża nosiciela opinii: według kogoś, ktoś tak uważa] (2): Otoż v niego [Aryjusza] nie máſz y Syná Bogá z Bogá vrodzonego GrzegRóżn E4v (2).

W rożnych połączeniach składniowych z czasownikiem »być” (9): BiałKat c3v; ktorey [opatrzności bożej] wſzytki rzecży ſą poddane/ y te ktorych niemáſz/ áby wnet były GrzegŚm 44 (2); CzechRozm 24; ModrzBaz 64v; v ktorego ták ieſt pewne to cżego nimaſz/ iáko to co ieſt SkarŻyw 285; chce okázáć/ rzecz nie widáną áni ſłycháną/ przez tę ktorey też nigdy nie było/ nie máſz iey/ áni będźie. CzechEp 148; WujNT Rom 4/17 (2).

Połączenia: »nie masz (nic) jedno« = jest tylko (3): bo to piſmo mowi o vmárłych wiernych ludźiach y ćiáłach ich/ á nie o tych duſzach fáłſzywie żywiących/ [...] ktorych teras nie máſz nic/ iedno proch á źiemiá. GrzegŚm 51 (2); Ale to czego ná świećie niémáſz/ iedno w opiniach ludzkich/ iáko záſzkodźić ma? Oczko 30v.

»jeszcze nie masz« (1): iáko zapłáthę vkázuie kiedy iey ieſzcże nie dáią y thym których iſtotnie ieſzcże niemáſz GrzegŚm 13.

»zgołá nie masz« (1): bo cżego nigdźiey nie máſz/ tego zgołá niemáſz. WysKaz 37.

»nie masz żadnego« [szyk zmienny] (4): BielKron 127v; GrzegRóżn L3v; Trzymáią iż żadnego cżyiſcu niemáſz SkarJedn 343; ReszPrz 40.

Frazy: »nie masz (Pana) Boga« = non est Deus Vulg [szyk zmienny] (16): Rzekł głupi cżłowiek w ſerczu ſwoim iż niemaſz pana boga. WróbŻołt 13/1 [przekład tego samego tekstu: 52/1, R3v, LubPs (3), BiałKaz D [2 r.], KochPs (2), ReszPrz] (3); LubPs Dv (3); GroicPorz z; Swiádczym że Bogá niemáſz poſtępkámi ſwemi. Prot B3; BiałKat 218v; BiałKaz D (3); KochPs 18 (2); ReszPrz 8; WysKaz 20.

»istotnie, prawdziwie, w skutku nie masz« (2:1:1): A ieſli nie ſą trzey Bogowie/ te trzy perſony/ ále tylko ábo názwiſká/ ábo włáſnośći/ tey iedney iſtnośći/ tedy tey rzecży w ſkutku nie máſz: ále tylko názwiſko rodŹi drugie názwiſko CzechEp 146 (2); może [Bóg] pręćiuchno záwołáć cżego iſtotnie niemáſz áby wnet było. GrzegŚm 62 (2).

»nie masz nic« (2): RejWiz 112; gdyż po śmierći nie máſz nic. BiałKat 298v.

»na święcie nie masz« [szyk zmienny] (3): Iákoby mowili/ iż ſłońcá ná świećie niemáſz. SkarJedn 95; Oczko 30v; WujNT 597.

»nic trzeciego nie masz [nad co a co]« (1): przeto iż nic trzećiego nie máſz/ nád niebo á ten świát. CzechRozm 32v.

b. O braku określonego elementu w rzeczywistości w ogóle lub w danym wycinku rzeczywistości (np. miejscu, zespole, sytuacji itp.), też o braku danego elementu jako części składowej czegoś: nie istnieje taki, tyle – ale może istnieć inny, mniej; coś nie występuje tam, wtedy – ale może występować gdzie indziej, kiedy indziej; coś nie zawiera czegoś; czasem: coś jest puste (większość użyć bez okolicznika miejsca lub z okolicznikiem typu „na świecie” dotyczy nieistnienia w ogóle, większość użyć z okolicznikami dotyczy nieistnienia w danym miejscu, czasie lub sytuacji); non exstat Mącz, Modrz; non inest Modrz; abest, deest, solitudo est Cn (1084): MetrKor 57/120v (2); Diar 35; Leop Rom 3/11; Nie máſz záprawdę cżłowieká ſpráwiedliwego BielKron 81; Interregnum, Czás ten póki królewſtwo wákuye/ Poki królá niemáſz Mącz 350a; OrzQuin Y3v (2); SienLek 145v; WujJudConf 225; BudBib Prov 26/20; PaprPan B4; SkarŻyw 259 (2); GórnRozm M2; ActReg 73 (2); WujNT 539 marg (2); Gdźie ſie bowiém literá która czym znáczy/ znáczy ſie ad differentiam drugiéy iéy podobnéy. Téy iż niémáſz, tedy y miąſzégo punktu nie trzebá kłáźdź nád /z. JanNKar E2; SarnStat 225 (2); Iáko nie máſz trzech ſłońcow ná ktoreby ſię náturá ſłońcá roznośiłá: ták boſtwo iedno. SkarKaz 276b (5); CiekPotr 87; Nie máſz pilnych/ nie máſz oſtrych/ nie máſz porządnych nieodproſzonych vrzędnikow. SkarKazSej 699b.

W funkcji praet: nie bylo (1): A iż inż przed pułtorem tyſiąc lat/ nie tylko ſceptrum ábo Krolewſkiey zwierzchnośći/ ále też y żadney inſzey podleyſzey/ w domu tym Iudźinym niemáſz CzechRozm 166v.

nie masz kogo [= nikt nie jest kimś] (2): Nie máſz tám nieprzyiaćielá y przećiwniká: nie maſz mśćićielá y pokuśniká LatHar 597.

Z określeniem nosiciela opinii [w tym: u kogo (7), wedle kogo (1), przed kim (1), gdzie ῾według mieszkańców czego᾽ (1)] (10): KrowObr 188v; BielKron 296v; Niemáſz tedy wedle tych zacnych Philoſophów [...] trwálſzégo Páńſtwá/ nád Monárchią OrzQuin O3v; RejPos 311; Niemáſz ceny v Bogá/ cżłowieku káżdemu. BielSat D4v [idem BielRozm]; RejZwierc 54v (2); iſz po dziś dźień w Moſkwie brzydſzego cżłeká niemáſz/ iáko Kátholik SkarJedn 230; SkarŻyw 162; BielRozm 32.

Z okolicznikiem miejsca [w tym wskazującym na: ziemię lub świat w ogóle (142), terytorium (91), zespół ludzki (51), pomieszczenie, zbiornik (36), tekst (16), człowieka (12), rzecz, sytuację (11), zbiór rzeczy lub pojęć (7), inne (68)] (434): OpecŻyw 108; Murm 26; Cżywone [!] [korale] w ktorich dziurek nie maſz: nalepſze ſą. FalZioł IV 52a (3); BielŻyw 74 (2); GlabGad A7 (4); iż na połnoci w ziemiach Gotiey F[i]landiey [...] niemaſz żadnych ludzi dziwnych ze pſimi głowami, albo o iednym oku albo o dwu głowach. MiechGlab 63 (8); WróbŻołt 37/11; RejPs 57; RejRozpr H2; LibLeg 11/173v; RejKup Ev (3); ZapWar 1550 nr 2664; KromRozm II o3 (2); KromRozm III K2v (2); Diar 35; s pośrodku ich práwie do iednego/ Nye máſz áby ktory cżynił kiedy co dobrego. LubPs Dv (4); gdzie obrázow niemáſz w kośćiele/ tedy iákoby wſzedł do iákiey ſthodoly KrowObr 115v (6); RejWiz 24v (4); Leop 4.Reg 20/15 (5); tedy ćiáłá Bożego wtym chlebie niemaſz OrzList b2 (7); gdźie nie máſz potwarce vſtánie zwádá. BibRadz Prov 26/20 (14); niemáſzli iákiey czwartey rzeczy w Polſzce/ ktoraby czwárte mieyſce miedzy temi trzemá/w rzędźie tym/ miáłá. OrzRozm D4 (11); Wilkow w tych tám źiemiách nie máſz. BielKron 277v (33); GrzegRóżn H2v; KochSat A2; Mącz 303a (2); OrzQuin Cv (10); SienLek Sss; RejAp 131 (2); V nas komedij tákich iákie máią być/ áni Trágediy nie máſz GórnDworz B2v (2); GrzepGeom A3 (2); HistRzym 59v; RejPos 63 (2); KwiatOpis Cv; GrzegŚm 31; Nie máſzći Grámmátyki we Włoſkiem/ w Niemieckim/ álbo thákże w Tureczkim y w Tátárſkim ięzyku RejZwierc 13v (11); BielSpr 43v (2); WujJud 27v (5); WujJudConf 253v; RejPosWstaw 41 v; BudBib b2v (6); Strum F4 (2); WierKróc A2; BiałKaz K2v; BudNT przedm b3v; CzechRozm 21 (3); PaprPan G4v; V Niemcow/ y bez máłá v wſzytkich Krześćijan/ niemáſz niewolnikow. ModrzBaz 48v (5); SkarJedn 55 (3); Oczko 7v (4); Krwie W ſobie nie czuię/ niemáſz ná mnie ćiáłá KochPs 151; przyśięgáć chćieli/ iſz miedzy nimi żadnego niemáſz Chrześćiániná SkarŻyw 328 (6); MWilkHist G4v; CzechEp 79 (6); NiemObr 50 (3); ReszPrz 18 (2); PudłFr 4; Práwá w Polſcze nie máſz. GórnRozm E2 marg (6); PaprUp E4v; ActReg 4v (2); Calep 252b (2); GostGosp 70 (3); GostGospSieb +3v; KochAp 11; OrzJan 73 (3); LatHar 162 (5); WujNT Luc 1/61 (8); JanNKar C3; we wśiách ſpuſtoſzáłych gdźie ośiádłych nie máſz [In villis vero desertis JanStat 525] SarnStat 756 (6); PowodPr 4 (2); SkarKaz 243b (4); CiekPotr 40 (2); CzahTr H2; GosłCast 18 (4); SkarKazSej 690b; KlonFlis G3v; KlonWor 37. Cf »nie masz nigdzie«, »nie masz nic«, »nie masz na niebie«, »nie masz pod niebem«, »nie masz na świecie«, »nie masz na ziemi«.

Z okolicznikiem czasu [w tym: dziś (5), teraz (5)] (17): OpecŻyw 108; LibLeg 11/173v; ſnadź żadnego nie máſz dziſieyſzych cżáſow náſzych/ [...] kthoryby ſie k niemu z litośćiwym ſercem przykłonił LubPs A5; KrowObr 188v; BibRadz Iudith 8/12; BielKron 130; RejPos 276v; RejZwierc 65; OrzJan 73; SkarKaz 275b; CiekPotr 40 (2); Nie máſz teraz krolá y páná/ y kápłaná/ y proroká. SkarKazSej 666a. Cf »nie masz nigdy«.

Z okolicznikiem akcesoryjnym [= w jakiej sytuacji] (7): BielŻyw 117; RejRozpr E4v; OrzList b3v; OrzRozm F4; Solitudo ab oratoribus in foro, Schodźi ná wymowcách przi ſądziech/ nie máſz wymowców. Mącz 401d; SienLek 22; Abowiem w śmierći nie máſz tego/ któryby wſpomniał ná ćię LatHar 159.

Połączenia składniowe orzekające o wyłączności: ῾jest tylko᾽ (167):

Wyłączność dotyczy podmiotu [w tym formy podmiotu logicznego: G sb (lub jego elipsa) z przydawką zaimkową (85) ((żadnego) in(n)ego a. inszego (58), żadnego (24), drugiego (2), tego (1)), pron (42) ((żadnego) in(n)ego a. inszego (27), nic (8), nic + G sg n (5)- nie inszego (4)-, kogo (1), nikogo innego (1)), G sb bez przydawki zaimkowej (20), zdanie podmiotowe (1); bez podmiotu logicznego (4)] (152):

~ nie masz ... chyba kto (1): obáczćie ieſli że niemáſz kogo [ne scit] miedzy wámi z ſług Páńſkich chybá [nisi] ſámi chwalcy Báálowi. BibRadz 4.Reg 10/23.

nie masz ... jako (jest) kto, co (2): bo żadney rzecży niemáſz pod ſłońcem/ ktoraby wſzem ludziom wobec ták byłá dobra/ y vżytecżna/ iáko ieſt pan cnotliwy GórnDworz Ee8; SkarKaz 40b.

nie masz (...) jedno, tylko [w tym: kto, co, który, jaki (40), cum inf (3)] (39:4): niemaſz inſzego Boga telko ieden Bog [non est deus nisi unus deus] MiechGlab 20; KromRozm I Hv; MurzHist C2; GliczKsiąż C3v; niemáſz nic inſzego w niey [nauce]/ iedno pychá papieſka KrowObr B3v (7); ábymći okázał żeć niemáſz Bogá/ iedno Nábuchodonozor [non est deus nisi Nabuchodonosor] Leop Iudith 6/2; OrzList b3; BibRadz I 346; BielKron 130 (5); Niemaſz dziś w Polſzcze iedno kupcy/ a rataie. KochSat A2; SarnUzn [F2]; kthoby tám záſię wnątrz weźrzał/ thám niemáſz iedno ſmrod/ ziemiá/ proch GórnDworz Ee5v; GrzepGeom H4v; RejPos 190v (4); W Semigálſkiey Ziemicy álbo Xięſtwie żadnego Miáſtá niemáſz. Tylko ty Zamki KwiatOpis Cv; pod ktorym złotem nie máſz nic iedno ſzpetne drewno. RejZwierc 19v (3); BielSpr 26; niemáſz inſzego grzechu/ iedno niewierzyć. WujJud 91 (2); CzechRozm 53v; ModrzBaz 32; SkarJedn 38 (2); ReszPrz 70; Nie máſz ktoby mię poćieſzył ze wſzech ktorzy pod niebem ſą/ iedno ty Pánie Boże moy LatHar 593; WujNT 332 (2); SkarKaz 486a.

nie masz ... mimo kogo (1): gdy żadnego Krolá niemáſz/ ktoryby ruſzenim poſpolitym Kroleſtwá ſwego walczył/ mimo Krolá Polſkiego OrzRozm N3.

nie masz ... mimo kogo i nad kogo (1): mimo ktorego/ y nád ktorego/ inſzego żadnego [Boga] nie máſz. NiemObr 111.

nie masz ... nad kogo, co (29): OpecŻyw 22; MurzHist M4; Yścyeć nádeń indzyey tu inego nyemáſz LubPs Z6; ieſt tá wiárá dla tego pierwſzą wezwaná/ iż żadney pierwſzey wiáry nád nię niemáſz KrowObr 142v; Leop Iudith 5/29; BibRadz *5 (3); BielKron 194v; OrzQuin Z2v; SarnUzn D4v; RejPos 116; BiałKat 3v; ániemáſz nád ćię inego obrońce narodu Izráelſkiego [non est alius ... nisi tu]. BudBib Iudith 9/15 (2); BiałKaz Fv; CzechRozm 5v (5); SkarŻyw 4 (5); CzechEp 196; NiemObr 73; SkarKaz 280a.

nie masz ... nad kogo, jedno kto (1): Bo then yeſt Pan á Bog moy co nádeń żadnego/ Nyemáſz nigdzye/ yedno ten Bog zbáwyenya mego LubPs aa4.

nie masz ... nad kogo i oprocz kogo (1): gdźie ſię Bog okázuie być ſámym Bogiem/ nád ktorego/ y oprocż ktorego/ niemáſz żadnego inſzego CzechEp 118.

nie masz ... nad kogo i po kim (1): iż y ná deń [tj. nad Boga] y po nim niemáſz nic. CzechEp 238.

nie masz ... nad co, tylko który (1): nád ktore cechy [tj. zgromadzenia] w tym okręgu źiemſkim inſzego niemáſz/ tylko piekielny. PowodPr 35.

nie masz ... (o)procz, (o)krom kogo, czego, którego, czyjego (36:16): KrowObr 60v (3); Leop 1.Par 17/20; BielKron 437; SarnUzn D3v (2); RejAp 197v; BiałKat d2; niemáſz we wſzey Moſkwi miaſtá murowánego/ okrom Pſkowá. BielSpr 67; BudBib Deut 4/35; CzechRozm 3v (6); KochPs 147; SkarŻyw A5; iż nie máſz inſzego ſyná Bożego Iezuſá Chriſtuſá procż vkrzyżowánego CzechEp 218 (25); ActReg 10; OrzJan 107; LatHar [+11] (3); WujNT Mar 12/32 (3).

nie masz okrom kogo, jedno kto (1): Iam ieſt Bog Ociec ſam/ á okrom mnie nie máſz iedno Syn á Duch s. SarnUzn D4v.

Z domyślnym podmiotem wyłącznym, nie wyrażonym żadną formą połączenia = tylko ten a. to, o którym mowa (18): Bowiem tam [w piersiach] ieſt mieſtcze y zchowanie cżłonkow na ſlachetnieyſzich, iako pluc y ſercza [...]. Przeto tam nie inſzego niemaſz aby im nic nie zawadziło. GlabGad D5v; RejPs 17; KrowObr 147 (3); GrzegRóżn D2v; Mącz 418c; Iam ieſt Pan á nie máſz inego SarnUzn E2 (2); SienLek 22v; SkarŻyw 189; CzechEp 271; CzechEp **4 (2); bo tákich drugich Apoſtołow nie było y niemáſz we zborze NiemObr 50; OrzJan 86; nie máſz nikogo innego dánego ludziom, przez ktoregoby mogli być zbáwieni. WujNT 409 marg; Ták przyśięgáią Stároſtowie Pruſcy, ále innéy przyśięgi Stároſtów Polſkich niémáſz. SarnStat 482. ~

Wyłączność dotyczy okoliczności [w tym formy podmiotu logicznego: G sb bez przydawki zaimkowej (9), G sb (lub jego elipsa) z przydawką zaimkową (6) (takiego (4), żadnego (2)); z okolicznikiem o sensie ῾nigdzie, nigdzie indziej᾽(8)] (15):

~ nie masz ... chyba gdzie (a. od kogo) (2): że niemáſz Boga we wſzey ziemi/ chybá [non est Deus ... nisi] w Izráelu BudBib 4.Reg 5/15; BudNT Rom 13/1.

nie masz ... jako gdzie (1): prawdá że tákiey nigdzie ná świećie wolnośći nie máſz iáko w Polſcze? GórnRozm A.

nie masz ... jedno gdzie (a. od kogo) (7): Bo Krolá prawdźiwego niemáſz iáko y Kápłaná/ iedno w Krześćijáńſkim Kośćiele. OrzRozm M2 (3); WujJud 107v; ktorych [osiadłości] żadnego znáku niemáſz iedno ná kártách zbotwiáłych [nulla indicia praeterquam in chartis... exient] ModrzBaz 105; Abowiem nie máſz [non est] zwierzchnośći iedno [nisi] od Bogá. WujNT Rom 13/1 (2).

nie masz ... oprocz czego (1): oprócz Kośćiołá/ niemáſz áni Wiáry prawdźiwéy/ áni Ołtarzá/ áni Kápłaná/ áni prawdźiwégo Królá OrzQuin 13.

Z domyślną okolicznością wyłączną = tylko w tym miejscu, o którym mowa (4): LubPs R4; RejWiz 179v; Pátrz iáko ſpráwiedliwość záwikłáną mamy/ Ze nigdziey tákiey nie máſz/ ſámi wyznawamy. RejZwierc 244; Izaſz nie widziſz Oycá twego leżącego vmárłego ná drodze/ á indziey drogi nie máſz ktorąby ſie iecháć miáło. Phil O4. ~

Połączenia składniowe zawierające przymiotnik lub przysłówek w różnych stopniach, które przybierają sens stopnia najwyższego, np. ῾ktoś jest najlepszy’ itp., ῾najlepiej coś robi᾽ itp. [w tym: ai a. av comp (192), tak + ai a. av posit (17), ai posit (2), ai sup (1); dwa rożne typy (1); formy podmiotu logicznego: pron (90) (nic (82), nikogo (4), żadnego (m) (4)), G sb bez przydawki zaimkowej (81), G sb (lub jego elipsa) z przydawką zaimkową (39) (żadnego (27), (żadnego) inszego (11), takiego (1)), G sg n ai (1), nm: dwu (1)] (212):

~ nie masz ... chyba kogo (1): Bo niemáſz ktemu żadnego bliſzſſego/ chybá ćiebie/ kthory ieſtes pierwſſym [nullus enim est propinquus, excepto te, qui prior es] Leop Ruth 4/4.

nie masz ... jak(o) [w tym: kto, co, jaki (34), k komu, z kim (2), gdzie (2), cum part praes act av (1), cum inf (8), ze zdaniem podrzędnym (16) (bez dodatkowego wskaźnika z orzeczeniem „jest, są" (13), z dodatkowym wskaźnikiem zespolenia: gdy (2), aby (1))] (63): Bo niemaſs lepſſé pomocy anij lékarſtwa w takowych rzecżách/ iako rozmyſlaiątz albo rozmáwiaiątz o miłym bodze. OpecŻyw 168v; nie máſz ludu mdleyſzego iáko ſą [Non sunt imbecilles sicut] Atenowie HistAl D7v; GliczKsiąż A2 (2); LubPs hh2; gdyſz panow Bogathſzych náſwiećie niemáſz/ kthorzyby nie nierobiąc thák wiele Bogaſtw mieli/ iáko wy maćie KrowObr 139v (4); RejWiz A4v; Zadnego nie máſz ták ſwięthego iáko Pan [Non est sanctus sicut Dominus] BibRadz 1.Reg 2/2; Nie máſz inego narodu ludzkiego/ ku ktoremuby był blizſzy Bog/ iáko k nam BielKron 43v; Mącz 254d (2); żadney rzecży niemáſz ták złey/ á ktora by bárziey wſzem wobec ludziom ſzkodziłá/ iáko pan nieſpráwiedliwy GórnDworz Ee8 (4); MIędzy wſzytkimi śiedmią Náuk/ [...] niemáſz zacnieyſzéy/ [...] iáko ieſt Geometria GrzepGeom A3; Wierzę że we wſzem ſwiećie dwu niemáſz ktorzj by ſie thák bárzo miłowáli w małżeńſtwie/ iáko ia z mym pánem. HistRzym 36 (2); RejPos 167 marg (3); GrzegŚm 31; KuczbKat 410; RejZwierc 140v (4); BielSpr 45; CzechRozm 222v; ModrzBaz 15 (4); SkarJedn 230; Oczko 31v; SkarŻyw 162 (2); nie máſz nic ták ſzkodliwego/ iáko gdy z ſtanu podłego/ z łotrá lub z klechy ſzkolnego/ pan ábo ksiądz Pleban będźie CzechEp 335 (3); ReszPrz 12 (2); ArtKanc S11; niemáſz nic lepſzego W świećie/ iák ſię weſelić z vcżynku dobrego. KołakCath C3v; KołakSzczęśl B3v (2); WujNT 298 (2); JanNKar F4v; PowodPr 19; SkarKaz 156a (3); CiekPotr 15 (4); Náwet iuż rządu niémáſz ná dworze żadnégo Ták zákwitłégo/ iáko v páná náſzégo GosłCast 18; SkarKazSej 705a; KlonWor 76.

nie masz ... je(d)no, tylko [w tym: kto, który (13), o co (1), cum inf (8), ze zdaniem podrzędnym (10) (z dodatkowym wskaźnikiem zespolenia: gdy(ż), kiedy (5), kto (3), aby (1), co ῾który᾽ (1))] (30:2): niemaſz więtſzich roſtyrkow w przyiacielſtwie, iedno o chciwoſć cżci á chwały. BielŻyw 117 (3); Abowyemći nic nyemáſz lepſſego yedno kyedy dwoye yednákich GliczKsiąż Q2 (2); LubPs V v; RejWiz 77v (2); Nie máſz tedy lepſzego cżłowieku pod ſłońcem/ iedno z weſelim vżywáć praee ſwey BielKron 81 (2); KwiatKsiąż P4v; SienLek 3 (3); RejAp 128; iżći iuż nie máſz żadnego grunthu á żadnego fundámentu pewnieyſzego/ iedno ten kthory Duch ſwięty obiáwić [...] racżył. RejPos 301 v; Ano nie máſz ná ſwiecie nic przemierzleyſzego/ Iedno kto dobrodzieyſtwá niewdzięcżen cżyiego. HistLan F3v (2); nie máſz ná nas trudnieyſzego á záplecieńſzego rzemięſłá á trudnieyſzey náuki iedno tá/ iáko mamy żywi być. RejZwierc 158v (5); CzechRozm 209; ModrzBaz 17 (2); SkarŻyw 133; StryjKron 612; CzechEp 111; Nie máſz grzeſznego/ tylko ia ná źiemi GrabowSet A4v; KochAp 11; iż ná świećie niemáſz prawdźiwſzych Kryſtiánow/ tylko oni ſámi. PowodPr 34.

nie masz ... mimo co (1): Do czego Káznodźieiam drogi proſtſzéy [...] niemáſz/ mimo té rzeczy widomé OrzQuin Aa2.

nie masz ... nad kogo, co (87): BierEz Q4 (2); PatKaz III 142v; Nad ſwiebodę á wielkie myſlenie nic niemaſz przyrodzeniu ludzſkiemu przygodnieyſzego BielŻyw 118 (2); BielŻywGlab nlb 8; GlabGad A7; March2 D2v; BierRozm 16; KromRozm III B8v; GliczKsiąż G2 (3); LubPs Ev marg (3); KrowObr 143v; RejWiz 28 (3); OrzList b2; Idźćie [...] do ludu vſtráſzonego/ nád ktorego niemáſz nikogo vſtráſzeńſzego [post quem non est alius Vulg] BibRadz Is 18/2 (5); OrzRozm A3 (2); Miáſtá ma zacne y znamienite/ zamki takież/ nád ktore we wſzytkiey Europie ták mocnych á ochędożnych nie máſz BielKron 288 (6); GrzegRóżn F2; KwiatKsiąż C2v; OrzQuin E3 (5); LeovPrzep F4v; RejAp 150v; GrzepGeom B2; HistRzym 59 (2); RejPos 233v; KuczbKat 420; RejZwierc 218v; WujJudConf 88v; MycPrz II A3; CzechRozm 64v (2); PaprPan Dv (3); ModrzBaz 87v (3); SkarJedn A2v (2); SkarŻyw 15 (3); StryjKron A6; CzechEp 14 (4); ReszPrz 4; KochPieś 27; ArtKanc I2v (2); ActReg 131; Phil Q3; KochPij C3v; OrzJan 79; LatHar 63; KołakCath C3; WujNT Mar 12/31; SkarKaz 83b (2); VotSzl C2; niemáſz nic táńſzego nád złe obyczáie CiekPotr 4; GosłCast 47 (2); SkarKazSej 674b.

nie masz ... nad kogo, co, jako kto, jak gdy (2): bo niemasz gorſchego naden ſna yako on. LibLeg 11/58v; nád co nic okrutnieyſzego. [!] Niemáſz iák gdy cżłek młody [...] Spráwuiąc goſpodárſtwo musi w troſkách vśieść. PaxLiz Bv.

nie masz ... nad kogo, jedno kto (1): ktorego [Chrystusa] on [Bóg Ociec] ſam vſty Iwoiemi obwołáć y oſwiádſzyć racżył/ iż iuż nádeń żadnego inſzego niemáſz áni pewnieyſzego áni prawdziwſzego/ iedno ten Pan á Zbawiciel náſz. RejPos 188v.

nie masz ... po kim (2): Idźćie [...] do ludu ſtráſznego/ po ktorym niemáſz inego [= jest najstraszniejszy, tj. najlękliwszy; post quem non est alius] Leop Is 18/2; Bo po Krolowey niemáſz mężnieyſzego. KochSz B.

Bez formalnego wykładnika porównania [cum inf (1), ze zdaniem podrzędnym (2)]: (3): iż niemáſz nie ſzpatnieyſzego gdy ſie ſłowa z vcżynkiem nie zgadzaią BielŻywGlab nlb 14; niemáſz oganki ná tho napewnieyſzey/ Nie dawáć mu do złego przycżyny namnieyſzey. RejWiz 102v; RejAp 146.

Bez wyrażonego comparandum, domyślnie jest nim ten a. to, o którym mowa (20): FalZioł IV 18b; RejPs 51; RejKup r5; KromRozm III B8; Gdyż nyemáſz w żadnych kráinách nigdzyey Bogá tákyego/ Kthoryby był thák wſzechmocny LubPs R5; RejWiz 11v; BielKron 105v; Nec operosius opificium, Niemáſz rzemięsłá prácowitſzego. Mącz 265a (2): RejAp [13]v; niemáſz żadney inſzey Świątości/ ktoraby więcey modlitw przy ſwym odpráwowániu miáłá. KuczbKat 230; nie máſz vćiſleyſzey ſnadź żadney Korony. RejZwierc 246 (4); ReszPrz 18; ActReg 63; SkarKaz 275b (2); SkarKazSej 704a. ~

Połączenia składniowe z drugim członem zaprzeczonym (zwykle zdaniem podrzędnym), które przybierają sens zdania pojedynczego twierdzącego o treści upowszechnionej ῾każdy to robi, wszystko jest takie'᾽ itp. [w tym: ze zdaniem podrzędnym w con (147), ze zdaniem podrzędnym w indic (20), z przydawką „bez czego” (1); formy podmiotu logicznego: G sb (lub jego elipsa) z przy dawką zaimkową (70) (żadnego (44), tego (21), takiego (1), ni jednego (1), tego jednego (1), tego żadnego (1), nic (1), pron (63) (nic + G sg n (31) ‒ nie takiego a. takowego (4) ‒, nic (9), żadnego (m) (8), takiego żadnego (m) (3), nikogo (8), tego (n) (2), takiego (m) (1), tego żadnego (m) (1)), G sb bez przydawki zaimkowej (33); bez podmiotu logicznego (2)] (168): niemáſz nic cáłego w ćiele moiem co by niedrżáło przed ſtráchem gniewu twoiego RejPs 57 (3); Niemaſs czężkiey tey ſrogoſczj By wniey nienalazł litoſczj RejKup dd6 (3); KromRozm I C4; MurzHist Q2v; iż nyemáſz tego wpiſmye/ czego by nye rozumyał KromRozm II ſ3; Diar 67; nyemáſz tákyey rzecży ktoreyby nyemyał náucżycyel diſcipułá ſwego ſluſſnye vcżyć GliczKsiąż N5v (2); KrowObr 222v; RejWiz 29v; Leop 3.Reg 18/10 (2); BibRadz 3.Reg 8/46 (3); OrzRozm P2 (2); BielKron 112 (2); OrzQuin Cv (6); RejAp BBv (3); GórnDworz Bb3v; HistRzym 60; RejPos 134 (8); KuczbKat 430; iż niemáſz wedle mego ſtanu cżegoby mi nie doſthawáło [= wszystko mam]. RejZwierc 66; A nie máſz tych przyſmákow ſnadź ná wſzytkim ſwiecie/ Cżego w Polſzcże nie naydzie RejZwierc 243v (14); BielSpr 28v; Niemáſz żadnego w Koſciele/ ktoryby ſie nie odrodźił WujJud 115v marg (8); BudBib Is 34/16; że iuż/ nie máſz mieyſcá tego/ Gdzyeby cye nye ſzukáli/ ſłudzy Páná mego. HistHel B4 (2); BiałKaz B2; BudNT przedm a5 (2); CzechRozm 25 (2); KarnNap C3; Oczko A4v (4); SkarŻyw 166 (6); nie máſz nic w ſtárym Teſtámenćie/ ſpraw y mow/ ktorychby mu nie przycżytał. CzechEp 261 (6); GórnRozm A2v; ActReg 162; Nie máſz w świećie żáłośći/ ktorym nie ſkoſztował GrabowSet B (2); OrzJan 73; LatHar 576; WujNT 27 (5); JanNKar C3 (2); SarnStat 180 (3); SkarKaz 382b (2); CiekPotr 42.

~ Z wyrażeniem odstępstwa od powszechności: nie masz ... okrom jedynego = w każdym z wyjątkiem jednego (1): Niemáſz w źiemi Węgierſkiey okrom iedynego/ Zamku Ecżietu w korym [!] bym nie był [tj. byłem w każdym z wyjątkiem tego] CzahTr H2.

Z przymiotnikiem (lub zaimkiem „taki”) przybierającym sens stopnia najwyższego ῾każdy, nawet najlepszy᾽ itp. [w tym: tak + ai posit (45), taki (6), ai posit (2), namniejszy (2); formy podmiotu logicznego: pron (28) (nic + G sg n (22) – nie takowego + ai (1) –, nikogo (6)), G sb (lub jego elipsa) bez przydawki zaimkowej (21), G sb z przydawką zaimkową „żaden” (8)] (57): BielŻyw 105; RejPs 108v (2); KromRozm I N2; Iuż nie máſz nic ſproſnego o co ſie nie kuśi RejWiz 136v (6); BibRadz Luc 8/17; gdyż ták żadney rzecży trudney niemáſz/ ktorey by niemogłá wypráwić ludzka rádá BielKron 244 (5); iż ná świećie nie máſz namnieyſzey rzeczy/ ktoraby niemiáłá ſwey właſney mocy LeovPrzep a3 (2); RejAp 180v (3); GórnDworz Aa8v (2); bowiem że ná ſwiećie nimáſz ták bogátego/ bychmy z nim w bogáctwie niezrownáli HistRzym 14; iuż tákiey pychy nie máſz ná ſwiecie/ iákiey wymyſláć nie będą około onego ciáłá nędznego iego. RejPos 243 (10); RejZwierc 65v (9); BielSpr 28v; WujJud 193; RejPosWstaw 41v; BudBib b2v; BudNT przedm dv; ModrzBaz 81; KochPs 210; SkarŻyw 125; KochWr 32; niemasz nic takowego cięszkiego, czego by nie wolał podiąc ActReg 54; LatHar 4; WysKaz 16; SkarKaz 381b; SzarzRyt A3. ~

Połączenia składniowe z członem podrzędnym nie zaprzeczonym, które przybierają sens zdania pojedynczego zaprzeczonego ῾żaden tego nie robi, nic nie jest takie᾽ itp. (145):

Z podmiotem logicznym i zdaniem podrzędnym w con [w tym formy podmiotu logicznego: pron (42) (żadnego (18), nie + G sg n (11) ‒ nic inego (1) –, nikogo (5), tego (m)(5), takiego a. takowego (2), tego (n) (1)), G sb z przydawką zaimkową (35) (żadnego (27), tego a. takowego (5), tego (1), inego (1), i jednego (1)), G sb (lub jego elipsa) bez przydawki zaimkowej (10), nm: (i) jednego (3)] (90): OpecŻyw 108; powyedałem gádácom fen á nyemáſz żadnego ktoby y wyłożýł. HistJóz B2; FalZioł IV 18b; MiechGlab *2v; SeklKat E2v; GliczKsiąż H7; LubPs A5 (3); GroicPorz mm; gdyż y iednego nie máſz [non unus qui teneat mecum] coby ſthał przy mnie w tych rzeczách BibRadz Dan 10/21 (10); OrzRozm D2; niemáſz iuż nic ocobyzmy mieli więcey proſić BielKron 209 (7); Mącz 308b; niemáſz tego cżłowieká/ kthoryby Kronikarzá w nieprawdzie wythknął GórnDworz Z6 (4); Spráwiedliwy ginie/ á nie máſz tego ktoby o tym rozmyſlał w ſercu ſwoim RejPos 321v (5); KuczbKat 230 (2); A ták nie máſz tey żadney godzinki ábychmy tego pewni á iśći byli RejZwierc 151v (4); BielSpr 43v; że niemáſz dwu kráiow/ ktoreby ſie w modlitwách ná wſzytkim zgadzáły. WujJud 185v (3); Strum F4; BiałKaz E4; BudNT Mar 7/15 (2); tedy w tych námienionych świádectwach/ nie máſz y iednego bukſztabá/ któryby ſie ku mnimániu tákiemu ſkłániáć miáł CzechRozm 21 (2); ponieważ do obronienia gárdłá niemáſz nic coby pomagáło [ad tuendam vitam nihil prosit] w wielkim zgromádzeniu ludźi ModrzBaz 31v (2); SkarJedn 360; KochPs 27; GórnRozm Fv; PaprUp E4v; ActReg 22; Nie máſz nikogo/ by chćiał być ochłodą GrabowSet Q2; Bo czemużbyś ſie wżdy bić chćiał/ ieſliże żadnéy rzéczy nie maſz/ któréybyś bronić miał OrzJan 45; LatHar 159; WujNT Luc 1/61 (3); WysKaz 30; JanNKar F4v; SkarKaz 277a (2); bo niemáſz Tego, czegoby mogłá zámilczeć niewiáſtá. CiekPotr 61 (3); SkarKazSej 666b (3).

~ Z przymiotnikiem przybierającym sens stopnia najwyższego ῾żaden, nawet najlepszy᾽ itp. [w tymi tak + ai posit (10), ai posit (2); formy podmiotu logicznego: G sb (lub jego elipsa) bez przy dawki zaimkowej (6), G sb z przydawką zaimkową: żadnego (5), pron: nic + G sg n (1)] (12): Zadney takież żony dobrey niemaſz ktoraby ſkazała na ſię karanie za ſwoim wyſtępem BielŻyw 53; RejWiz 30; BibRadz I 311b marg; nie máſz ták cżárta głupiego/ co by ſie kápice bał BielKron 217v (2); GórnDworz Ee8v; RejZwierc 167; PaprPan G4v; Bo ſercá żeláznego/ Coby ruſzeło/ nie máſz nic tak ważnego? KlonŻal D; LatHar 231; WujNT 550; Nie máſz [...] żadney ták nieſzċzęśliwey Rzoczypoſpolitey/ ktoraby mniey przyiáźni v ſwoich dzieći y ſynow miáłá/ iáko tá náſzá. SkarKazSej 705a. ~

Bez podmiotu logicznego ze zdaniem podrzędnym w con [w tym zdanie podrzędne wprowadzone przez: kto by (45), ktory by (3), co by (decl) (2), aby ktory(1)] (51): BierEz B2v; Ziemia tą kxiędzu Moſkiewſkiemú ieſt poddana, ktoremu za dany dawaią ſkory Sobole, [...] bowiem niemaſz tam czoby inſzego mieli dawać [aliis donativis carent], MiechGlab 62; WróbŻołt 13/1 (6); MurzNT 3v; Nyemáſz ktoby ſie vżalił mey wyelkyey żáłośći LubPs Q (3); KrowObr 147 (2); Leop Iob 19/7 (7); BibRadz Rom 3/12 (2); BielKron 39 (2); nie máſz coby z inąd przvſzło álbo przywiedźióné być miáło BiałKat c; cżekałem też kto by (mię) żáłował/ lecż niemáſz [et non fuit] BudBib Ps 68/20[21] (6); KochPs 31 (2); CzechEp 239 (2); ReszPrz 104; WerGośc 203 (3); ArtKanc K10 (2); GórnRozm L3; ActReg 117; Nie naydźieſz/ ktoby z ſercá pożáłował/ Nie máſz/ ktoryby z chęći porátował GrabowSet I4 (3); LatHar 593 (2); WujNT Rom 3/12; PowodPr 9.

W zdaniu nie złożonym z imiesłowem czynnym w podmiocie logicznym [w tym: bez rzeczownika (2)] (4): Leop Ier 9/10; Niemáſz cżłoweká pánuiącego nád duchem [Nonnullus est homo imperans (marg) qui potestatem habeat (–) in spiritum] BudBib Eccle 8/8; nie máſz rozumieiącego/ nie máſz ſzukáiącego Bogá [non est intelligens, non est requirens Deum]. WujNT Rom 3/11.

Połączenia składniowe orzekające o ilości (14):

W znaczeniu ῾jest tylko tyle, nie więcej niż tyle᾽ (7):

~ nie masz (więcej) ... jedno ile [w tym: bez podmiotu logicznego (1)] (4): Ná Podgórzu Chłopi dźierżą Lany/ [...] w których niemáſz iedno ćwierć Lanu Królewſkiégo GrzepGeom K4v; we Włóce Chełmieńſkiéy niemáſz Pólek iedno dźiewięć tyśięcy GrzepGeom Mv; ActReg 4v; LITER LACINSKICH [...] niémáſz więcéy iedno dwádźieśćiá y trzy JanNKar B3.

nie masz ... więcej ilu [w tym: bez podmiotu logicznego (1)] (3): BielKron 307; O śiedmi [Plejadach] powiádáią: lecz to płoné wieśći: Bo kto ſye chce przypátrzyć/ niémáſz więcéy ſzéśći. KochPhaen 10; ale ze woiska więcey 7000 niemasz prozno ie rozrywac ActReg 6. ~

W znaczeniu ῾jest tylko jeden᾽ (4):

~ oprocz kogo, nad kogo nie masz więcej (1:1): A iż ia Pan Bog wáſz/ á nádeń niemáſz więcey [non est amplius] Leop Ioel 2/27; CzechEp 272.

nie masz ... więcej (1): iam też Iehowá Bog wáſz/ á niemáſz (ich) więcey [non est amplius] BudBib Ioel 2/27.

nie masz żadnego ... jedno jeden (1): Niemáſz żadnégo Bogá/ iedno ieden BiałKat 6. ~

nie masz ile ... ale jeden tylko = nie jest tyle, lecz jeden (1): ktory tfirdźił/ iż w boſtwye nyemáſz trzech oſob/ ále yedná tylko KromRozm II o3.

nie masz ... za ile = jest mniej niż tyle (2): Ktore ieſt ſtworzenie á w nim wagi zá ćwierć niemáſz. HistRzym 25 (2).

W rożnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” lub jego elipsą (w tym też w przeciwstawieniach i szeregach) (36): KrowObr 10 (5); RejWiz 131; niemáſz ktoby cżynił dobrze/ nie ieſt áż do iednego [Non est gui faciat bonum, non est usque ad unum]. Leop Rom 3/13; OrzList d4v; niemáſz nic potroſze/ wſzytkiego niemáło. RejZwierz 57; GrzegRóżn H2v; SienLek Ttt4; GórnDworz N7v (2); GrzepGeom H4v; BiałKat 3v; KuczbKat 420; Strum Q2; ModrzBaz 56; SkarJedn 102 (2); Bo my mniemamy/ cżego na pewnym mieyſcu niemáſz/ żeby tego nie było SkarŻyw 125; CzechEp 79; NiemObr 50; iż pod oſobą chlebá ćiáło tylko ſámo ieſt/ ále krwie Páńſkiey nie máſz. ReszPrz 40; nád ćię możnieyſzego/ nie máſz, nie będźie, áni było. ArtKanc I2v; PaprUp C3v; SarnStat 89; Bo ſą inne ſpoſoby do vpominánia ſię v páná dźieśięćiny. A ieſli nie máſz: lepiey ſzkodę mieć/ á przeſzkody niewinnym do ich zbáwienia nie czynić. SkarKaz 422b (6); CiekPotr 70 (2); gdźie páná nie máſz/ tám zámieſzánie ieſt. SkarKazSej 690b.

W pytaniu zakładającym możliwość odpowiedzi twierącej: ῾może jest᾽ (1): áby pilnie záwżdy obchodźił ſad w koło/ pátrzáiąc ieſli kędy dźiury niemáſz GostGosp 98.

W pytaniu retorycznym z domyślną odpowiedzią twierdzącą (7): Azaſz nie máſz ſrogiego práwá ná owego łápácżá á ná wykrętniká ſpráwiedliwośći ludzkiey? RejZwierc 96 (2); bo co powiádaſz o zuchwálcach/ o morderzach/ á zaſz tego nie máſz wſzędy? GórnRozm A4 (4); GórnTroas 10.

W powtórzeniu intensyfikującym (2): Niemáż tobie rownego między Bogi Pánie á niemáſz w ſzkutkách a ſpráwách twoich. Leop Ps 85/8; BielKron 249.

Połączenia: »nie masz (aż) (i) do jednego, (i, ni) jednego; nie masz ni (1) jednego czego]« = non est usque ad unum Vulg, PolAnt; non est quisquam Vulg; non est solitarius a. unus, unus non deficit PolAnt [szyk zmienny] (11:4;5): niemaſz ktoby dobrze działał niemaſz aż do iednego. WróbŻołt 52/4 [przekład tego samego tekstu 13/1, Ev, MurzNT, LubPs, BibRadz Rom 3/13, WerGośc, WujNT Rom 3/13] (3); Niemaz ſtiſiąca iednego ktory by przes Chriſtuſſa wiedział [...] drogę do nieba SeklKat E2v; MurzNT 3v; LubPs Dv; BibRadz Dan 10/21 (3); BudBib Is 14/31 (2); że ſnać niemáſz na świećie ni iednych kśiąg práwie ſzcżyrych BudNT przedm c6v; CzechRozm 21 (3); WerGośc 203; WujNT Rom 3/10 (3); WysKaz 30.

»jeszcze nie masz« [szyk zmienny] (7): Area, [...] Plác gdzye yeſcze budowányá nyemáſſ Murm 26; RejPs 108v; BielKron 203; RejPos 63; RejZwierc 173; SkarŻyw 374; przeto też ieſzcże nie máſz Antychriſtá CzechEp 349.

»nie masz (i) namniejszego« [szyk zmienny] (4): RejWiz 147 v; LeovPrzep a3; Iáko niemáſz żadnego y namnieyſzego cżáſu/ ktoregoby cżłowiek łáſki y miłośierdźia Bożego nie vżywał LatHar 4; SkarKaz 276a.

»nie masz nigdy« [szyk zmienny] (4): RejKup n7v; LubPs Y4v; RejWiz 64v; dworney pániey coby ſie wſzytkim wobec/ bez Ale podobáłá/ [...] niemáſz/ áni było nigdi ná ſwiecie GórnDworz V7.

»nie masz nigdzie(j), indzie(j), nigdziej indzie, wszędy a wszędy« (15:3:1:1): Iścieć nigdzyey nie máſz Bogá ták możnego/ Iák ſie okázuie moc páná náſzego. LubPs hh2 (5); RejWiz 30 (3); BibRadz I 311b marg; Tedy Krolow indźie niemáſz iedno w Papieſtwie? OrzRozm F4 (2); BielKron 359; A ták wſzędy á wſzędy nie máſz tego żadnego ſtanu ſwiátá tego/ [...] áby nie nálazł wielkich pociech á rádośći ſwoich. RejPos 175v; GrzegŚm 31; RejZwierc 218v (2); ArtKanc Q15; GórnRozm A; Phil O4; WysKaz 37.

»nie masz nikogo« = non est quisquam Vulg, Modrz; non est aliquis PolAnt [szyk zmienny] (10):Leop Rom 3/11; BibRadz Gen 19/31 (3); gdyż nie máſz nikogo ktoby mu przekażał w tym rzemieſle iego. RejPos 331v; KuczbKat 430; KarnNap C3; ModrzBaz 44; GrabowSet Q3; CiekPotr 40.

»nie masz żadnego« = nullus est Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz; nullus extat Mącz, Modrz; nemo est, non est quisquam Vulg [szyk zmienny] (234): OpecŻyw 108; HistJóz B2; FalZioł IV 12c (3); BielŻyw 53 (2); bowiem tam nie ſłychano o żadnych Gryphach, niemaſz też złota ani żadney inſzey ſpiże MiechGlab *5 (5); RejPs 17 (3); SeklWyzn Fv; LibLeg 11/173v; RejKup D (3); KromRozm I Hv (2); MurzHist I3 (2); Diar 67; GliczKsiąż H7; LubPs A5 (6); GroicPorz mm; KrowObr 44v (13); RejWiz 77v (2); Leop Ruth 4/4 (3); OrzList d4v; BibRadz 1.Reg 2/2 (13); Goski *2; OrzRozm C4v (7); z drugiey ſtrony brzegow Renu żadnego biſkupſtwá nie máſz BielKron 282 (13); GrzegRóżn H2v; KwiatKsiąż P4v; Mącz 303a (5); OrzQuin Cv (10); RejAp 132 (3); GórnDworz Ee8 (2); HistRzym 60; RejPos 116 (16); BiałKat 6; KwiatOpis Cv; GrzegŚm 31; KuczbKat 100 (3); A v was co zá práwo ieſt vſtáwiono ná thákie ſwowolne ludzi? Powiedział/ Iż nie máſz práwá żadnego/ ábowiem też y tákich ludzi miedzy námi nie máſz. RejZwierc 34 (11); BielSpr 43v; WujJud 27v (10); WujJudConf 195v; BiałKaz E4 (2); BudNT przedm b3v (2); CzechRozm 5v (6); ModrzBaz 17 (4); SkarJedn 286; Cieplic żadnych niémáſz/ coby do zdrowia pomocné nie były. Oczko [41] (3); SkarŻyw A5 (11); CzechEp 118 (16); CzechEpPOrz **4; NiemObr 111; ReszPrz 18; BielRozm 10; PaprUp E4v; ActReg 22; OrzJan 45 (3); LatHar [+11] (4); WujNT 27 (10); JanNKar C3 (3); SkarKaz 40b (5); niemáſz żadnego ktoremu Zleby ſię tám powodzić nie miáło od dawná CiekPotr 42 (2); GosłCast 18; SkarKazSej 705a.

Przysłowie: Piscari in aere [...], Ná powietrzu łowić/ To yeſt tám ſzukáć gdźie niemáſz nic. Mącz 301a; A pumice aquam quaerere [...], Szukáć gdzie nic niemáſz. Mącz 331b.
Frazy: »chyby nie masz« = jest niewątpliwe (1): gdzieby ktori krol mogł ſobie woiſko/ s tákich ludzi ſpoſobić/ ktorzy miłuiąc/ przy bytnośći białychgłow ſwych bić by ſie mieli/ chyby niemáſz/ áby niemiał wſzythkiego ſwiáthá niem zwálcżyć GórnDworz Bb6v.

»[na co] dowodu nie masz« (1): Ná co też [...] dowodu y świádectwá niemáſz CzechRozm 262.

»działu nie masz [miedzy kim a kim]« = nie różnią się (2): Zadnego działu nie máſz miedzy B. Oycem á Kriſtu. RejAp Ff4 (2).

»końca [czemu a. czego] nie masz« = jest bardzo wielkie, bardzo liczne, nieogarnione; non est finis Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (19): RejKup n7v; LubPs Y4v (2); RejWiz 43; Wielki Pan á chwálebny bárzo: á wielkośći iego końcá niemáż. Leop Ps 144/3 (2); RejPos 12v (4); BiałKat 73v; RejZwierc 13v; WujJud Bv; Nápełniłá ſię też ziemiá iego śrebrá y złotá/ że niemáſz końcá ſkárbom iego BudBib Is 2/7 (3); KochPs 149 (2); O nieokreſzona wielkośći ktorey końcá nie máſz SkarKaz 279b.

»[na co] lekarstwa nie masz« = nie można czemuś skutecznie przeciwdziałać (3): Bo na rzecz przymuſzoną iuż lekarſtwa nie maſz RejJóz I5; RejZwierc 79v marg (2).

»[komu, czemu a. kogo, czego] liczby nie masz« = jest bardzo liczne, nieograniczone, bardzo silne; non est numerus Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (22): OpecŻyw 179; aby wiedział że wiele ludzi moich ieſt aż im lidżby niemaſz. BielŻyw 151; WróbŻołt 103/25; SeklKat I4; RejWiz 115; Leop 4.Esdr 4/32 (3); BibRadz Ier 46/23; RejAp 132 (3); GórnDworz G6v (2); BiałKat 73v; BielSpr 57; BudBib Iob 21/33; Męki mię/ których liczby niemáſz/ ogarnęły KochPs 59 (2); CzechEp 192.

»nie masz miary« [w tym: czemu a. czego (8)] = jest bardzo wielkie, bardzo liczne, nieograniczone, bardzo silne [szyk zmienny] (10): RejRozpr E4v; Bo mało wtem ſtanie wyary A nieprawdzie niemaż myary. RejKup L; GórnDworz L12v; WujJud Bv; KochPs 131 (3); vbił/ vdrapał/ vſzcżypał/ vpolicżkował/ że y miáry niemáſz CzechEp 6; KochPieś 71; ArtKanc P13v.

»nie masz miary [= sposobu] [w czym (1), cum inf (1)]« (2): A zacz to ſſą lekie dary Zapłacziċ to niemaſs miary RejKup aa4 (2).

»nie masz nic [w tym z okolicznikiem miejsca wskazującym na: pomieszczenie, zbiornik (16), terytorium (5)]« = jest puste; [est] inanis, vacat Mącz; est vacuum PolAnt [szyk zmienny] (21): Iedna [chęć ku jedzeniu] ieſt zciſnienie żołądka gdi wnim nic niemaſz GlabGad G2; RejWiz 87v; RejFig Bb8v (2); RejZwierz 110; Mensa inanis, Czczy ſtół/ to yeſt niemaſz nic ku yedzeniu. Mącz 167b (2); poki w niey [beczce] nic nie máſz/ poty nieznáć by gdzie ciecz miáłá GórnDworz Gg6; áno we łbie y w mieſzku nic nie máſz RejZwierc 61 (8); BudBib Prov 14/4; WerGośc 235; WerKaz 300; KochFrag 28; Iużem wizytko wyprzedał/ niémáſz nic w ſtodole WyprPl A2.

»nie masz (ani) na niebie(siech) ani (i) na ziemi, na ziemi ani (i) na niebie, ani w niebie ani na ziemi, na niebie ani pod niebem« = non est in caelis nec super terram PolAnt [szyk zmienny] (10:2:1:1): LubPs Xv marg; KrowObr 51v (3); BielKron 77v; iuż nie máſz tego áni ná ziemi áni ná niebie cżegoby mu doſtawáć nie miáło. RejAp 183v; Iż nie máſz żadnego imieniá ná niebie áni pod niebem/ w ktorymbyſmy mogli być zbáwieni/ iedno to ſámo iedno imię Iezus [Act 4/12]. RejPos 293 [przekład tego samego tekstu: KrowObr (3), RejPos 285v] (5); RejZwierc 141v; BudBib 3.Reg 8/23; KochPs 147.

»nie masz pod niebem, pod słońcem, pod wszytkim słońca biegiem« [szyk zmienny] (12:3:1): Pod niebem niemaſs ijnégo ijmiona/ w ktorymbyſmy mogli bytz rychley zbawienij/ nad to ijmię naſwiętſſeé Iezus [Act 4/12]. OpecŻyw 22 [przekład tego samego tekstu: KrowObr 44v, 138, 147, 155, GrzegRóżn, CzechRozm (3), SkarŻyw, CzechEp]; Gdyż pod wſzytkim Słońcá byegyem nie máſz Bogá tákiego/ Ktoryby thák przeſtrzegawał ſądu ſwego wiernego. LubPs R4; KrowObr 44v (5); BielKron 81; GrzegRóżn D2v; GórnDworz Ee8; CzechRozm 46v (3); SkarŻyw 4; CzechEp 311; CzechEpPOrz **4.

»[o czym] pisma nie masz« = brak wzmianki, teksty nie podają [szyk zmienny] (12): SeklWyzn Fv; KromRozm III F; Iáko potym długo był żyw Dániel/ o tym piſmá nie máſz BielKron 111v (7); RejPos 304v; WujJudConf 195v; CzechEp 210.

»nie masz podobnego [komu], [komu kogo] podobnego, [komu] podobieństwa, nic [ku czemu] podobnego« = ktoś, coś jest jedyny(-e); non est similis [alicui] Vulg, PolAnt; non est sicut [dliquis] PolAnt [szyk zmienny] (5:2:1:1): RejKup k2v; Pánie niemáſz thobie podobnego Leop 1.Par 17/20 (2); RejPos 171; BudBib 3.Reg 8/23 (2); CzechEp 272; Bo kto pierwſzy Kośćioł znał/ náukę, służbę widźiał/ Nie máſz mu podobieństwa ArtKanc K9v (2).

»nie masz przyczyny« = nulla causa subsistit PolAnt; causa nulla est Modrz [szyk zmienny] (7): MurzHist I3; BibRadz Act 19/40; Niemáſz niemáſz przycżyny przecż byśćie ſwemu złemu á niecnotliwemu zámydleniu doſyć cżynić mieli BielKron 249; ModrzBaz 103; GórnTroas 10; OrzJan 86.

»nie masz przykładu« (1): Exemplo caret, Niemáſz przikładu/ yáko żywo ſie ták nie ſtáło. Mącz 110c.

»nie masz [komu] równia, rownego« = ktoś jest jedyny [szyk zmienny] (2:2): LubPs Xv marg; BielKron 77v; Niemáſz/ o pánie/ tobie rownego, KochPs 59; CzechEp 272.

»nie masz [komu, czemu] rownia, rownego, rownego [czego]« = ktoś, coś jest największy(-e), najgorszy(-e) itp.; non est similis [alicui] Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (7:6:1): March1 A3; wyećye iż niemáſſ mnie rownego wnauce proroctwá y wyeżdżby HistJóz D2v; March3 T8v; LubPs Xv (2); Leop Ps 85/8 (2); BibRadz Ier 30/7; posterius et nequius isto nihil est, Niemáſz mu równia w złości. Mącz 314d; nád któré/ nie tylko wyżſzych/ ále im też równych ná świećie rzeczy żadnych nie máſz OrzQuin M; RejZwierc 141v; BudNT przedm b6; PowodPr 21; KlonWor 37.

»nie masz rozności [w czym, miedzy kim (a kim) itp.]« = nie różnią się; non est distinctio Vulg, Pol Ani [szyk zmienny] (20): FalZioł V 59v; KromRozm I F2v; Leop Rom 3/22; BibRadz Rom 3/23[22]; Goski *2; GrzegRóżn H2v; Mącz 403b; Niemáſz w Kośćiele prawdźiwym miedzy cżłonkámi żadney rożnice w náuce WujJud 118v; CzechRozm 128; SkarJedn 286; SkarŻyw 385; WujNT 56 (4); JanNKarKoch G2; Rożnośći nie máſz w boſtwie Oycá y Syná. SkarKaz 548b marg (3); CiekPotr 9.

»od tego rymu nie masz« = prawdopodobnie: nie da się opowiedzieć (1): A obietnice ich/ [...] iákie ſą y thu o docżeſnym márnym zginieniu ich/ y o ſproſnym rozdrapniu átego zátrudnionego nábycia ich/ [...] to iuż tám od tego iáko powiádáią y rymu nie máſz. RejZwierc 131v.

»nie masz na świecie, w świecie, na tym świecie, we wszem świecie, na wszytkim świecie, po wszytkim świecie, w żadnym kącie świata, jako świat wielki« [szyk zmienny] (71:6:2:2:1:1:1:1): Ieſzce też wiedz iż niemáſz gor naſwiecie [non sunt in rerum natura] ktore ſtarzi piſząc zwali Ripheos albo Hiperboreos. MiechGlab 61; RejKup k2v (2); LubPs E3 (3); KrowObr 139v; Drzewecżká rozmáite/ co tákich ná ſwiecie/ Nie máſz nigdzye RejWiz 179v (4); OrzRozm D2 (3); BielKron 105v (6); OrzQuin M; LeovPrzep a3 (2); RejAp 150v; GórnDworz N7v (4); Záiſte mowię tobie że we wſzem ſwiećie niemáſz ſzaleńſzego iákoś ty HistRzym 91 (3); RejPos 146v (4); HistLan F3v (2); RejZwierc B2v (12); BielSpr 45; WujJud 27 (2); BudNT przedm c6v; PaprPan Dv (2); KarnNap C3; SkarJedn 102 (2); Iáko świát wielki/ niémáſz mieyſcá tego/ Gdźieby ſye zchronić przed promieńmi iego. KochPs 27 (2); SkarŻyw 125; StryjKron A6; CzechEp 85 (2); ArtKanc I3 (2); GórnRozm A (3); ActReg 63; GrabowSet B (2); LatHar 576; KołakCath C3 (2); KołakSzczęśl B3v (2); WujNT 306; PowodPr 34; SkarKaz 275b (4); CiekPotr 84; Bo w żadnym kąćie świátá mieſzkánego/ Niemáſz narodu ták ſprośnie grubego/ By wżdy niebaczył/ iże práwo rządźi Niezmylne niebem SzarzRyt A3.

»nie masz towarzystwa [= nic wspólnego] [komu, czemu z czym]« (1): Bo niemáſz żadnego towárzyſtwá świátłośći z ćiemnośćiámi/ Chryſtuſowi z grzechy. WujJud 223.

»nic trzeciego nie masz« [szyk zmienny] (3): SkarJedn 38; bo iuż ábo ſię bić Abo vćiekáć trzeba: trzećiego nic niemáſz. KochOdpr D; PowodPr 81.

»[czemu] wagi nie masz« = jest bardzo dużo (1): miedzi lepak y żelázu wagi niemáſz [non pondus] BudBib 1.Par 22/14.

»nie masz na ziemi, po wszytkiej (a. wszej) ziemi, na wszytkiej ziemi, we wszej ziemi, w okręgu ziemskim« = non est in (omni) terra Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (6:3:1:1:1): March1 A3; March3 T8v; RejPs 47v; LubPs Y6v; Leop Ex 9/14; BibRadz I 311b marg; BielKron 27v; Bo niemáſz cżłowieká ſpráwiedliwego ná ziemi BudBib Eccle 7/20 (2); BiałKaz B2; GrabowSet A4v; PowodPr 35.

»znaku nie masz« = vestigia nulla exstant Mącz; nulla indicia exstant Modrz [szyk zmienny] (7): RejPs 108v; Nyemáżći znáku/ iżeby był przed tym liſtem co do nich piſał. KromRozm II g2v; wżdy ſkázy tám [na niebie] nie máſz znáku namnieyſzego RejWiz 147v; Mącz 447d; ModrzBaz 105; co to zá cżáry/ ſktorycheś ták ozdrowiáłá/ iſz y znáku żadnego ran onych ná tobie niemáſz? SkarŻyw 152 (2).

α. O braku danego elementu (człowieka lub rzeczy) obecnie (nie istnieje teraz, ale istniał(o) przedtem): przestało istnieć, znikło, umarł (46): Ráchel płakała ſynów ſwojch/ j poćieſzóna być niechćiała: gdyſz ich nięmaſz. MurzNT Matth 2/18; RejPos 26v; HistLan B; álić niemáſz niezbożniká/ ieſli weyzrzyſz ná mieyſce iego/ álić go niemáſz. BudBib Ps 36/10 (3); BudNT Matth 2/18; CzechRozm 121; PaprPan Fſ3; Węzły Arrianow stárych chce K.K. rozwięzowáć ktorych nie máſz, bo ie stárzy ſpalili. CzechEp 94 marg; Iuż kto ſie doſtał w łódkę Charonową/ Niemáſz go/ zginął z pámięćią/ y z głową. GórnTroas 30; WujNT Matth 2/18; PowodPr 10.

Z okolicznikiem miejsca (10): Leop Ier 38/9; WujJud 176v (2); SkarJedn 402; W Sákrámenćie nie máſz więcey chlebá áni winá. WujNT 116 marg (3). Cf »na świecie nie masz«.

Z okolicznikiem czasu [w tymi teraz (7), dziś (4)] (13): LibLeg 11/55v; BielKron 361v (2); To prawdá/ iż teraz/ ták oſobnych glow niemáſz/ iákie były zá Catulluſá GórnDworz O5 (3); Abowiem kiedy nań wiátr powienie/ tedy go [kwiatu polnego] wnet nie máſz/ áni znáć kędy było mieyſce iego. GrzegŚm 2; BielSpr 57; CzechRozm 79; Iuż dawno nie máſz Troye PaprPan B3v; SkarJedn 402; SkarŻyw 103.

W rożnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” (4): GórnDworz O5; WujJud 176v (2); bo tu wſzytkie rzecży ſą mijáiące: dziś ſą á iutro ich niemáſz SkarŻyw 103.

Połączenia: »jednego nie masz« (1): Nullum amplius extat vestigium civitatis, Iednego znáku niemáſz gdzie było miáſto. Mącz 490b.

»już nie masz« (12): WróbŻołt 73/9; Leop Ier 38/9; GórnDworz X7v; RejPos 25v; z onych ksiąg Ieremiaſzowych/ ktorych iuż niemáſz/ wziął to Ewán-ieliſtá. BudNT Hh4; CzechRozm 101 (5); SkarJedn 402; Abowiem pierwſze niebo/ y pierwſza źiemiá przeminęłá/ á morzá iuż więcey nie máſz [mare iam non est]. WujNT Apoc 21/1.

»namniejszego nie masz« (1): áno ni znácżku namnieyſzego nie máſz onych ták roſkoſznych roſkoſzy iego. RejPos 126v.

»żadnego nie masz« (4): BielKron 455v; Prorokow iuż żadnych áni odpowiedánia Bożego niemáſz. CzechRozm 165 (2); SkarKaz 639b.

Frazy: »nie masz cię« [zwrócenie się do osoby zmarłej] (1): NIEMASZ CIE ORSZVLO MOIA. KochTr 2.

»nie masz nic« [szyk zmienny] (2): Przidze ten Cżas a nicz niemaſs Iedno licza Koſczj. RejKup ee7; KochFrag 50.

»śladu [czego a. czemu] nie masz« (1): Nędza náſzá przelećiáłá iáko ſtrzałá/ y ptak ná powietrzu/ śladu iey żadnego y znáku nie máſz SkarKaz 639b.

»na świecie nie masz« [szyk zmienny] (3): LibLeg 11/55v; Iuż Báłwochwálców przećiwnych ſobie żadnych nie mamy/ któré wykorzenił z tego świátá Pan Kryſtus (marg) Báłwochwálców ná świećie niemáſz. (‒) OrzQuin M3v; GórnDworz X7v.

»zna(cz)ku nie masz« = nullum exstat vestigium Mącz [szyk zmienny] (7): áż ſie potym [Jaćwisze] z Litwą zmieſzáli/ niemáſz ich dziś znákow. BielKron 36lv (2); Mącz 490b; RejPos 126v; BielSpr 57; CzechRozm 255; SkarKaz 639b.

β. O tekście ze względu na brak pewnych elementów treści, fragmentów: nie jest napisane [w tymi czego (123); z okolicznikiem miejsca (17)] (148): czego wpiſmye nyemáſz/ temu wyerzyć nyemamy KromRozm I K3v (5); KromRozm II c2v (5); KromRozm III I4; LibMal 1554/190v; KrowObr 7v (4); Druga hiſtorya o Dánielu/ ktorey nie máſz w Zydowſkim kanonie BielKron 111; Drugi [regestr] ná Kronikę Polską oſobny/ lecż na Węgierską y Cżeską/ tákież ná nowy ſwiat niemáſz/ bo tám ſnadnie náleść co trzebá. BielKron Kkkk2 (7); RejZwierc 9; WujJud 6v (7); że w Kśięgách dźieiow Krolewſkich miánowáne bywáią niektorych Prorokow imioná y kśięgi/ ále niemáſz ich in Canone WujJudConf 31v (2); BudBib I 6a marg (4); niemaſz omyłek áni fałſzu w Nowem teſtamenćie. BudNT przedm b3v (5); CzechRozm 39v (6); SkarJedn 83 (3); iż mi tego wſzytkiego iáſnym textem ſłowá Bożego nie pokázuie/ owſzem ſamże/ to wyznawa fol. b. iż y krztu dźiećinnego y Troyce wiáry wyráźnie nie máſz CzechEp 174 (17); NiemObr 110 (3); Coć mamy wydać albo ukazać, kiedy tego nimasz u nas przy księgach, [...] ani w protokole, bo tego w protokoł nie pisano ZapMaz II G 78/407; KochFr 63; nie máſz rozdźiału w Státućie ktora actio Criminalis, á która civilis GórnRozm H4 (3); przydawſzy ſłowo/ In; ktorogo áni w Greckim/ áni w Láćińſkim niemáſz WujNT 12 (9); WysKaz 24; GDy oſobliwéy zmienki w Przywileiách álbo w zapiśiéch dwu groſzy niémáſz [specialis mentio ... facia non est JanStat 323] SarnStat 352 (4).

nie masz o kim, o czym (18): KromRozm I H4v (2); KromRozm II f4; KrowObr 216; GrzegRóżn O2; ácż o tym nie máſz nic w dzyeioch Apoſtolſkich. RejPos 302; GrzegŚm 6 (2); WujJudConf 256v; BudNT Hhv; CzechRozm 34 (2); ModrzBaz 78v; iż o boſtwie iego niemáſz w ſtárym Teſtámenćie CzechEp 220 (2); CzechEpPOrz *3; WujNT 440 (2).

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: tego (4), tak (1); aby, żeby, iżby ῾że᾽] (9): w tym Státućie niemáſz tám aby oni kogo o cześć ſądźić mieli OrzRozm H4; RejPos 119v (2); Nie máſz tego v S Máttheuſzá w káp. xvj. żeby wſzyſtkim wobec Apoſtołom obiecał Pan Bog klucże dáć WujJud 87 (2); CzechRozm 13v (2); Ale iżby gromády nierządnie iáwnie chowáć miano/ ták niemáſz w piśmie świętem [nihil est in divinis literis] ModrzBaz 54; NiemObr 54.

Z przytoczeniem [tu tym z zapowiednikiem: tego (2)] (3): Niemáſz tám [w ewangelii o cudzołożnicy]/ śmiertelny/ ále grzech zgołá WujJud 90v; Bo tego tu pinakos/ winych teſtamenćiech Greckich niemáſz. BudNT przedm b6; NiemObr 109.

Połączenia składniowe orzekające o wyłączności ῾jest tylko᾽ [w tym formy podmiotu logicznego nic innego (2), G sb z przydawką: żadnego (1), tego (n) (1)] (4):

~ nie masz ... ale (1): ktorzy powiádáią/ iż nie máſz w Ewángeliey żadney rády/ ále wſzytko ieſt przykazanie. WujNT 80.

nie masz ... jedno (2): tákże y to manſuetus, niemáſz tego tám iedno pauper SarnUzn C3; GostGosp 1.

Z domyślnym podmiotem wyłącznym = tylko to, o czym mowa (1): Bo ja panie wſſytko pjſał Com yedno od czebie ſłyſał A nicz z wymyſłu ſwoyogo [...] Chczáł bych s każdem oto cziniċ Iż tam nięmas ynego nicz RejKup y3v. ~

W różnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” lub jego elipsą (4): BudBib b3v; nie máſz v niego ſłowá tego Národzenie/ ále ieſt Rodzay CzechEp 156; NiemObr 163; WujNT 80.

W charakterystycznych połączeniach: nie masz błędu, fałszu (2), omyłek, opisania [czego], pisma, początku [czego], podania, podobieństwa [czego], przedmowy, rozdziału [= podziału na co] (2), rozkazania (przykazania) (4), [którego] słowa ([których] słow) (13), [jakich] terminow (2), wymysłu, zmi(a)nki (12); nie masz w Dziejach Apostolskich (2), w Ewanjelijej (4), u ewanjelistow, u Jana św., w kanoniech, w koncyljum, w kronikach (2), w [których] księgach (3), u św. Mateusza, u Mojżesza, w Nowym Testamencie (3), w Piśmie (Świętym) (42), w piśmie Jana św, piśmie Piotrowym, w pozwie, u proroka, w protokole, w przysiędze, w przywileju, w słowie bożym (6), w statucie (4), u Tacyjana, w tekście ([którym]) (8), w zakonie, w zapisie (2); nie masz expresse, jaśnie, jawnie, wyraźnie (6).

Połączenia: »nie masz jednego« (1): o ktorym iedney namnieyſzey zmiánki nie máſz w piſmie ś. CzechEp 343.

»na(j)mniejszego nie masz« (3): W ktorey przyſiędze namnieyſzey zminki niemáſz o Pánie Iezu Kryſtuſie KrowObr 131; CzechEp 343; których [rzeczy] y podobieńſtwá naymnieyſzego w piſmie ś. nie máſz NiemObr 145.

»nigdzie(j) nie masz« [zawsze: w czym] (7): KromRozm II g3; iż nigdźye w ewányeliach/ áni gdźye indźye w piſmye nowego zakonu nyemáſz o koſcyele Kryſtuſowym zmyenki/ iżeby yuż był KromRozm III G4; Diar 70; GórnDworz Mm7; CzechRozm 13v (2); CzechEp 265.

»nie masz żadnego« [szyk zmienny] (11): RejKup cc2; Diar 91; Mącz 360d; W piotrowym piſmie żadnego nowego wymyſłu nie máſz. RejPos 302 marg; CzechRozm 18 (2); CzechEp 188 (2); WujNT przedm 5 (3).

Fraza: »słowka [= ani słowa] [o czym] nie masz« (1): Gdyſz ſłowká o thym nie máſz w piśmie/ áby tho ſmierć byłá/ oddźielenie iákieś Duſze od ćiáłá. GrzegŚm A3.
γ. Nie ma różnicy [w tym Col 3/11 (6)] (7): BiałKat 190v (3); CzechRozm 78; Gdźie nie máſz Pogániná y Zydá/ [...] człowieká obcego y Tátárzyná/ niewolniká y wolnego: ále wizytko/ y we wſzech Chriſtus. WujNT Col 3/11 [przekład tego samego tekstu: BiałKat, RejZwierc, CzechRozm].

nie masz u kogo [= ktoś nie rozróżnia, nie uwzględniał (2): boć Pan ieſt Sędzią/ á nie máſz v niego chwały perſony. Leop Eccli 35/15; RejZivierc 147.

δ. Nie pomoże (5):

nie masz (na)przeciwko komu, przeciw czemu [= wobec kogo, czego] (4): Leop Prov 21/30; Przećiw twym ſtrzałom/ żadney nie máſz zbroie GrabowSet E3. Cf Przysłowie.

Przysłowie: Przećiwko prawdźie rozumu niemáſz OrzRozm E3v; GostGosp 20.
Fraza: »[komu] nie masz lekarza« (1): Temuć nieborakowi iuż nie maſz lekarża RejJóz K2.
ε. Nie obowiązuje (1): tákże o Concordiách ináczéy ſie rozumieć ma, w których czego nie wymięniſz, tego niémaſz. SarnStat 1268.
2. W połączeniu z rzeczownikiem oznaczającym czynność, stan lub ich objawy wyraża brak określonego, szeroko pojętego działania (np. rzeczywistej czynności, procesów, stanów, postaw itp.); odnosi się do teraźniejszości, bezczasowości lub teraźniejszych skutków działania wcześniejszego; przypisuje działanie określonej osobie lub członkowi a. członkom mniej lub więcej określonego zespołu ‘nie robi(ą) a. nie zrobił(-li) tego’, ‘nie postępuje(-ą) a. nie postąpił(-li) tak’, ‘nie myśli(-ą) a. nie pomyślał(-eli) tego’, ‘nie czuje(-ą) a. nie poczuł(-li) tego’, ‘nie stał się taki’ itp.; też biernie ‘nie jest (są) a. nie został(-li) obiektem działania’ itp.; z rzeczownikami odprzymiotnikowymi (i niektórymi innymi) wyraża brak określonego sposobu postępowania, np. „nie masz sprawiedliwości” ‘nie postępuje(-ą) sprawiedliwie’; non est Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz; abest Mącz, Modrz; non habetur Modrz [w tym: czego (533)] (535): Bowiem niemáſz nic weſela/ Pátrząc ná nieprzyiaćielá BierEz L3; PatKaz III 147v; FalZioł V 14; BielŻyw 126; WróbŻołt E2; RejWiz 49; Leop Eccle 5/5; RejZwierz 68 (2); Niemaſzći pámiątki rzecżam pierwſzym BibRadz Eccle 1/11; OrzRozm A2v (2); Názáiutrz ſzli ráno do kościołá áno ofiáry nie máſz BielKron 111v (3); GórnDworz D7; RejZwierc 269v; WujJud 196; BudBib Ps 87/5[6] (2); CzechRozm 189v; KochDryas A2v; KochPs 16 (2); ſkądby to imię y názwiſko vrosło/ niemáſz pewney wiádomośći. StryjKron 81; KochProp 15; ieśli kárnośći ná wyſtępné nie máſz/ tám bez pochyby wſzeteczność/ y ſwawola pánowáć muśi KochWr 30 (2); ActReg 155; WujNT 123 marg; SarnStat 603; PowodPr 56 (2); SkarKaz 314a; CzahTr D3v; SkarKazSej 659a; KlonWor 50.

Z określeniem podmiotu działającego lub nosiciela stanu (np. „nie masz u kogo” = on tego nie robi, nie dzieje mu się) [w tym w odniesieniu w zasadzie do jednostki: w kim (49), u kogo (31), „gdzie” (13), z przydawką dzierżawczą (8), „tam” (6), w czym czyim (duchu, ręku, umyśle, uściech) (6), przed czyimi oczyma (4), czemu czyjemu (2), komu (1), między kim ‘dwoma’ (1), na kim, (1), przy czym (1); w odniesieniu do zbiorowości: u kogo (pl) (34), miedzy kim (pl) (20), iv czym (np. w Kościele, narodzie) (14), „gdzie” (4), „tam” (3), czemu (= Kościołowi) (1), przy kim (pl) (I), „kędy” (1)] (201): á tak ty vcżynki tych rzecży namienionych/ nie z moczy żywiołow, albo nie zgorączoſci ktorą maią od ognia/ ale od zwierzchnich promieni gwiazdecznych pochodzą/ bo wiele ieſt rzecży przyrodzenia gorączego/ á wſzakoſz tego vcżynku przy nich nie maſz/ tho ieſt iż nie ſą pożytecżne członkom cżłowiecżem w lekarzſtwie FalZioł [*8]; Miedzi mądrymi nienawiſci niemaſz. BielŻyw 170; Złodzieyſtwa niemas międzi tatary. MiechGlab **7v (3); BierRozm 3; Bogoſlawiony ieſt mąż [...] w kthorego duchu niemaſz łżywoſci [nec est in spiritu eius dolus]. WróbŻołt 31/2 (4); LibLeg 10/123; RejJóz F6; SeklKat Fv; KromRozm I C3v (4); KromRozm III K8; Diar 34; BielKom D2v; GliczKsiąż I5v; LubPs A2 (2); GroicPorz dd3; KrowObr A3v (7); RejWiz 103 (3); nie máſz boiáźni Bożey przed ocżymá ich [non est timor Dei ante oculos eorum]. Leop Rom 3/18 (6); OrzList d4v; RejZwierz 10; BibRadz 2.Par 19/7 (2); OrzRozm A2v (3); Gránia o pieniądze v nich niemáſz BielKron 259v (5); żadną miarą niemogą być ryczerſtwa vmyſly ſtałe/ gdy v hetmana żadney dobrey nauki á porady niemáſz. KwiatKsiąż O4; OrzQuin B2v (10); Prot B3; SienLek 9; RejAp 186 (2); iż ſie one [białeglowy] poſpolicie ledá cżego boią/ á w męſzcżyznie they thák ſproſney boiáźni niemáſz. GórnDworz X8v (2); Pewna pomſtá gdzye nie máſz vznánia. RejPos 197 marg (13); RejPosWiecz2 93v (2); BielSat L3; RejZwierc 34v (6); BielSpr 50 (2); Przedawania Swiątoſći w Koſćiele nie máſz żadnego. WujJud 161v marg (18); WujJudConf 15 (2); RejPosWstaw [212]; Bo niemaſz w vśćiech iego práwośći [non est in ore eorum rectum] BudBib Ps 5/9[10] (5); BiałKaz B2; BudNT Ioann 1/47 (4); Ale áby mi ſie teraz taka dumá podobáć miáłá/ iáko przed tym/ tego iuż we mnie nie máſz. CzechRozm 20v (15); ModrzBaz 3 (4); złemu zgubá/ ále kościołowi vtráty wnáuce zdrowey nie máż SkarJedn 359 (2); SkarŻyw 92 (2); CzechEp 335 (5); CzechEpPOrz **4; gdyż o tym áni náuki Páná Chriſtuſowey/ áni poſtánowienia Apoſtolſkiego nie máſz. NiemObr 26; ReszPrz 28; ReszHoz 141; BielSjem 25; ArtKanc N4v (2); GórnRozm F3 (3); Rozſądku tám nie máſz kogo iuż gniew rządzi Phil I; GórnTroas 4 (2); LatHar 160; RybGęśli C3; Oto prawdźiwie Izráelczyk,/ w ktorym nie máſz zdrady [in quo dolus non est]. WujNT Ioann 1/47 (21); SkarKaz 2a (7); V nas Chrześćijan w tym omyłki nie máſz SkarKazSej 699b (6).

Z okolicznikiem miejsca [= nikt a. niektórzy tam tego nie robi(ą)] (77): BierEz I4 (2); RejPs 130; SeklKat R4; BielKom B8; GliczKsiąż H5v; Wpiekle chwały Bożey nie máſz. LubPs B5 marg (3); RejWiz 24v (3); iż káżda obroná/ Słábſza gdy dobrey rády/ nie máſz o niey domá. RejZwierz 91; BibRadz Gen 20/11 (2); OrzRozm O3v (3); BielKron 435; Mącz 56b (2); OrzQuin B (2); SienLek 9; GórnDworz E3v (3); RejPos 227v; RejZwierc 191v (2); BielSpr 50; WujJud 31v; WujJudConf 50v; CzechRozm 229v; ModrzBaz 95; KochPs 129; Tu [w niebie] choroby nie naydźie/ tu niémáſz ſtárośći KochTr 22; NiemObr 54; GórnRozm E2v (3); KochWr 29; GostGosp 100; niemáſz ſtáwow kopánia/ w Cżechách/ w Moráwie/ w Sląſku GostGospSieb +3v (2); LatHar 295 (15); płácenia pewnégo ſądowi w téy źiemi niémáſz SarnStat 822 (2); SiebRozmyśl L; PowodPr 6 (2); SkarKaz 157a (3). Cf »nigdziej nie masz«, »na żadnym świecie nie masz«, »nie masz na ziemi«.

Z okolicznikiem czasu (17): SeklKat Fv; GliczKsiąż I5v; WujJud 28; WujJudConf 249v; BudNT Rom 8/1; choćiaż teraz cudow zwierzchownych y dotkliwych niemáſz CzechRozm 191; ModrzBaz 52; SkarŻyw 92; Wżdy Pánná w látá zaydzie gdzie niemáſz poboru. BielSjem 20; WujNT Rom 8/1 (2); CiekPotr 29. Cf »nigdy nie masz«.

Z okolicznikiem akcesoryjnym [= w tej sytuacji nikt tego nie robi] (29): BielŻyw 52; SeklKat R4; KromRozm III C2v; Diar 35; KrowObr 54; BibRadz Ps 6/6 (2); OrzRozm C4 (2); bo wtákich burzkach żadnego bacżenia niemáſz/ zginie dobry przy złym BielKron 203; Mącz 253a (2); OrzQuin Ev; gdzie tey zrozumem cznoty ná ſądzie niemáſz/ thám roſciągáią ſzeroko zli Prokuratorowie ſwoie proporce GórnDworz Hh6 (2); RejPos 338v (2); RejZwierc 113v (2); ModrzBaz 34v; SkarJedn 74 (2); SkarŻyw 92 (2); GórnRozm Kv; WujNT 1.Ioann 4/18; O żywoćie gdzie śmierći nie máſz SkarKaz 209a (3).

Połączenia składniowe orzekające o wyłączności (9):

Wyłączność dotyczy określonego działania ῾tylko tak postępują᾽; nie masz ... jedno [w tym formy podmiotu logicznego: G sb z przy dawką „żadnego” (2), nic in(sz)ego (2); bez podmiotu logicznego (1)] (5): á co zá ćwicżenye chłopyąt przy dworze/ iż nyemáſz yedno roſpuſthá/ zuchwálſtwo/ lotroſtwo GliczKsiąż I2 (2); LubPs X2v; coż tám zá vrzędy/ Nie máſz tám żadney ſpráwy/ iedno wiecżne błędy. RejWiz 164; Płácż á nárzekay nędzna zięmio/ gdyż ná tobie nic inſzego nie máſz iedno gniew á przeklęctwo RejZwierc 191v.

Wyłączność dotyczy okoliczności ‘tylko tam, w takich warunkach tak postępują’ [forma podmiotu logicznego: G sb bez przy dawki zaimkowej] (4):

~ nie masz... oprocz czego (2): Oprócz Kośćiołá prawdy nie máſz vrzędowéy. OrzQuin I3 marg (2).

nie masz ... jedno, tylko (1:1): WujJud 37; iż niemáſz prawdźiwego grzechow odpuſzcżęnia/ tylko ex sola imputatione ReszPrz 89. ~

Połączenie składniowe zawierające przymiotnik („tak” + posit) przybierające sens stopnia najwyższego; bez wyrażonego comparandum (1): Nie máſz nigdźież podobno w Chrześćiáńſkich kroleſtwách ták znácznego y iáwnego kradźieſtwá y łupieſtwá [tj. tu najjawniej kradną i łupią] SkarKaz 458a.

Połączenia składniowe ze zdaniem podrzędnym zaprzeczonym, które przybierają sens zdania pojedynczego twierdzącego o treści upowszechniającej ῾zawsze, gdy coś robią᾽, ‘wszystko, co się stało’ [w tym: zdanie podrzędne w con (8); formy podmiotu logicznego: G sb (lub jego elispa) z przydawką zaimkową (5) (tego (2), takiego a. takowego (2), żadnego (1)), nie + G sg n (2)] (9): niemáſz takowych [mszy] gdźieby niebyło rozdawánie álbo vżywánie ſpolne ćiáłá y krwie Páńſkiey. WujJudConf 225; iż nie máſz nic złego w mieśćie/ cżegoby Pan nie vcżynił. CzechRozm 229v; ModrzBaz 64; Y niemáſz zá tym tákiey poſpolitey niecnoty w Polſzce/ ktorą gdy ludźie vſłyſzą/ poſpolićie [nie] pogánią PowodPr 65 (2); iż nie máſz tey modlitwy gdźieby ćię nie wſpomniano SkarKaz 578b (3).

~ Z przymiotnikiem przybierającym sens stopnia najwyższego (1): Niemáſz żadney tak táiemney ich chytrośći/ ktoreyby ten oſtry Anielſki rozum nie zábieżał [tj. nawet gdy najtajniej chytrze postępują] SkarŻyw 203. ~

Połączenie składniowe orzekające o ilości: nie masz ... wiele = spełniają tylko jedną (1):Iedná tedy ofiárá w Kośćiele chrześćiáńſkim/ nie máſz ich wiele BiałKat 361.

W różnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” lub jego elipsą (45): GlabGad E5; RejJóz F6; SeklKat Fv; KromRozm I F3; KromRozm III C2v; Jes(t)li miedzy nami pobożność? Nie masz. Diar 34; LubPs X2v; GroicPorz gg2; KrowObr 54; RejWiz 164; OrzList d4v; BibRadz Is 17/14 (2); OrzRozm A2v; BielKron 435; Mącz 84d (2); gdźie nienawiść wrodzóna ieſt/ tám wiáry niemaſz OrzQuin Qv (4); RejPos 318v; RejZwierc 113v; Zgodá y rząd ieſt w Papieſtwie/ cżego v Heretyków niemáſz. WujJud Nn7 (5); WujJudConf 50v; CzechRozm 222v; SkarJedn 159 (2); SkarŻyw 538; CzechEpPOrz *4; ReszPrz 94; GórnRozm G3v; płacej żołnierzom niemasz więc swej wolej dosyc ActReg 11; WujNT 20 (2); Tám weſelé bez ſmutku/ niémáſz żadnéy trwogi SiebRozmyśl L; PowodPr 72; SkarKaz 157a; SkarKazSej 675a (3).

W pytaniu retorycznym z domyślną odpowiedzią twierdzącą (4): RejZwierc 260; ModrzBaz 34v; A zaż v was nie maſz odmiány co dźień? GórnRozm I4v (2).

W charakterystycznych połączeniach: nie masz baczenia [na co] (4), baczności (obaczenia) (4), bałwochwalstwa, biegania (2), bojaźni (5), bojaźni bożej (7), boleści (2), braku [= wyróżniania] (14), brania darów, ceremonij, chęci, chorob, chwały (bożej) (3), chytrości, cudow, ćwiczenia (3), degradacyjej, dobrych obyczajow, dobrej wolej, ducha [= oddechu], dufności, działu, egzekucyjej, fortela, frasunkow (2), głupstwa, gniewow, gospodarstwa, grania, grozy (2), grzechu (10), gwałtu (2), hardości, jedności (3), karności (kaźniej) (6), kłopotow, kopania stawow, kradziestwa, krotochwile, krzywdy (2), lenistwa, lutości (2), łakomstwa, łaski (2), łupiestwa, łżywości, męki, miłosierdzia, miłości (9), morderstwa, nabożeństwa [= nabożności], nauk(i) (6), niecnoty, niemierności, nienawiści (2), nieprawości (5), niesprawiedliwości (3), nieumiejętności, niezgody (2), obietnice, obżarstwa (ożrzalstwa) (2), odmiany (5), odprawowania urzędu, odpuszczenia grzechow, odrodzenia, ofiary (2), omylki, opatrzności, opieki, opilstwa, osądzenia, oziębłości, pamiątki (pamięci) (8), panowania, płacenia (płacej) [komu, czego] (4), płaczu, pobożności, pociechy, początku [czego], pokus, poprawy, porady (2), porządku, posłuszeństwa, postanowienia, poswarkow (2), potępienia, potrzeb, poznania bożego, prawdy (17), prawości, prostoty, przedawania (3), przyjaźni (2), przymowek, rady (2), rezolucyjej, rozeznania, rozkazania (przykazania) (6), rozmnożenia bydła, rozpustności, rozsądku [= decyzji] (2), rozterku (2), rządu (5), rzemięsła (2), siekania mięsa, skłonności do grzechow, sporu (3), sprawiedliwości (12), sprawy (4), sprosności, sprzeciwienia, sromu, starości, stateczności (statku, stałości) (6), strachu (3), strażej (3), surowości, szafowania (szafunku) [czego] (3), śmierci (2), troskliwości, trwogi (zatrwożenia) (2), uczciwości, uczynku, uczynku dobrego (2), uprzejmości, usprawiedliwienia, utraty, uznania, walki, wesela (2), wiadomości (4), winy (2), wołania (2), wymianki, względu (4), zabaw, zabijania bydła, zaprzenia się, zawiści, zazdrości, zdrady (7), zgody (17), zgorszenia, złodziejstwa, złości (3), zmazy, (w)zmianki (2), znajomości Boga (bożej) (2), zysku, życzliwości, żywota.

Połączenia: »jeszcze nie masz« (3): wneth posła [...] poslaly o ktorim yescze sprawi niemasch. yako do yey M. doyechal LibLeg 10/114; OrzRozm T4v; RejZwierc 88.

»nigdy nie masz« [szyk zmienny] (5): RejPs 130; alye yvſch trzi lyatha zawſzdi ſeym w.k.m. ſklada. a do thich czaſſow nygdi go nyemaſch. LibLeg 11/154; RejWiz 103; Mącz 317a; Abowiem ten wiek [młodość] ieſt naſwowolnieyſzy/ nagorſzy/ á nigdy w nim nie máſz obacżenia żadnego RejPos 223.

»nigdzie(j), nigdzie indzie nie masz« [szyk zmienny] (4:1): KromRozm III C2v; RejWiz 123; WujJud 37; Iż roſkazánia Páńſkiego/ y podánia Apoſtolſkiego niemáſz nigdźiey o tákiey Mſzy. WujJudConf 179v; SkarKaz 458a.

»nie masz ni troszki« (1): Pátrz ná owy kuropłoſzki/ Gdzie nie máſz ſtátku ni troſzki RejZwierc 231.

»nie masz żadnego« = non est quisquam a. ullus Vulg; nullus est Mącz [szyk zmienny] (95): BierEz L2; BielŻyw 52; WróbŻołt 91/16; RejJóz F6; KromRozm I F3; BielKom D2v; GliczKsiąż I5v; GroicPorz gg2; KrowObr 54 (4); Bo wierz mi iż tám [w piekle] nie máſz krotochwile żadney RejWiz 159 (4); Leop 2.Par 14/11 (3); OrzList d4v; OrzRozm A2v (3); BielKron 203; GrzegRóżn H4v; KwiatKsiąż O4; Mącz 35b (5); OrzQuin B (5); RejAp 186 (2); GórnDworz Bb3v (3); RejPos 58v (10); áno ni wiári/ ni ſpráwy/ ni nádzieie/ áni żadney ſtałośći niemáſz RejZwierc 167 (3); BielSpr 50 (2); WujJud 28 (8); WujJudConf 15 (3); BudBib 1.Mach 7/18 (2); CzechRozm 130 (4); ModrzBaz 52 (4); SkarJedn 74; SkarŻyw 538; NiemObr 54; ReszPrz 28; ReszHoz 141; GórnRozm G2v (3); OrzJan 52; WujNT 362 (3); SarnStat 1109; SiebRozmyśl L; SkarKaz 245a (3); iákie nam Kátholikom w tym kroleſtwie krzywdy poczynili heretycy. [...] á żadney z nich ſpráwiedliwośći nie máſz. SkarKazSej 685a.

Frazy: »[komu, czemu] końca (a. skończenia) nie masz« = nie kończy się [szyk zmienny] (13): MetrKor 46/46 (2); Praecipitant curae, Yedná praca drugą wyćiska/ to yeſt pracóm końcá nigdy niemáſz. Mącz 317a; RejPos 318v; SkarŻyw 126; Bóg początkiem wſzemu/ A początku záś niemáſz/ áni kóńcá iemu. KochPhaen 1; GrabowSet K; SiebRozmyśl E3; PowodPr 24; SkarKaz 351b (2); CiekPotr 29; SkarKazSej 704b.

»[czemu] końca nie masz« = nie skończono (1): widźiałem [...] Cauſi/ ktore ſye między ſtronámi przez Sądy toczą per XL annos, ktorym ieſzcze końcá niemáſz OrzRozm T4.

»nic masz miary« = wykraczają ponad normę, postępują bez umiaru (5): RejWiz 103 (2); Nuż kiedy do dárow/ do vpominkow przydzie/ [...] tám iuż niemáſz żadney miáry GórnDworz Bb3v; GrabowSet K; CiekPotr 29.

»nie masz [jakiego] obyczaju (a. zwyczaju), [czego] w obyczaju (a. we zwyczaju)« = tak nie postępują [szyk zmienny] (6:2): wnidę do Krolá choćiażći tego zwyczáiu niemáſz [contra legem Vulg] BibRadz Esth 4/16; BielKron 435 (2); Wątrobká młodey gęśi dobra/ gdy ią mlekiem vtuczy: czego v nas w obyczáiu niemáſz. SienLek 9; GórnDworz E3v (2); Ale niecháiąc ſtárych obyczáiow których iuż w Polſcze niémáſz/ wróćmy ſye do dźiśieyſzych KochWr 29; WujNT 615.

»nie masz rozności (a. roznice)« = nie robi(ą) różnic, jednakowo traktuje(-ą); non est distantia, non est distinctio Vulg; discrimen habetur nullum Modrz [szyk zmienny] (12): KromRozm I D4v; GroicPorz gg2; Leop 2.Par 14/11 (2); Mącz 84d; RejPos 300; BielSpr 50; W ten cżás niemáſz żadney roznośći miedzy przyiaćielem y nieprzyiaćielem/ miedzy żoną y śioſtrą. ModrzBaz 52; SkarJedn 74; ReszPrz 28; OrzJan 52; WnjNT Col 3 arg.

»nie masz rozności [= różnicy zdań]« = controversia nulla est Mącz [szyk zmienny] (2): Mącz [489]a; A z Kśiążęćiem Boleſłáwem gránice iáko piérwéy ſą vczynioné/ o których niémáſz róznośći żadnéy SarnStat 1109.

»słowa [o czym] nie masz« = nie nie powiedziano (1): Nie myślą w Wárſzáwie nic o dźwignieniu/ ſłowá tám o tym niemáſz żadnego. OrzQuin B.

»na żadnym świecie nie masz« (1): ſnadź ná żadnym ſwiecie nie máſz tey ſproſnośći/ By ták wolno dotykać Páńſkiey wielmożnośći. RejZwierc 250.

»wątpliwości (a. wątpienia) nie masz« = nikt nie wątpi (13): Siłáć przed tym w Kośćiele Powſzechnym rzecży wątpliwych było/ o ktorych teraz żadnego wątpienia niemáſz. WujJud 28 (3); WujJudConf 41v; CzechRozm 130; CzechEp 371 (3).

»nie masz na ziemi« = non est in terra PolAnt (3): BibRadz Os 4/1; KochPs 17; Nie máſz znáiomośći Bożey ná źiemi. SkarKaz 352a.

»nie masz znaku [czego]« = ktoś nie robi czegoś wcale, w najmniejszym stopniu (1): iż v was niemáſz żadnego znáku chrześćijáńſkiey miłośći. ReszHoz 141.

a. Z odcieniem potencjalnym lub postulatywnym ‘nie można a. ktoś nie może, nie trzeba, nie powinien tego robić’ (ze względu na okoliczności lub zakaz) (137): W tychćiem rzecżach niemáſz zgody/ Ktore ſą rowney vrody BierEz I2; RejKup c4v; MurzNT 51; KrowObr 53v (2); GrzegRóżn K; Prot D2; Roſmiał ſie temu p. Kriſki j rzekł. Ná to niemáſz odpowiedzi. GórnDworz L17v; BiałKat 163v; Oko moie płynie/ a nie vſpokaia ſię/ niemáſz też odpocżynienia [quod non esset requies]. BudBib Thren 3/49 (2); BudNT 1.Cor 9/16; KochTr 9; KochFr 132; weſpołek wſzyſcy nagle vmieráią/ odwłoki nie máſz. ArtKanc R17; GostGosp 128; GrabowSet Rv; WujNT 773; PowodPr 69; GosłCast 24.

Z określeniem potencjalnego podmiotu działającego [w tym: komu (11), w kim (8), z przydawką dzierżawczą (5), czemu (czyjemu) (2), przy kim (2)] (28): Nie dufaycie [...] w ſinoch ludzkich w kthorich niemaſz zbawienia [in quibus non est salus]. (koment) Abowiem oni nikogo nie mogą zbawić. (–) WróbŻołt 145/3; Leop Ps 145/3 (4); Drogi onym do mnie niemáſz/ doleſć mię niemogą OrzList d3; BielKron 81v; OrzQuin A4; GórnDworz 17; RejPos 124; GrzegŚm 3; RejZwierc 90v (2); WujJud 112 (2); Niemáſz zaſług żadnych ludzkich. WujJudConf 114; Niemáſz pokoiu [...] niezbożnikom [Non est pax ... impiis] BudBib Is 57/20 (3): BudNT Act 8/20[21]; SkarJedn 385 (2); KochPs 55; ArtKanc K2v (2); WujNT Act 4/12 (3).

Z okolicznikiem miejsca (10): thám nie máſz áni wyſcia aáni weſcia pocżąwſzy od wſchodu ſlońcá aż do zachodu gdzieby ktho miał do nich wnidz álbo oni thám ſtąd wynidz HistAl M3v; RejPos 89 (2); RejZwierc 198; ReszPrz 40; KochFrag 14; Bo w piekle niemáſz odkupienia. WysKaz 36. Cf »na ziemi nie masz«.

Z okolicznikiem czasu (5): poſmierczy miemazczi [!] zadney roſkoſzy SeklKat R2v; BudBib Eccle 8/8; SkarŻyw 120 Cf »nigdy nie masz«.

Z okolicznikiem akcosoryjnym [w tej sytuacji nie można, nie trzeba tego robić] (11): A gdżie kto kolwiek na mniey od cznoty odkrocży Tam więcz iuż nic ne maſz wiary [tj. nie można mu wierzyć] RejJóz E5; MurzHist R4; KrowObr 112v (3); Leop Hebr 10/18; Mącz 156d; RejPos 124; RejZwierc 82v (2); WysKaz 7.

Połączenia składniowe orzekające o wyłączności (16):

Wyłączność dotyczy określonej możliwości ‘tylko to można zrobić’: nie masz jedno [w tym formy podmiotu logicznego: G sb z przy dawką zaimkową (inszego (a. innego, a. inakszego)) (5), (żadnej) inszej (2); cum inf (3), kto, co (2), aby (1)] (7): MurzHist C2; GórnDworz L13v; RejPos 124; Abowiem iuż inſzey nádźieie niemáſz/ Kryſtuſowi ſámemu tę chwałę muśimy oddáwáć WujJudConf 72; Iż w kośćiele BOżym/ żadney zwierzchniey widomey ofiáry nie máſz/ iedno modlitwá ReszPrz 40; OrzJan 121; Bo nie máſz inney pierwſzey pomocy iedno wierzyć w Chryſtuſá SkarKaz 348a.

Wyłączność dotyczy okoliczności, w których można coś zrobić, osiągnąć itp. [w tym formy podmiotu logicznego: G sb bez przydawki zaimkowej (8), G sb z przy dawką „takiego” (1)] (9):

~ nie masz ... jedno w czym (3): WróbŻołt V8v; KrowObr A3; Bo żywotá nie máſz/ iedno w ſpolnym ćiele przy wſzytkich. SkarKazSej 676b.

nie masz ... okrom, oprocz czego (2:1): poniewaſz okrom iednośći kośćielney zbáwienia niemáż SkarJedn 158; WujNT 678 marg (2).

Z domyślną okolicznością wyłączną: tylko w tych okolicznościach, o jakich mowa (3): KrowObr 213; W tobie nádźieię ſwą/ mam vtwierdzoną Z inąd nie máſz podpory Przećiw łupieżcy GrabowSet E2; WujNT Act 4/12. ~

Połączenie składniowe zawierające przymiotnik w comp przybierające sens stopnia najwyższego: nie masz ... jako gdy (1): prędſzégo zginienia niémáſz, iáko gdy rozerwánié prze niezgodę [...] ná Rzeczpoſpolitą przychodźi. SarnStat 121.

Połączenie składniowe ze zdaniem podrzędnym nie zaprzeczonym, które przybiera sens zdania pojedynczego zaprzeczonego; z zaimkiem „taki” ‘nawet największe nie mogą tego zdziałać’ (1): iż nie máſz tákich odpowiedzi wielkich álbo ſtráchow v Grekow/ ktoreby mię od Paryſá odſtráſzyły. BielKron 57.

W pytaniu retorycznym z domyślną odpowiedzią twierdzącą (1): Aza niemáſz pomocy moiey we mnie BudBib Iob 6/13.

W różnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” (5): gdzie ieſt odpuſztzenie/ tám iuſz niemáſz więcey offiáry zá grzech KrowObr 190 (2); Leop Hebr 10/18; A więc tedy żadnych niemáſz zaſług świętych ludźi? Y owſzem ſą WujJud 112; WujNT Hebr 10/18.

W charakterystycznych połączeniach: nie masz appellacyjej, biegu (2), bojaźni, dogadywania [= domysłu], drogi, dziwu, korzyści, miru, nauki, obrażenia, obrony, ochłody (ochłodzenia) (2), odkupienia (2), odmowy, odpoczynku (odpoczyniema) (2), odpowiedzi (2), odpuszczenia grzechow (grzechom) (4), odwłoki, ofiary (8), panowania, pochwały, podpory, pokoju (3), pokuty, pomocy (3), pożytkow, przemożenia (przemożności) (2), przygany (2), przymierza, przystępu (2), rady (2), ratunku (4), roboty, rozkoszy, sporu (spory) (3), strachu, śmiechu, trwogi, usprawiedliwienia, uzdrowienia, walki, weścia, wiary (2), wspomożenia, wymowki, wyścia, zabawki, zabiegania, zasługi (3), zbawienia (wybawienia) (9), zginienia, zgody, żywota.

Połączenia: »nigdy nie masz« (2): w kthorym [jeziorze] nigdy żadnego ochłodzenia nie maſz. RejPos 89 (2).

»nie masz żadnego« = nullus est Modrz [szyk zmienny] (49): BielŻyw 119; GlabGad F5; SeklKat R2v; KromRozm III M7; tákie ich [świadków] świádectwo bywa ważne/ á żadney odmowy niemáſz przeciw niemu. GroicPorz x4; KrowObr 112v (3); BielKron 59v; GrzegRóżn B; Constat de hac re, Niemaſz żadney ſpory o ty rzeczy. Mącz 418b (5); OrzQuin A4 (2); Prot D; RejAp 42; około trefney powieśći náuki żadney niemáſz GórnDworz N8 (3); iuż po ſmierći żadney nádzyeie/ áni żadnego rátunku/ áni przeſtrzeżenia możemy ſie nie nádzyewáć. Bo pewnie żadnego nie máſz RejPos 162 (8); GrzegŚm 3; KuczbKat 230; RejZwierc 82v (4); WujJud 112 (2); WujJudConf 114; CzechRozm 22 (2); ModrzBaz 90; ReszPrz 40; ReszHoz 120; GórnRozm G3v; OrzJan 121; Nie máſz przygány żadney w tym nabożeńſtwie. LatHar 511 marg; WysKaz 33; PowodPr 79.

Przysłowia: co wcas to s nas á co násbyt tám ſmiechu y bieſiády niemaſz. Mącz 156d.

Iż przećiwko prawdzie wymówki nie máſz. RejZwierc 44.

Frazy: »nadzieje nie masz« = nie można mieć nadziei; desperatur Modrz [szyk zmienny] (23): nie przydzieli k ſobie on zachwyczony do cżtherzech y do dwudzieſtu godzin iuż daley niemaſz żadney nadzieie żiwota. GlabGad F5; RejKup c4; BielKron 59v; Mącz 306b; OrzQuin M4v; Prot D; GórnDworz R7v; RejPos 124; KuczbKat 230; RejZwierc 198; WujJudConf 72; CzechRozm 258v; KarnNap C3; ModrzBaz 87v; KochTr 8 (2); KochFr 58; ReszHoz 120; KochPieś 37; ArtKanc K2v; tu nádźieie nie máſz żeby iáki nadźiwnieyſzy prżypadek tę Rzeczpoſpolitą rátowáć mogł. GórnRozm K3v; ZawJeft 46; OrzJan 121.

»wątpliwości (a. wątpienia) nie masz« = nie można wątpić (15): KromRozm III M7; RejAp 42; GórnDworz Aa7v; A iż Bog ſam ieſt Pánem ná niebie y ná źiemi/ o tym wątpliwośći niemáſz CzechRozm 123 (4); KochTr 23; CzechEp 93; NIémáſz/ y po drugi raz niémáſz wątpliwośći/ Zeby cnotá miáłá być kiedy bez zazdrośći KochPieś 44; GórnRozm G3v; RybGęśli D3v (2); WysKaz 33.

»wymowki nie masz« (6): BielŻyw 119; GórnDworz I7; RejPos 335v; RejZwierc 44; Wymowki nie máſz/ gdy przyiaćiel prośi. KochOdpr A4; SkarŻyw 36.

»(na niebie i) na ziemi nie masz« [szyk zmienny] (3): wſpomniawſzy iż ná ziemi iuż żadnego rátunku nie máſz/ bił pierśi ſwoie/ wyznawáiąc iż pierśi á ſercze złe á vporne iego [...] záwiodło go w grzech RejPos 202v (2); CzechEp 294.

3. Nie dzieje się, nie zachodzi, nie trwa, nie występuje (dotyczy sytuacji zewnętrznej, w której uczestniczy się niezależnie od swojej woli); non est PolAnt [w tym: czego (86)] (87): RejJóz N4; KrowObr C4; Leop 1.Reg 20/22; Ieſli Kościoł bliſko á nie máſz złego powietrza/ przed iną ſpráwą Mſzey ſłuchay SienLek 12; BudBib Ier 6/14; ModrzBaz 51v; dziwuię ſię iż ieſzcże czego gorſzego nie máż. SkarJedn 342; WisznTr 7; ActReg 155; SkarKaz 634b.

nie masz komu (1): służebnicy twey [...] niemáſz niedoſtátku ná żadną rzecż [tuae ancillae ... non est defectus omnis rei]. BudBib Iudic 19/19.

Z okolicznikiem miejsca (38): RejPs 84; DiarDop 109; GroicPorz z4; KrowObr 54; RejWiz 151; OrzRozm L2v; dniá áni świátłá żadnego v nich nie máſz iedno noc przez cáłe trzy mieſiące BielKron 295; OrzQuin Qv (6); RejAp 187 marg (2); RejPos 352v; Gdi deſzcż widzi nie dáleko w ſuchy cżás/ á v niego go nie máſz tedy łáie. RejZwierc 57; SkarŻyw 127; ArtKanc B12v; W żadney źiemi tego nie máſz/ żeby kto dla długow wywołáńcem bydź miał GórnRozm I3 (7); że nic nie ieſt ſzcżęſliwego y miłego gdzie nie máſz wolnośći. Phil F; LatHar 578 (8); SkarKaz 245a (2). Cf »na świecie nie masz«.

Z okolicznikiem czasu (7): GlabGad B6v; ponieważ teraz woyny nie máſz GórnDworz D6v; CzechRozm 182v (2). Cf »nigdy nie masz«.

Z okolicznikiem akcesoryjnym [= w tej sytuacji] (16): WróbŻołt V8v; Mącz 137a; OrzQuin G2 marg (2); RejPos 313; RejZwierc 212; BielSpr 9v; ModrzBaz 63; Niémaſz niedoſtátku gdźie pan w vczćiwośći. KochPs 47; GórnRozm B3 (4); GrabowSet N2; WujNT 754; PowodPr 63.

Połączenia składniowe orzekające o wyłączności (4):

Wyłączność dotyczy podmiotu ‘tylko to się dzieje’: nie masz ... jedno [forma podmiotu logicznego: nie innego a. inszego] (2): v nas gdy ktho przyſyęgáć ma/ nic innego niemáſz/ iedno Prokurator ſpyta/ może klęknąć? może. Może dwá pálcá położyć? może. GroicPorz z4; ActReg 48.

Wyłączność dotyczy miejsca ‘tylko tam się to dzieje’: nie masz ... jedno [forma podmiotu logicznego: G sb z przydawką „takiego, tego”; zawsze z „(nigdzie) indzie”] (2): WróbŻołt V8v; nigdźie nienaydźieſz/ áby Krol ná gádle álbo ná ſtátku żadnego poddánego ſwego káráć niemogł [...]: A iż tych rzeczy nigdźie indźie iedno w Polſzce niemáſz/ łatwi dowod OrzRozm L2v.

Połączenia składniowe ze zdaniem podrzędnym zaprzeczonym, które przybierają sens zdania twierdzącego ‘wszystko, co się dzieje’ (2): Nie máſz v nas nic z łáſki Bożey/ czegoby nie chwalić GórnRozm D2.

~ Z przymiotnikiem („tak” + posit) przybierającym sens stopnia najwyższego ‘wszystko, nawet najgorsze’ (1): Ze nie máſz nic ták złego/ co ſtąd [z opilstwa] nie pochodzi. RejZwierz 142v. ~

Połączenie składniowe ze zdaniem podrzędnym nie zaprzeczonym, które przybiera sens zdania pojedynczego zaprzeczonego (1): Nędze tam [w niebie] żadney nie máſz/ ktoraby miłośierdźia potrzebowáłá. SkarKaz 637b.

W różnych połączeniach składniowych z czasownikiem „by(wa)ć” lub jego elipsą (14): iż ná ſwiecie ſą drugie kráiny/ Co tám w nich záwżdy ciepło/ nie máſz nigdy źimy. RejWiz 151; BibRadz Ioann 7/6; poty nam folguiecie poki potrzebá bywa/ á gdy potrzeby nie máſz/ tedy nas ſadzacie BielKron 108 (2); OrzQuin G2v (3); RejZwierc 212; SkarŻyw 127; Gdźie nie máſz rządu [= porządku] ſpráwiedliwość tám bydź nie może. GórnRozm Kv marg (4); WujNT 754.

W charakterystycznych połączeniach: nie masz błogoslawieństwa, chłodow, ciężkości, deszczu, dnia (2), głodu, gorąca, nawałności, nędze, nic złego (3), niebezpieczeństwa (2), niedostatku (3), niewolej, nocy (2), nowin, pokoju (5), potrzeby (2), przekazy (przekazki) [czemu] (2), przeszkody [w czym], przymierza (2), roztargnienia cnot, rządu [= porządku] (2), skończenia świata, smrodow, swobody (2), szkody, światła (światłości) (2), wojny (2), wolności (5), zimna, zimy (2), złego powietrza, znojow, zwierzchności (2).

Połączenia: »jeszcze nie masz« (6): CzechRozm 108 (5); ponieważ Antychriſt nie ma przyść áż práwie przed ſkońcżeniem świátá: á tego ſkońcżenia ieſzcże nie máſz CzechEp 349.

»nigdy nie masz« [szyk zmienny] (3): do ſwiętey chwały twoiey wktorey iuſz zadney przekaski ani zadnego niebeſpieczenſtwa nigdy niemaſz. RejPs 84; RejWiz 151; RejAp Ee2v.

»żadnego nie masz« = nullus est Mącz [szyk zmienny] (12): FalZioł IV 41a; RejPs 84; BielKron 295; Mącz 511a; OrzQuin S4; ModrzBaz 63; GórnRozm M3v; Acz nowin zadnych od wm niemasz ActReg 154; OrzJan 39; SkarKaz 245a (2); błogoſłáwieńſtwá żadnego z wáſzych rad y ſeymow nie máſz. SkarKazSej 660a.

Frazy, »jeszczeć nie masz [czyjego] czasu« (1): Ieſzcżeć niemáſz mego cżáſu [tempus meum nondum adest]/ lecż cżás wáſz záwżdy ieſt pogotowiu. BibRadz Ioann 7/6.

»nie masz nic« = nic się nie dzieje; friget Mącz [szyk zmienny] (3): BielKron 229; Mącz 137a; dawno nam groźićie/ á nic nie máſz chwałá Bogu. SkarKazSej 706b.

»pożytku nie masz« = nulla utilitas est Mącz [szyk zmienny] (6): Titimalus ieſth riba [...]/ z niey pożytku nie maſz żadnego FalZioł IV 40a; WróbŻołt V8v; BielKron 334v; Mącz 511a; SkarŻyw 250; SkarKaz 422b.

»na świecie nie masz« (1): téy ſwobody iż w Kśięſtwie głównym żadnym ná świećie z nátury ſwéy niemáſz/ áni być żadną miárą może OrzQuin Qv.

a. O odległości czasowej ‘tyle czasu temu’ (2):

Połączenie składniowe w znaczeniu ‘tyle i nie więcej’: nie masz dalej (a. więcej) jako ... (jedno) (2): ze nie masz daley iako Tęnczyn zalozono 250 lat ActReg 73; iż nie máſz więcey dni iedno dwánaśćie/ iákom ia przyſzedł [non plus sunt mihi dies quam duodecim, ex quo ascendi] do Ieruzálem WujNT Act 24/11.

4. Ktoś nie posiada, nie rozporządza czymś; non est (non sunt) Vulg, PolAnt; non extat JanStat [w tym: kogo, czego (69)] (72): Vźrzawſzy áno wołow niemáſz: Dopiero práwie iął płákáć BierEz G4v; OpecŻyw 154; HistJóz E2v; RejRozpr I4v; prze to sług nie masz, [...] robotnikow ku sprawowaniu robot, ku żywności ziemskiej nie masz Diar 72; Oſtátni ſtopień ieſt więźienie Perſony gdy niemáſz Imienia áni ruchomego áni ſtoiącego GroicPorz dd; iadłby co/ áno nie máſz ogniá RejWiz 72 (5); Leop Gen 47/4 (2); báby gdy Lnu nie máſz/ niech Konopie przędą. RejFig Ee4 (2); RejZwierz 19; Gdźie nie máſz drew [Cum non fuerint ligna] zgáſnie ogień BibRadz Prov 26/20; BielKron 327v; BielSat D4; BudBib Prov 14/4 (2); Boday zdrowi y żábki iedli kiedy im zdrowe/ á mięſa niemáſz. SkarJedn 238; Oczko 38; Ieſli pieniędzy niemáſz/ v ludzi doſtámem PudłFr 9; ArtKanc K14 (2); BielRozm 31; ActReg 86; GostGosp 124; SarnStat 178 (2); PowodPr 76; SkarKaz )(3; SkarKazSej 705a (2).

Bez podmiotu logicznego = ktoś jest ubogi, bez żadnych środków (3): RejWiz 72; Zkądże wźiąć/ kiedy niémáſz wſzytko ſie wydáło W Krákowie WyprPl C2v; Gdy ieſt co wźiąć z poborow/ y dochodow poſpolitych: to naſmácznieyſza kradźież/ o którą ſię y karánia żadnego bać nie potrzebá. A gdy co dla dobrego poſpolitego vczynić: wnet ćięſzko y trudno/ y nie máſz. SkarKazSej 705a.

Z określeniem posiadacza [w tym: u kogo (3), w kim (1) przy kim (1)] (5): yz przi syenkv nyemasz nycz bo ti rzeczi ktorich bil mało ssobą przynioſl Iſkrziczky mv bil odebrał LibLeg 11/49v; RejJóz B8; GórnTroas 65; PowodPr 82; iż ták wiele nie tylo v krolá/ ále y Monárchy świátá wſzyſtkiego bogáctwa nie máſz SkarKazSej 670b.

Z okolicznikiem miejsca (13): LudWieś B5; iákoby myſz w domu gdzie kotow łownych ábo łápek nie máſz HistAl C3v; Leop Prov 14/4; GostGosp 112 (2); gdźie włók niémáſz/ tám vrząd mieyſki pewnym oſobam to zléći/ áby konie ku téy potrzebie ná naiem chowáli SarnStat 973 (3). Cf »w domu nie masz«, »nie masz nic na grzbiecie«.

Połączenia składniowe orzekające o wyłączności ‘ktoś ma tylko to’ [forma podmiotu logicznego: nic] (2):

~ nie masz ... jedno co (1): ná drugiey ſtronie/ ſtali mężowie piękni [...]/ ſzukáiąc co by ná drugą ſtronę wagi/ ná przeważenie grzechów położjć mieli. Y rzecże ieden: nie máſz nic/ iedno chleb co dziś trzeći dźień dał SkarŻyw 98.

nie masz ... okrom (1): okrom co ziemy/ ſpijemy/ á przeſtroiemy/ niemáſz nic PowodPr 25. ~

W rożnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” (2): ieſli którégo z tych źiół [...] nie doſtánie/ máło ſye o to fráſowáć: niemáſz li wſzyſtkich niech będźie połowicá Oczko 33; SarnStat 973.

W charakterystycznych połączeniach: nie masz bogactwa, chleba, domow (2), drew, gotowizny (3), imienia [= majątku], jagod, kaczek, lekarstwa, lnu, mięsa, naczynia [= narzędzi], odzienia, ognia, pastwy, pieniędzy (4), plew, pszenice, robotnikow, rury, sług(i) (2), strawy, wina, włok (3), wołow (3), ziem, żeńcow.

Frazy: »w domu (a. doma) nie masz« (4): nieſromotá ieſt rzeczy potrzebney [...]/ ktorey domá nie máſz od ſąśiádá prośić. OrzRozm T4; bo wdomu moiem niemáſz [in domo mea non est] chlebá/ nie máſz też odzienia BudBib Is 3/7; SkarKaz 457b.

»nie masz nic« = ktoś jest ubogi (2): Bo Koleryk wnet z myſlą ſwą wzgorę wyleći/ wnet chce być hetmánem/ á choć nic nie máſz przedſię ſie fobie panem zda. RejZwierc 3v (2).

»nie masz nic na grzbiecie« = ktoś nie ma się w co ubrać (1): Wſzytko lecie przepijecie/ Zimie nie máſz nic ná grzbiecie. RejZwierc 234v.

a. Ktoś nie posiada jakiegoś krewnego lub innej bliskiej osoby (10): gdy niemaſz towarzyſza/ więcz fobie ſam naſmieſzyć RejJóz C5; gdy Synow y Rodźicow/ y innych krewnych ná doł y wzgorę idących niemáſz: thedy ſpadek przychodźi ná pobocznie perſony GroicPorz ff4v (6); Widaſz więc ſzárpáninę gdzye nie máſz potomká RejWiz 58v; GrabPospR M3.

Połączenie: »nigdziej nie masz« (1): Ale nigdźiéy przyiaćielá Niémáſz/ coby nam powiedźiał/ Ieſli iuż vmárłéy płákáć Krolowéy mamy KochFrag 46.

5. Ktoś a. coś nie odznacza się czymś, nie posiada jakiejś cechy; non est Vulg, PolAnt [zwykle z rzeczownikiem, od którego można utworzyć przymiotnik] [w tym: czego (110)] (111): RejWiz 15v (2); ktorzy ſobie náukę przypiſuią/ áno iey niemáſz GórnDworz G5v; Pátrz co ieſt cżłowiek gdy nie máſz ſtałośći RejZwierc 212v; BudBib Ps 68/2[3]; PaprPan Z4.

Z określeniem nosiciela cechy [w tym: w kim, w czym (50), w czym czyim (14), „gdzie” (10), „tam” (6), u kogo (4), „tu” (4), na kim (1)] (89): Cożći po tákiey podobie/ Kiedy niemáſz mozgu w tobie. BierEz I (3); PatKaz I 8; PatKaz II 21v; tak iż w vcżynkach iego [Boga] niedoſtatku żadnego ani zbytku niemaſz. GlabGad L7v (3); BierRozm 12; WróbŻołt 31/9 (4); RejPs 58v; RejKup dd5v; KromRozm II fv; Ná tymeś był ſtánął/ vkazawſſy porządek ápoſtolſki koſcyołowi zoſtáwyony/ iż gdźye go nie máſz/ tám nye yeſt koſcyoł boży. KromRozm III L4; BielKom B3; LubPs K3v; KrowObr 54; RejWiz 111; niemáż zdrowia w ćiele moim [non est sanitas in carne mea]. Leop Ps 37/8 (4); OrzList e4v; RejZwierz 84v; BibRadz 2.Tim 2/23; OrzRozm K3v (4); BielKron 93v; OrzQuin T3 (2); Prot Cv; SarnUzn B4; Miły boże/ tho tu áni vrody/ áni głádkośći/ áni rozumu/ áni obycżáiow/ áni godnośći niemáſz nic nád ludzie/ á przedſię diabelſkie ſzcżęſcie ma/ iż go wſzythki białogłowy miłuią. GórnDworz Cc8 (6); RejZwierc 52v (5); ſenſu práwego w tych ſłowiech niemáſz. WujJud 235 (3); BudBib Cant 4/7 (3); CzechRozm 17 (4); Nie máſz tám y zá ſzeląg pychy v żadnego PaprPan B3v (3); ModrzBaz 19 (2); SkarJedn 346; KochPs 55; SkarŻyw 126; KochDz 105 (2); KochSob 69; zewſząd ono [nasze prawo] chwálebne ieſt/ y nie máſz w nim lábiryntu. GórnRozm D4v; Phil H4; GórnTroas 52; GrabowSet E4 (2); OrzJan 31; LatHar 162 (3); WujNT Ioann 11/10 (2); SkarKaz 160b (5); SkarKazSej 695a marg.

Połączenie składniowe orzekające o wyłączności: nie masz w kim, jedno w kim = tylko ten drugi tym się odznacza (1): Więc godnośći w inych ludźiech niemáſz iedno w Żołnierzu á w Mówcy? OrzRozm Q2v.

W rożnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” (11): KromRozm II fv; RejWiz 111; Leop Eccli 21/15; OrzRozm Q; bo w thych dwu mowach [greckiej i łacińskiej] kſzykánia niemáſz/ ábo bárzo máło/ á ieſt coś okrągłego GórnDworz F7 (3); WujJud 186; choćiaſz ſie zda ludźiom zápámiętáłym/ żeby w náſzym nowym Teſtámenćie/ w tych ſłowach niezgodá byłá/ żadney niemáſz? CzechRozm 147v; PaprPan O3v.

W pytaniu retorycznym z domyślną odpowiedzią twierdzącą (1): Aza niemáſz wemnie śiły wybáwiáć [an non est in me potentia ad eruendum]? BudBib Is 50/2.

W charakterystycznych połączeniach: [o ludziach, Bogu i istotach żywych] nie masz chciwości, ciepła, cnoty (5), godności (4), hardości, makuly niechędogości, męstwa, mozgu, nauk(i) (4), niepoczciwości, niesprawiedliwości, obłudności, ostrożności, poczciwości, przymiotow, przypadku (przypadłości) [= cechy] (2), przysady [= wady a. cech nabytych] (3), pychy, rozumu (ducha rozumu) (6), sławy, stałości, tłustości, wady, zapalczywości, zdrowia (12); [o rzeczach] nie masz dna, ([jakiego]) smaku (2), światłości (światła) (3), wady; [o słowach] nie masz labiryntu, niezgody (2), obłudności, sensu, tajemnice; [o abstraktach] nie masz bałamuctwa, niedostatku (2), pokoju, prawdy (2), przeciwności (przeciwieństwa) (2), świątości, tajemnice, zaburzenia, zacności, zbytku.

Połączenia: »ni kęsa nie masz« (1): ni kęſá we mnie mocy niemáſz [nec modica est in me virtus] Leop 4.Esdr 12/5.

»namniejszego nie masz« (1): Zadna [religia] tákich praw nie ma [...]/ w ktorych namnieyſzey przygány/ nieſpráwiedliwośći y niepoczćiwośći nie máſz/ iáko tá náſzá. SkarKaz 277a.

»nie masz ni trochy« (1): Niemaſs wniem cznoty nj trochy RejKup dd5v.

»żadnego nie masz« = non est ullus Vulg [szyk zmienny] (22): PatKaz II 21v; ale w ribich [jajcach] żadnego ciepła niemaſz GlabGad H7 (2); RejPs 58v; KromRozm II fv; OrzRozm K3v (2); OrzQuin T3 (2); GórnDworz Ff6v; RejPosWiecz3 96v; RejZwierc 52v (2); WujJud 186; iż ſie rzecży tey [...] zda być coś przećiwnego: tedy to wiedz iż żadnego właſnego przećiwieńſtwá niemáſz. CzechRozm 214 (3); PaprPan Ev; SkarŻyw 126; WujNT 1.Ioann 1/5; SkarKaz 204b (2).

Frazy: »nie masz czoła« (1): Wedle ſtárey przypowieśći ták mowią/ że v onych niemáſz cżołá [frons periisse dicitur illis]/ w ktorych wſtyd zágásł. ModrzBaz 51.

»ani początku, ani końca nie masz« = coś jest bez sensu (1): Nec caput est nec pes, Wfziſćko ſie weſpołek pomieſzało/ Ani początku áni końcá niemáſz. Mącz 37c.

»nie masz siły, władzej, mocy« = ktoś nie może czegoś uczynić; non est potentia, non est virtus PolAnt [szyk zmienny] (5:2:1): ktorzy álbo powiádáią że [odpusty] ſą niepożytecżne/ álbo że niemáſz w Kośćiele mocy ich podawánia. WujJud 92; BudBib 4.Reg 19/3 (2); Oczko 13v; KochFr 118; iáko w dymie ocży ludzkie bywáią záćmione [...]/ ták iż władzey do widzenia tych rzecży kthore przed námi bywáią nie máſz Phil I; GórnTroas 45; GrabowSet S3v.

а. O objawach chorobowych (6): káżdému ztych[białej głowie i otrokowi] dobrze ſye przypátrzywſzy/ ieſli gorączki niémáſz Oczko 22v (2).

Z określeniem podmiotu objętego chorobą (1): Gdy cżęſto kurcż miewa/ gdy ſie iedzey brzydzi/ gdy puls prętki bywa á mdły. Thy znamiona gdy będą w brzemienney/ albo v rodzączey. Iawny znak ieſt iże ona/ trudno ma zoſtać. [...] Ale w ktorey żadnego tego znamienia niemaſz, Ieſth dobra nadzieia że [...] czała á zdrowa zoſtanie. FalZioł V 32v.

W różnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być" (2): nie tego dnia ma być brano to lekarzſtwo kiedy ieſt febra/ ale kiedy iey niemaſz. FalZioł III 15c; Oezko 31.

Połączenie: »nie masz żadnego« [szyk zmienny] (2): FalZioł V 32v; tákći ſie to podobno zámieſzáło w głowie/ y mnimaſz ábyś nie widział. A biedáż mie/ odpowiedział im ná to/ Niemáſzći tu żadnego zámieſzánia/ ále ia zgołá kęs naymnieyſzy nie widzę GórnDworz T3.

6. Jest nieobecny, nie znajduje się tam, lecz jest w tej chwili gdzie indziej; non est Vulg, Pol Ant, Mącz, Modrz; abest Mącz; non adest Modrz [w tym: z okolicznikiem miejsca (99); kogo (138)] (144): mayą przyſzyącz [...] yze thakyego zlodzyeya wymyenu ych rządow a doglądanya nyemaſch. MetrKor 34/134v (3); HistJóz A2v (2); poslal thv byl na weſzelye posla, goncza, opowyedayancz ysz poſzel vyelky yedzie, awſdy go nyemaſz. LibLeg 7/98 (4); RejKup p6v; Diar 26; oględnąwſſy ſie tám y ſám/ gdy obacżył że niemáſz przy tym nikogo [nullum adesse vidisset]/ zábiwſſy Egyptcżyká zágrzebł go w piaſku. Leop Ex 2/12 (2); RejZwierz 105; BibRadz Matth 28/6; Si quis requirit a te cur Romae non sum, Yeślicie kto ſpyta/ czemu mie w Rzimie niemáſz. Mącz 337a (2); OrzQuin Z2v; kiedy ia cudze piſánie czytam/ tám gdiż niemáſz tego kto piſał/ trudno mam wiedzieć/ co to ieſt GórnDworz F3 (3); RejPos 38v; ácz kápłaná nie máſz/ bo przyydź tu nie mógł BiałKat 326 (2); Wyſzedł tydzień Damáná nie máſz RejZwierc 92v (2); WujJudConf 124v (2); BudBib b2v (2); Iezuſa ſzukaćie Názáráńſkiego vkrzyżowánego/ wſtał/ niemáſz go tu [non est hic] BudNT Mar 16/6; CzechRozm 193; Ci [Tatarzy] ilekroć cżuią że náſzych żołnierzow ná ukráine [!] niemáſz [sentiunt neminem militum nostrum in stationibus adesse]/ wnet przypadáią ModrzBaz 119v (2); SkarJedn 239; SkarŻyw 328 (2); MWilkHist H (2); CzechEp 195; WujNT Matth 28/6 (3); O pozywániu tych których w ziemi niemáſz. SarnStat 756 (2); SkarKaz 158a (2); CiekPotr 10; SapEpit Bv.

Z okolicznikiem czasu (10): LibLeg 11/48; GroicPorz hh4; Leop 3.Reg 22/17; UstPraw Cv; RejZwierc 39; Iáko by Słońce záſzło kiedy niemáſz ćiebie KochFr 72; ActReg 142; WujNT 556; SarnStat 322 (2).

Połączenia składniowe orzekające o ilości (4):

~ nie masz ... jedno ile = jest tylko tyle (2): RejKup Iv; Byłoć miły pánie byłoć kráſzſzey cżeládzi niemáło/ áleć ſie rozbiegło po robotam/ y przyſiągł że ich theraz nie máſz we wśi iedno ſto RejZwierc 39.

nie masz ... oprocz jednego = jest tylko jeden (2): Xántus więc Ezopá pytał/ Ieſli mnoſtwo w łáźni widział: On rzekł/ niemáſzći żadnego/ Oprocż człowieká iednego. BierEz D3v (2). ~

W pytaniu zakładającym możliwość odpowiedzi twierdzącej ‘może jest’ (6): Idź dowiedz ſie co nalepiey/ Niemáſzli tám ciżby wielkiey. BierEz D3; Leop 3.Reg 22/7; BibRadz 4.Reg 3/11; BielKron 460; áby ſie wywiádowáli miedzy towárzyſzmi [...] ⟨i⟩eſli kogo nowothnego álbo nieznáiomego miedzy nimi niemáſz BielSpr 27v; A niemáſzże tu kogo? (–) Ey nie boy ſię, niemáſz. CiekPotr 10.

W pytaniu retorycznym z domyślną odpowiedzią twierdzącą (2): Záli teſz niemaſz śioſtr iego [Chrystusa] tu v nás [non sunt sorores eius hic apud nos]? MurzNT Mar 6/3; WujNT Mar 6/3.

W różnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” (12): BibRadz Am 6/10; Powiedźiałem mu iż go tu nie máſz/ ále ieſt w Kucyney BielKron 460v (2); GórnDworz R5; kthorzy [umarli] w źiemi nie w niebie ſą/ iáko y Dawidá niemáſz GrzegŚm 28; y rzecże/ ieſtli tu kto? tedj rzecżeſz nie máſz [et dixerit: Estne hic via et dices: Non] BudBib Iudic 4/20 (2); kiedy záraz v Spuſtu Kupcá niemaſz/ albo choćiaby dobrze y był/ [...] thedy ná tym nic Strum N3; CzechEp 79; ActReg 156; SkarKaz 316a; CiekPotr 6.

Połączenia: »długo nie masz« = nie przybywa, nie wraca; moratus est PolAnt; otiose cessat Mącz; emanet Calep (4): BibRadz Tob 10/3; Widząc lud Zydowſki iż Moiżeſza długo nie máſz/ rzekli do Aaroná/ vcżyń nam bogi BielKron 34v; Mącz 45c; Calep 358a.

»jeszcze nie masz« = nie przybył (6): LibLeg 7/98; BielKron 65; RejPos 56v; GrzegŚm 61 (2); ze y Deputatow Sędziow iescze niemaſz tyle ile ich ma bydz wedle Constitutiey ActReg 156.

»już(ci) nie masz« = opuścił (6): Vſłyſzawſzy Belá iż ich [Tatarów] iuż niemáſz/ przyiechał do puſtek BielKron 302v; RejPos 67v (5).

»nie masz nikogo(ż) (a. nikogoj)« = nemo est Mącz; non est quisquam PolAnt [szyk zmienny] (8): BierEz D3v; RejKup f4v; BielKron 341; Mącz 173d; BudBib Is 63/3 (2); ſpjtali kto o mię/ niepowiádaj á mow iſz tu niemáſz nikogoſz. SkarŻyw 560; GórnRozm M3v.

»nie masz więcej« = opuścił (1): Non est amplius in nostris oris, Niemáſz go więcey w náſzich kráyinách. Mącz 267b.

»żadnego nie masz« = nullus est Modrz [szyk zmienny] (5): BierEz D3v; LibLeg 11/50; KwiatKsiąż G3; niemáſz tu żadney białeygłowy/ áni męſzcżyzny/ niewieſcie podobnego. GórnDworz Y7; ModrzBaz 31.

Frazy: »nie masz w domu (a. doma)« = foris est Mącz, Cn; domi [non] est, intus [non] est Mącz; non est in domo PolAnt; abest (a) domo, extra a. peregre est Cn [szyk zmienny] (10): LibMal 1546/110v; gdy kto chodźi do cudzey żony w dom/ kiedy męża domá niemáſz. GroicPorz hh4; RejFig Dd2 (3); Mącz 133d (3); GórnDworz R5v; BudBib Prov 7/19.

»nie masz przytomnego« = jest nieobecny (1): ták Rzecżpoſpolita/ gdźie niemáſz przytomnego ſprawce [ubi praesens non adest gubernator]/ w wielkiey niebezpiecżnośći bywa ModrzBaz 107.

Przen (28):
Frazy: »nie masz go doma« (1): Animus vagatur, Zábieżał ſie vmysł/ niemáſz go domá/ tuła ſie. Mącz 473c.

»raz są, drugi raz ich nie masz« = prawdopodobnie: mówią sensownie i bezsensownie (1): V heretyków też prożno znáiomośći o Bogu prawdźiwym ſzukáć. bo tám wielki nieſtátek. raz ſą/ drugi raz ich nie máſz: raz to mówią drugi raz owo SkarKaz 275b.

a) O zaprzeczonej obecności Boga (25):
α) Chrystusa w Kościele, w eucharystii (8): KrowObr 10; iáko to krzeſćiáńſką wiecżerzą zowieſz/ w czym Kryſtuſá niemáſz? OrzList bv (2); CzechEp 231; chćieli dowieść Kálwiniſtowie/ że go nie máſz w S. Sákrámenćie. WujNT 396.

W różnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” (3): niemaż go tu ćieleſnie ieno duchownie. BielKron 203v; Przeto dobrze ieſt Vicarius w Kośćiele/ poniewaſz w nim Páná Chriſtuſá Princypałá widomym obycżáiem niemáſz. WujJud 124v; CzechEp 311.

β) Boga w czyichś myślach, działaniu ‘ktoś nie myśli o Bogu, nie działa tak, jak Bóg chce (i dlatego Bóg mu nie sprzyja)’ [w tym: z kim (6), miedzy kim (3), „gdzie” (3), „tam” (2), w kim (1), przy czym (1), na czym ‘na czym czyim’ (1)] (17): iż tám Bogá y duchá S. nyemáſz/ kto nyepokoy á roſtyrki ſyeye. KromRozm I C (2); A zaſz nie dla thego iż Bogá mego zemną nie máſz podkáły mie nieſzczęſćia ty. BibRadz Deut 31/17; OrzRozm C4 (2); BielKron 260v; OrzQuin E3v; Niechodzćie poniewaſz niemáſz Iehowy miedzy wámi/ ábyśćie nie polegli BudBib Num 14/42 (2); Kto záś miłośći tey od Bogá rozkazáney nie ma/ ten też y Bogá ſámego miłowáć nie może/ y Bogá w nim niemáſz CzechEp 17; ReszPrz 94; GrabowSet R4; Niechże mi tedy żadna rzecż/ przy ktorey ćiebie nie máſz/ nie ſmákuie LatHar 270; SkarKaz 242a; SkarKazSej 685b.

Połączenie: »już nie masz« (1): biádáſz mnie iżem iuż tego docżekał/ iż iuż odſtąpił pan moy odemnie/ á iż go iuż nie máſz zemną. RejPos 102.

Fraza: »Boga na sercu nie masz« (1): Bogá ná ſercu niemáſz/ ſrogość nie ma miáry KmitaSpit B2v.
b) O pijanym porównywanym do nieobecnego [z okolicznikiem czasu] (1): Kto ſię z piiánym ſwárzy/ obraża owego Co go ná ten cżás niemáſz/ w niebytnośći iego. KlonWor 70.
7. W strukturach składniowych mających sens zaprzeczonego orzecznika ‘nie jest jaki(e)’ (149):

nie masz czego [w tym z określeniem nosiciela cechy: w czym (2)] [= nie jest jakieś] (7): FalZioł I 41d; O ramionach y o [ba]rkach ſędzić niemáſz żadney trudnoſci. GlabGad P; proſte á pożyteczne Wſpomagánia thu wypiſzę [...]. Abowiem w tych niemáſz żadney ſzkody/ á kożdy ie może łatwie mieć. SienLek 14v; kiedy wodá Gośćia przyydźie/ [...] á Grobléy doſtátku niemáſz [= nie jest dostateczna, tj. dostatecznie wielką]/ Vpuſty niedobrze obwárowáné/ muśi ſye pádáć. Strum H4. Cf »nie masz pewności«.

nie masz czego [cum inf a. ze zdaniem warunkowym] [= robienie czegoś nie jest czymś] (14): RejKup 15v; gdźie Zyd oſzuka Goim álbo pogániná/ niemáſz grzechu. BielKron 465v (2); Prot C3; że nam niemáſz ſromothy/ áni nieſławy żadney/ żyć roſpuſtnie GórnDworz T8 (2); BiałKat 353v; SkarJedn D4v; PudłFr 49; GórnRozm F2v (2); ActReg 24; OrzJan 104; SkarKaz 313a.

dla kogo nie masz czego [= coś nie jest dla kogoś] (1): iż dla nich Cżyścá niemáſz/ ieſli ſię práwdźiwie nie náwrocą WysKaz 37.

w kim nie masz czego [= ktoś nie jest, nie powinien być czymś] (1): W nierowniu towárzyſtwá niemáſz. BierEz M2v.

tu (a. tam) nie masz czego [= to nie jest czymś] (4): ktora/ thák ieſt wielką okrutnicą/ iż nietelko niechcze ſie vlitowáć nád tym nágim niebożątkiem/ [...] ále też áni mu rzecże/ idź z Bogiem [...]. Odpowiedział z onych dwu ieden/ Niemáſz tu żadnego okrucieńſtwá/ ále náuká w. m. ieſt/ ábyś vśilnie żadney rzecży nie prośił GórnDworz O4; RejPos 313 (2); LatHar 474.

nie masz kogo, czego jakiego [= ktoś, coś nie jest jaki(e)ś] (26): KrowObr 115v; RejWiz 62; iżeć żadnego kráiu nie máſz całego około Rzymá BielKron 110 (2); Czemu wolnégo człowieka w Kśięſtwie niemáſz. OrzQuin R4v marg (4); Kędy tego zgodnégo/ y ſtárożytnego wykłádu nie przymuią/ [...] tám Kośćiołá prawdźiwégo Bożégo niemáſz. BiałKat 118v (2); RejZwierc 85v; niemáſz v niego żadney rzecży niepodobney. WujJud 70 (2); PaprPan L; KochFr 4; ArtKanc S17; Niémáſz tu żadnéy roſkoſzy práwéy: Niémáſz fortuny długo łáſkáwey ZawJeft 30; KochPij C2; LatHar 200 (2); WujNT 744 (2); SkarKaz 275b marg (2); CzahTr K.

nie masz nic jakiego [= nic nie jest jakieś] (aby uniknąć rozbicia jednolitej struktury składniowej, tu zaliczono niektóre użycia, które mogłyby znaczyć ‘nie istnieje’, zwłaszcza z okolicznikiem miejsca) [tym z określeniem nosiciela cechy: w kim, w czym (27), „tam” (5); z określeniem nosiciela opinii ‘według kogo’: u kogo (8), komu (4), przed oblicznością czyją (2), przed kim (1); z okolicznikiem miejsca (16)] (75): V mądrego niemáſz nic zbytniego. BierEz S2 (3); KrowObr 43v (2); Bo ſie tám wſzytko świeći/ nie máſz tám nic brudno. RejWiz 95 (2); BibRadz I 10b marg (4); OrzRozm E4 marg; BielKron 218v (2); A w tym wiecżnym Boſtwie/ nie máſz nic więtſzego/ nic mnieyſzego SarnUzn B5 (2); RejAp 190; GórnDworz D7 (2); GrzepGeom M4v; RejPos 112 (2); RejZwierc B4 (5); WujJud 62v; RejPosWstaw [1434]v; BudBib 3.Esdr 4/36 (4); CzechRozm 121 (5); ten ták będźie rozumiał/ że nic niemáſz iego właſnego/ ále wſzytko Rzecżypoſpolitey [hic nihil suum, omnia reipublicae esse putabit] ModrzBaz 22v; KochDryas A3; KochPs 89; SkarŻyw 102 (2); CzechEp *v (8); KochMRot A4; ReszPrz 66; PudłFr 25; ArtKanc H13v (3); ZawJeft 30; LatHar 373; ták wiele ieſt głoſow ná tym świećie: á żaden z nich nie ieſt niemy (marg) á nie máſz nic niemego. L. (‒) WujNT 1.Cor 14/10 (5); Niemáſz tám nic táiemnego/ gdźie opilſtwo pánuie. PowodPr 74; SkarKaz 207b (3); GosłCast 24; KlonWor 58. Cf Przysłowie, »nie masz nic nowego pod słońcem«, »nie masz nic pewnego«.

nie masz nie ku czemu, do czego [= nic nie jest ku czemu, do czego] (3:1): BielKron 211v; Nic tu niemáſz białymgłowam ku krzywdzie GórnDworz Hh5; WujJud 235; SkarKaz 160a.

nie masz czego, nic, co + part praet pass [= nie zostało zrobione] (8:3:1): LibLeg 10/64; Liſty gdy do Sądu bywáią przynieſyone/ pilnie máią być obaczone y czytáne/ iefli thám co niemáſz wyſkrobánego/ álbo między Linijámi piſánego. GroicPorz y3; Mącz 279d; CzechRozm 35v (2); SkarŻyw 312; iż krztu dziećinnego w piſmie świętym wyráżonego nie máſz CzechEp 57 (4); ActReg 141; SarnStat 1146.

Połączenia składniowe orzekające o wyłączności (3):

~ nie masz ... jedno co = jest tylko to (1): O Iáko to ſtráſzliwe mieśce ieſt? záprawdęć tu nie máſz nic inſzego/ iedno dom Boży/ y bramá niebieſka [Gen 28/17]. LatHar 474.

nie masz ... oprocz czego = tylko to jest takie (2): Iuż tám nie maſz nic pewnego/ Oprócz piekłá przeklętégo. KochMRot A4; PudłFr 25. ~

W różnych połączeniach składniowych z czasownikiem „być” (10): KrowObr 43v (2); BielKron 278; OrzQuin R4v; GórnDworz T6v; RejPos 313; że niemáſz żadnego grzechu powſzedniego/ ále wſzyſtkie ſą śmiertelne. WujJud 218; LatHar 373; pokalánym y nie wiernym nie máſz nic czyſtego/ ále pokalány ieſt ich vmyſł y ſumnienie. WujNT Tit 1/15 (2).

Połączenia: »nie masz jednego [= żadnego]« (1): Nie máſzći cżáſu iednego/ nád drugi cżás godnieyſzego ArtKanc S17.

»nie masz namniejszy rzeczy« (1): gdyż przed świętem Tronem záwſze iego/ Niemáſz namnieyſzy rzecży we mnie táiemnego. CzahTr K.

»nie masz nigdy« (2): RejZwierc B4; bowiem w nas z przyrodzenia ſwego/ nie máſz nigdy nic dobrego ArtKanc H15v.

»nie masz nigdziej« (1): gdzye poźrzyſz nie máſz nic nigdzyey plugáwego. RejWiz 65.

»nie masz żadnego« = non est ullus Vulg [szyk zmienny] (17): GlabGad P; RejWiz 62; BielKron 110; żadnégo z nich niemáſz Polakowi/ który fye w Króleſtwie vrodźił/ niczym równégo OrzQuin P3; GórnDworz O4 (3); WujJud 70 (2); PaprPan L; SkarJedn 99; KochFr 4; ZawJeft 30; KochPij C2; LatHar 200; WujNT Hebr 4/13 (2).

Przysłowie: chcącemu nie máſz nic trudnego. GórnRozm H3.
Frazy: »nie masz nie nowego, trwałego pod słońcem« [szyk zmienny] (3:1): niemáſz nic nowego pod Słońcem [nihil est novum sub sole], BibRadz Eccle 1/9; BielKron 79; BudBib Eccle 1/9; SkarKazSej 664a.

»nie masz pewności, nie [o czym] pewnego« = nie wiadomo na pewno [szyk zmienny] (3:1): niemáſz nic o tym pewnego ieſliże thę pieśń vcżynił ſam Aſáf BibRadz I 303c marg; o trzech krolách/ kiedy y ktorego roku do Bethleem przyſzli/ pewnośći żadney nie maſz SkarJedn 99; GórnRozm B4v; SkarKaz 383b.

»nie masz na świecie, na ziemi« [szyk zmienny] (4:1): PaprPan L; KochDryas AB; KochFr 4; PudłFr 25; iż tu ná źiemi nic wiecznego/ nic do końcá poćieſznego nie máſz SkarKaz 207b.

a. O wymiarach liniowych ‘jest mnie’ lub ‘jest więcej’ [z określeniem jednostki miary] (3): ták iż z Europy przeiázdu nie máſz y mile Włoſkiey BielKron 274; ktory powieda/ iż tey wieże ieſt w około/ ſtop cżterdzieśći/ á ia powiedam że niemáſz GórnDworz T6v.

Połączenie składniowe orzekające o ograniczeniu: nie masz ... jedno ile = jest tylko tyle (1): bo tám do niey nie máſz dáley plácu iedno ná trzy pálce RejZwierc 157; [ktorey [wyspy] niemáſz więcey iedno ośḿnaście mil ná dłużą StryjKron 34].

8. W specyficznych konstrukcjach składniowych (150):
a. Połączenia z comparandum bez podmiotu logicznego zawierające sens stopnia najwyższego przymiotnika lub przysłówka o znaczeniu pozytywnym ‘jest najlepszy, największy, najlepiej’ itp. (8):

nie masz jak(o) kto, co, jak (3): Niemáſz iáko Bog [Non sicut Deus] (ludu) ſpráwiedliwy BudBib Deut 33/26 (2); Poſtępuymyſz tedy krokiem/ Aleć niémáſz iáko ſkokiem. KochSob 57.

nie masz jedno [cum inf] (1): Niémáſzći iedno vmićć poſtępowáć z dworem. PudłFr 7.

nie masz nad kogo, nad co (4): RejWiz 173v; BielKron 115v; GórnDworz T4; niemáſz nád boiącego ſię Páná Bogá. WysKaz 4.

Fraza: »na świecie nie masz« (1): iął ow komu to cżárnokſięſtwo ták bárzo ſmákowáło/ wychwaláć thę náukę/ powiedáiąc/ iż ná ſwiecie niemáſz nád nię GórnDworz T4.
b. W konstrukcji z zaimkiem względnym + inf. wyrażającej trudność lub niemożliwość realizacji czegoś z powodu braku jednego z niezbędnych elementów, lub brak podstaw do czegoś (141):
α. Zaimek w funkcji dopełnienia lub okolicznika (124):

Konstrukcja podstawowa [w tym: nie masz + zaimek + inf (95), inf + nie masz + zaimek (6), nie masz + inf + zaimek (3)] (104): RejRozpr B3v (3); tho wſzitko [...] wroczono yeſth panv Pyotrowy Voyewodzye thak yſch nyemaſch ſzye yvſch czego vpoinynacz. LibLeg 11/183 (2); SeklKat g2v; Bo ſię wiecz nięmaż czim czieſyċ Gdy zlodzieia ydą wieſyċ. RejKup b8 (4); KromRozm III N4; Dla czego egzekucyja dość nie może, bo jej nie masz z kiem i jako czynić Diar 27; GliczKsiąż L; Szkápye też nie máſz co dáć RejWiz 72 (5); BibRadz Ioann 4/11; chce wzyąć dwu ſynu iego w niewolą ſłużyć/ gdy nie máſz cżym płáćić. BielKron [852] (8); Nihil est quod metuas, Nie maſz ſie czego obáwáć. Mącz 220b; Opinatu parvum, Nie máſz co przed ſię bráć. Mącz 265c (4); OrzQuin D4; SarnUzn C5; GórnDworz D8 (6); RejPos 34 (3); BielSat D4; Forthunie nie máſz przecż wierzyć. RejZwierc 151v marg (10); KochMon 24; WujJud 186 marg (2); wody Iordáńſkie y ſtąd y z owąd/ tákże iezierzyſká y láſy/ że więc niemáſz kędy vćiec [non est locus ad declinandum]. BudBib 1.Mach 9/45 (2); Strum E4v (2); CzechRozm 127v (2); PaprPan F4v (7); Niemáſz przeto dla cżego tych rzecży (o ktorychem mowił) ták wielce wáżyć [Causa ... non est cur res, quas dixi, tanti putemus] ModrzBaz 57; SkarJedn 239; KochPs 17; by dobrze pieniądze były/ tedy nie máſz gdzie kupić. SkarŻyw 384 (4); Strách go zyął/ áno vciec nie máſz kędy. KochSz Bv; WerGośc 235 (2); WerKaz 300; KochPieś 14; BielRozm 31; bá y mówić o tym nie máſz oczym. GórnRozm Cv (2); KochWr 29; ZawJeft 43 (2); ActReg 5v (4); GostGosp 104; GórnTroas 37; KochFrag 47; OrzJan 32 (3); WujNT Ioann 4/11; ták y ná tym Bozkim ſądźie/ raz vtráćiwſzy/ nie máſz gdźie áppellowáć. SkarKaz 8a (2); SkarKazSej 663a (2); KlonWor 56 (2).

nie masz czemu [= koniowi] [= coś (koń) nie ma, nie może] (1): Ieſć niemáſz co oney ſzkápie RejRozpr F2v.

Z elipsą inf danego w kontekście (11): RejRozpr I2v; przeto rodzicy niechayby ſie nie kwápili z dzyećmi ſwemi do dworu boć nyemáſz po co GliczKsiąż I3; RejFig Dd4v; GórnDworz T4; będźie chćiał Ryby łowić/ áno niemáſz iáko Strum E4v (2); KochOdpr A2; KochPs 206; ſzkodá ná to (bo też y niemáſz ná co) by onas ſzło odpowiedáć CzechEp 407; KochFr 35; Smiéymy ſye czy niémáſz czemu KochSob 59.

Z dopełnieniem w formie G (zamiast A) pod wplywem przeczenia zawartego w „nie masz” (2): Zbroyny nigdy nie weźmie/ kiedy nie máſz cżego. RejFig Dd4v; wielkim ludziom/ niemáſz cżego mieć zá złe/ kiedy o ſobie wiele rozumieią GórnDworz D8. [Dopełnienie to formie A 29 r.].

Warianty w formie zaimka (4):

~ Zaimek nieokreślony + G sg n ai (2): Tu opuſzcżę ino Ceſárze Konſtántynopolſkie/ [...] ábowiem nie máſz co o nich godnego piſáć BielKron 168v (2).

Zaimek przeczący (2): PaprPan I4v; Niemáſz [...] potrzebek oznáymić nikomu. WisznTr 14. ~

Warianty w części werbalnej (4):

~ Czasownik modalny w ind + inf (1): nie máſz cżym ſię mamy trwożyć ArtKanc N20v.

Czasownik modalny w con + inf (3): SienLek 18v; Kthora [ofiara] ták ieſt zupełnie doſkonáła/ że nie máſz cżegobyſmy z niey więcey potrzebowáć á ocżekawáć mieli RejPosWstaw 22; ZawJeft 33. ~

β. Zaimek w funkcji podmiotu (12):

Podmiot w mianowniku; zamiast inf występuje:

~ Czasownik w con (6): HistJóz Bv; Leop Ier 9/22; BielKron 72; ſnił mi ſię ſen/ á niemáſz ktoby mi iy wylożył [qui interpretetur illud non est] BudBib Gen 41/15; bo gdy nie máſz ktoby inſtygował/ tedy vrżąd ſam inſtigowáć ieſt powinen [!]. GórnRozm Dv (2).

Part praes act av (4): nie máſz kto poſłużąc/ nie máſz kto pomogąc nie máſz ktho rátuiąc/ tylko ony bydlątká chodząc zágrzewáły onę niewinność iego RejPos 19v; KochPs 122; [HistOtton 58v]. ~

Podmiot domyślny w celowniku (2): niemáſz komu więcey rozćiągáć namiotu mego [non extendens ultra tentorium meum] BudBib Ier 10/20.

~ Wariant w formie zaimka: zaimek przeczący (1): ſzczyré puſtki w domu/ Niemáſz zabáwki/ niemáſz rośmiać ſye nikomu KochTr 9. ~

γ. Połączenie: »nie masz co« = nie trzeba, nie warto (5): RejKup ee2; nie máſz temu co mowić ná wſzem Ale/ Bo tu wſzytká cna ſpráwá záchowaná w cále. PaprPan Y; PudłFr 9; nie máſz co duchownym/ y prełatom chwalić/ iż o táką dźieśięćinę [...] poddáne niewinne záklináią SkarKaz 422a.

Z elipsą inf danego w kontekście (1): Nie powiedałem tych ſubtylnośći ná kazániu/ bo nie máſz co SarnUzn D2.

c. W idiomatycznej konstrukcji: nie nie masz ku czemu = nie ma podstaw do czego (1): Niċ tu niemaż ku rozmowie. RejKup L.
9. Frazy w różnych znaczeniach (37):
»czasu nie masz« = za mało, nie wystarcza czasu, nie można zdążyć; pora nie jest odpowiednia [szyk zmienny] (20): RejKup e4 (2); KromRozm II m4; KromRozm III I8; Diar 36; BielKron 227v; Nunc non est narrandi locus, Teraz czáſu nie maſz ku powiedániu álbo nie godźi ſie teraz powiedáć. Mącz 196c; Nondum est maturitas illud faciendi, Nie máſz yeſzcze czáſu. Mącz 211d; OrzQuin Aa5; SienLek 32v; GórnDworz Z6v (2); RejZwierc 43v (2); BudBib b2; á też ſie tym dłużey báwić [...] nie będę: á k temu/ iuż też dziś nie máſz cżáſu potemu. CzechRozm 21 (2); GórnTroas 52; SarnStat 1271; SkarKaz 8a.

»nie masz [komu] działu [w kim]« = ktoś nie ma nic wspólnego z kimś (1): Nie máſz nam działu w Dawidzie [non est nobis pars in David] BudBib 2.Reg 20/1.

»nie masz mie(j)sca [czemu]« = coś się nie dzieje, nie może się dziać [szyk zmienny] (4): RejKup bb2; LubPs O3v; práwam v nich áni wierze mieſcá wielkiego niemáſz [nec legibus... neo fidei locus est magnus]. ModrzBaz 119v; Niemáſz w piekle pokućie mieyſcá. SkarŻyw 120.

»mie(j)sca, placu nie masz« = nie ma możliwości; nie trzeba [szyk zmienny] (6:1): Acz czy było ſnać Lépey wczas Bo iuż teras mieſcza nimas. RejKup c7v; KromRozm III B6v; BielKron 380; CzechRozm 249v; SarnStat 1271; Dałby to tedy Pan Bog ábyſmy ie vważáli/ gdy ieſzcże kęs cżáſu do miłośierdźia zoſtawa: á nie [...] one ſobie rozbieráli dopiero/ gdy iuż lekárſtwu żadnemu mieyſcá niemáſz. PowodPr 10; Gniewáć ſię niemáſz mieyſcá: ſam ſię winnym czyni Kto ſię gniewa CiekPotrSzym )?( 3v.

»[na czym] nie masz mniej« = nie jest gorsze, mniej ważne (1): Nic ná tey [ofierze] mniey nie máſz/ niżli ná oney. SkarKaz 158b.

»nic w tym nie masz« = nic dziwnego (1): bo iz się pisał przed tym haeres Lithuaniae a Litwa teraz proponuie żeby przyznał iz nullum haereditarium ma, ne notaretur Rex in lenitate ze przedtym tak pisał. Odpowiedział marszałek ze nic tu wtym niemaſz bo pierwey pisał iako primatus poki się nieobiecował omni haereditate teraz iako Krol Koronowany ActReg 57.

»nic masz nic na przekazie« = nie nie stoi na przeszkodzie, nie przeszkadza (1): coż ieſt ná przekáżie ábym niemiał być ponurzony? A Filip rzekł: Ieſliże wierzyſz ze wſzyſtkiego ſercá/ [...] niemáſz nic ná przekáźie? CzechRozm 258.

»nie masz [czyjej] ręki« = ktoś nie bierze udziału (1): Z czego áni do wielkich cnot/ áni do wzgárdy świátá/ [...] ludźie ſię [...] pobudzáją, nie máſz tám ręki Bożey ále ſámá ludzka SkarKaz 242a.

»tego, czego nie masz« = tak nie jest, tak się nie dzieje, to nieprawda (1:1): A to też wſzem záprawdę powiádam/ ze grób Máchometow nie wiśi ni ná cżym iáko ſławá byłá/ áby Adámás álbo Mágnes w rogach kośćiołá záſádzony miał do ſiebie żelazny grób Máchometow przyćiągnąć/ tegom był pilen ábym to obacżył/ ále tego nie máſz BielKron 456v; Piſáli też iż ma pod ſobą [ten król] cżterdźieśći Kroleſthw (cżego niemáſz) ludu rozmáitych vrod BielKron 462.

»[kogo] z to nie masz« = nie stać kogoś na to, nie ma dość siły (1): Ktobyć mnie z ręku [boskich] wydárł/ świát nie ma takiego/ Mnie ſámego z to nie máſz GrabowSet B; [teraz ná Turki ſie záśię obroćił/ ále niemáſz go z to áby im bitwę miał dáć BielKron 1597 467 (Linde)].

*** Bez wystarczającego kontekstu (6): ſłowá ich były/ ieſt ieſth/ niemáſz niemáſz. RejZwierc 70 (6).
*** Dubium (1): A wiesz co, Weslu, niemascię jedno za gębę ZapMaz II G 97/89v.

Synonimy: 4. brakuje, »nie dostaje«, schodzi.

Cf NENI, 2. NIE, NIE MA, NIET

KW