[zaloguj się]
[pdf]

1. DOSTAWAĆ (585) vb impf

o jasne. ◊ W formach inf dostaw- (53), doståw- (14); dostaw- GliczKsiąż, Leop (2), BielKron (5), Mącz (9), LeovPrzep, GrzepGeom, Strum, CzechRozm, ModrzBaz (12), SkarJedn, KochPs, StryjKron, NiemObr, GórnRozm, GostGosp (2), SkarKaz, VotSzl, SkarKazSej, KlonFlis; doståw- RejAp, RejZwierc, RejPosWstaw, KarnNap, KochOdpr, KochCn (2); dostaw- : doståw- GórnDworz (1 : 1), RejPos (1 : 3), SkarŻyw (1 : 2), SarnStat (6 : 1). ◊ W pozostałych formach: doståw- (w tym 18 r. błędne znakowanie), dostaj-. Drugie a w formach tematu dostaw- pochylone z wyjątkiem inf, 3 pl praes, part praes act, 3 sg f, 3 sg n, pl praet i con. ◊ W formach tematow praes: doståw- (180), dostaj- (167); doståw- BielŻyw (3), GlabGad (3), MiechPol, BierRozm, WróbŻołt (2), RejPs, SeklWyzn, SeklKat, KromRozm II, Diar (2), LubPs (3), GroicPorz, BibRadz (2), BielKron (3), GrzegRoźn, Prot (2), RejAp (2), BielSat, HistLan, RejZwiercPodw, BielSpr, BudBib (3), CzechRozm (3), ModrzBaz (20), Oczko (2), CzechEp (6), NiemObr, BielSjem, KochMRot, ReszHoz (2), ReszList (2), ReszPrz, GostGosp (5), GostGospSieb, Phil, GrabowSet (2), KlonKr, CiekPotr; dostaj- OpecŻyw (4), TarDuch, BielKom (2), OrzRozm (2), SienLek (2), LeovPrzep, HistRzym, MWilkHist, RejPos Wstaw, SkarJedn, SkarŻyw (8), KochJez, KlonŻal, WerGośc, PudłFr (6), ArtKanc, GórnRozm (3), OrzJan (2), GórnTroas (2), KochFrag, LatHar (2), JanNKar, SarnStat (6) KmitaSpit (2), SkarKaz (3), CzahTr, SzarzRyt, SkarKazSej (2), KlonFlis; doståw- : dostaj- BierEz (1 : 1), RejJóz (1 : 3), RejKup (4 : 2), KromRozm III (2 : 1), GliczKsiąż (3 : 1), RejWiz (5 : 6), Leop (2 : 2), RejZwierz (3 : 1), KochSat (1 : 1), Mącz (12 : 37), OrzQuin (2 : 3), GórnDworz (2 : 7), GrzepGeom (2 : 1), RejPos (7 : 3), KuczbKat (10 : 1), RejZwierc (5 : 2), WujJud (4 : 5), BudNT (1 : 1), PaprPan (1 : 4), KochPs (1 : 1), KochFr (1 : 1), KochPieś (2 : 2), Calep (8 : 7), WujNT (11 : 4), KlonWor (1 : 2).

Fleksja
inf dostawać
indicativus
praes
sg pl
1 doståwåm, dostaję doståwåmy, dostajemy
2 doståwåsz, dostajesz
3 dostaje, doståwå doståwają, dostają
praet
sg pl
1 m -m, -em doståwåł m pers
3 m doståwåł m pers doståwali
f doståwała m an
n doståwało subst
fut
sg
3 n będzie doståwało, dostawać będzie, będzie dostawać
conditionalis
sg pl
1 m bym doståwåł m pers bychmy doståwali, bysmy doståwali
2 m m pers byscie doståwali
3 m by doståwåł m pers by doståwali
n by doståwało, doståwałoby subst -by doståwały
con praet
sg
1 m bych był doståwåł
impersonalis
con by doståwåno
participia
part praes act dostając, doståwając
inne formy
fut pl 1 - będziemy dostawać

inf dostawać (66). ◊ praes 1 sg doståwåm (17), dostaję (15) [tym -e (1) Mącz]; ~ -aję (10), -(a)ję (5). ◊ 2 sg doståwåsz (2), dostajesz (1). ◊ 3 sg dostaje (124), doståwå (117). ◊ 1 pl doståwåmy (13), dostajemy (2). ◊ 3 pl doståwają (26), dostają (16). ◊ praet 1 sg m -m, -em doståwåł (2). ◊ 3 sg m doståwåł (4). f doståwała (1). n doståwało (73); -ało (67), -åło (2), -(a)ło (4); -åło KochTr; -ało : -åło BibRadz (1 : 1). ◊ 3 pl m pers doståwali (22). ◊ fut 3 sg n będzie doståwało (8), dostawać będzie (2), będzie dostawać (1); będzie doståwało Leop, Mącz, GórnDworz, KuczbKat, RejZwierc, RejPosWstaw, SarnStat; dostawać będzie LeovPrzep, KochPs; będzie doståwało : będzie dostawać ModrzBaz (1 : 1). ◊ 1 pl będziemy dostawać (1). ◊ con 1 sg m bym doståwåł (1). ◊ 3 sg m by doståwåł (7); -åł (5), -ał (1) Mącz, -(a)ł (1). n by doståwało, doståwałoby (40); -ało (36), -åło (1) GórnRozm, -(a)ło (3). ◊ 1 pl m pers bychmy doståwali (2) RejPosWstaw, ModrzBaz, bysmy doståwali (1) CzechEp. ◊ 2 pl m pers byscie doståwali (1). ◊ 3 pl m pers by doståwali (5). subst -by doståwały (1). ◊ con praet 1 sg m bych był doståwåł (1). ◊ impers con by doståwåno (1). ◊ part praes act dostając (9), doståwając (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVIII w.

1. Wchodzić w posiadanie; zaczynać mieć; odzyskiwać; acquirere, assequi, indipisci, nancisci Mącz, Calep, Cn; comparare, quaerere Mącz, Cn; potiri Calep, Cn; aequiparare, conciliare, quaeritare Mącz; adipisci, redipisci Calep; consequi, invenire, parare, parere, pervenire, petere Cn (141):
a. Z dopełnieniem określonym (85):
α. O przedmiotach i wartościach materialnych [czego] (56): Y pies dla ſwey pokornośći/ Doſtawa ſobie żywnośći. BierEz G; czáſem y zá pierwoſćią Areſtu doſtawa drugi długu przed drugimi Areſtatormi GroicPorz ee2v; RejWiz 13v; BielKron 108v; RejPos 72; Gdyżem z miłą żoną ſwą záwżdy od młodośći/ S cięſzką pracą doſtawał tych to máiętnośći. HistLan E2; RejPosWstaw [412]v; Strum Qv; A Ponieważ wſzytká moc woyny należy wpieniądzách/ przeto powiem nieco iáko iych doſtáwáć [dicamus de ratione eius congerendae] ModrzBaz 119; Non minor est virtus, quam quaerere, parta tueri. To ieſt/ Nie mnieyſze męſtwo rzecży nábyte záchowáć/ Niżli doſtawáiąc iych z pocżątku prácowáć. ModrzBaz 126, 44, 93, 127, 137v; SkarJedn 348; KochOdpr A4v; á chory máiąc pieniądze/ mogłby ſobie potraw ktore iego niemocy nie służą/ doſtawáć. SkarŻyw 257, 312, 440; KochFr 104; WerGośc 222; ActReg 9; GostGosp 18, 124; SarnStat 83, 441, 595, 609, 882, 1014; KmitaSpit C3v; Káżdy w gránicách oycżyzny ſwey chlebá Może doſtáwáć ile mu potrzebá. KlonFlis Cv, C2v; A zaraz przy tryumfie [Rajca] do ſkárbnice dawał Kleynoty/ śrebro/ złoto/ ktorego doſtawał. KlonWor 17, **, **2.

dostawać od kogo (1): MiechGlab 27; LubPs D2v; [Nigrytowie] Zbroie zadney na ſobie ku walce nie miewáią/ ále tarcże miewáią miſterne ktorych od Maurow doſtawáią BielKron 450v; LatHar 610.

dostawać czym (8): SeklKat L2v; Mącz 126c; GórnRozm A4v; GostGosp 4; áby wolno záwżdy było ták Polakowi w Litwie/ iáko y Litwinowi w Polſcze káżdym ſłuſznym obyczáiem doſtáwáć imieniá/ y dźierżéć ie wedle Práwá SarnStat 1014, 517, 587, 927, [1023]. Cf Zwrot.

Zwroty: praw. »bliskością dostawać« = dziedziczyć na zasadzie pokrewienstwa (1): Gdy by tego ogroda kto yaką blyſzkoſzczą doſtawal: tedi mayą wroczycz tę pyenądzyę wyſzy pioſzanyę ZapKościer 1588/79.

»darow dostawać« (1): Ten też co pyenyędzy ſwych ná lichwę nye dawa/ A od nyewinnych ludzi dárow nye doſtawa/ Ná tym co mu Pan Bog da tu wdzięcżnie przeſtawa [munera super innocentem non accepit Vulg Ps 14/5]. LubPs D2v.

»na słowa kupiej dostawać« (1): ná cudze ſłowá kupiey doſtawáią/ á przedśię wiáry niedźierżą y niepłácą. KuczbKat 330.

Szereg: »dostać i dostawać« (1): [Statuty] około nábywánia y dźierżenia imienia w Litwie Polakowi/ iákokolwiekby go kto doſtał y doſtawał/ choćia po żenie/ álbo z wyſługi/ álbo zá kupnem SarnStat 1022.
W przen [czego] (4): S tądći Koroná Polſka bogaſtw doſtawáłá/ Trzebáćby iey záś tego/ by Páná doſtáłá. MycPrz I [C]2; KlonŻal A2; błogoſłáwiony to cżłowiek/ ktory zá rownym potem cżołá/ álbo ſercá ſwego/ doſtáie chlebá tego Anyelſkiego. LatHar 253; A też poſpolićie táka świecka mądrość/ wſzytek ſwoy dowćip dobr tych świeckich doſtáiąc/ ná oſzukánie y ná ſzkody ludzkie obraca. SkarKazSej 658b.
β. O krainach, miastach, zamkach (17): wten czas woyſko Krola Ferdinandowo bilo pod Budziniem zdzialgo doſtawaly y ſzturmi czinyly LibLeg 10/146, 10/93v, 94, 148, 11/140v; ActReg 22; Zadnéy rzeczy nie było áni ná niebie/ áni ná źiemi/ przez którą w ten czás/ gdy tego miáſtá doſtawał/ przyśięgáć nie miał OrzJan 103.

dostawać pod kim (1): odwiodł od podnieſienia woyny przećiw Polakom/ gdy Podola mocą chcieli pod nimi doſtáwáć StryjKron 637.

dostawać czym (6): Zawżdym to miał y mam v ſiebie moi mili rycerze/ iż ty páńſtwá ktorych moi przodkowie ſwámi wespołek rycerſkim obycżáiem doſtawáli/ ábych ie ſpołu ſwámi dzierżał BielKron 254v, 392; WIátrem záſie ták drudzy zamkow doſtawáią/ Sćierwem z wiátru párkány w koło oſtáwiáią. BielSat M4v; StryjKron 637; BielSjem 35; dopustzaſz brac Litwie naſze Kraini w Ruſi ktorich przodkowie naſzi gardli ſwemi doſtawali PaprUp F.

Zwrot: »zasię dostawać« = odzyskiwać [szyk zmienny] (3): Krol młody Boleſław proſił oycá z płácżem áby mu dał ludzi corychley doſtáwáć záſię zamku Miedzyrzecża. BielKron 349v, 178v; [Rzymianie] [...] wybili ſie z niewoley nieprzyiaćielom/ Kráin pobránych záſie doſtáwáli/ y ſwoie nieprzyiaćiele pod ſwą moc przymuśili BielSpr 60v.
Szereg: »dostawać albo dobywać« (1): Rzymiánie [...] ktoreyby zyemie álbo miáſtá chcieli doſtáwáć przez moc álbo dobywáć/ ieſliby ſtárſzy onego miáſtá wyſzli przećiw im dáiąc ſie im ná łáſkę/ tedy ty ſtárſze bráli ſobie w towárzyſtwo BielKron 143.
γ. O ludziach [kogo] (12):
αα. Ujmować, łapać, chwytać (4): Znalaſſzi takowe livdzie abi bily ſkarany yakokolwiek mozeczie ych doſtawacz LibLeg 10/94; Potym imo drugie wyſpy płynęli/ dáli iednemu imie mons ferratus/ iż był gorny/ ná ktory też Kánibałowie záchodźili/ áby doſtawáli ku żywnośći ſwey/ ludźi. BielKron 442.
Zwrot: »dostawać języka« = personam hostium nancisci quae prodat consilia et vires suorum Cn [szyk zmienny] (2): Poſłáli tedy Bánfiego z tyſiącem Vſarow do Zopiey. przodkiem doſtáwáć ięzyká BielKron 309; KochJez B3.
ββ. Dobierać, zjednywać, pozyskiwać; o wojsku = werbować; asciscere, accersere Modrz [kogo] (8): tákby też y ſędźiowie tákich ſobie ná ten vrząd towárzyſzow doſtawáli/ ktorychby dowćipu/ biegłośći w ſądźiech y dobroći świadomi byli. ModrzBaz 93v; A ieſliże żołnierzow zkąd inąd doſtáwáć ma/ tedy im niemoże ták vfáć iáko ſwoim ModrzBaz 110v, 75, 110v; nie trzebáby nam z Węgier ábo z Niemiec drogiey piechoty doſtáwáć/ gdybyſmy ſwoię mieli VotSzl Cv.
Zwroty: »przyjacioł dostawać« (2): RejPosWstaw [423]v; iáko był Pylades/ á Oreſtes, iáko był [...] Scipio/ á Scewolá. Tákich przyiaciół doſtáwáć KochCn B4.

»żony dostawać« (1): [Bog] będzie y do końcá ſzcżeśćił. [...] Abych też był żony ſwey ludzkim obycżáiem Doſtawał KochOdpr B4.

Szereg: »jednać a dostawać« (1): ſtáramy ſie iákobychmy co nawięcey przyiacioł ſobie iednáli á doſthawáli. RejPosWstaw [414]v.
b. Bez dopełnienia lub z dopełnieniem nieokreślonym typu: rzecz, wszystko, to (56): Assequor Doſtawam/ oſięgawam. Mącz 385a, 3c, 168d, 198b, 240d, 318c (14); Adipiscor ‒ Nabyuąm, doſtawąm, doſtępuie. Calep 24b, 81a, 104b, 527b, 719a, 902b (10); SarnStat 923; Miły Boże, ſą iedni ktorzy śiłá máią; A drudzy záśię máło: iedni doſtawáią Siłá; á drudzy záś nic. CiekPotr 64.

dostawać czego (27): Ani chcemy theż więcey czego doſtáwáć [nec quidquam quaremus] ſobie z onę ſtronę Iordanu/ bo iuż przeſtáiemy ná dzierżáwie náſſey/ ktorą mamy ná wſchod ſłońcá. Leop Num 32/19; GrzegRóżn O2v; Obtineo, Oſięgam/ doſtawam czego. Mącz 447c; OrzQuin Vv; SienLek 119; KuczbKat 393; Ktorzy z tákich przymiotów ſnádniuchno wſkuráli/ Rzeczy ſnać niepodobnych łácno doſtawáli. PudłFr 75; bo kto łá(c)wie á bez prace wielkiey cżego doſtawa/ nie ták mu też żal/ kiedy to ledáiáko vtraca. GostGosp 5, 5; nie przeſtawáiąc ná Kroleſtwie Mácedońſkim/ cudzych rzecży doſtawáiąc/ ſam ſiebie w tákowe niebeſpiecżeńſthwo podáieſz Phil K; SarnStat 548. Cf dostać czego od kogo, czego za co, czego czym.

dostawać czego od kogo (3): CzechEp 270, 321; iednego Bogá tylko/ naywyżſzego ſprawcę/ y rządźićielá wſzytkich rzecży wyznawam [...] od niego wſzyſcy wſzytkiego doſtawáią NiemObr 111.

dostawać czego za co (1): IVż tu nie zá rzecz rzeczy doſtáią, áni ſpeciem zá ſpeciem, iáko winá zá pſzenicę SarnStat 1269.

dostawać czego czym (3): wſchakze ſzyą ona domyſlyala yſch zlodzeiyſkym fortelyem rzeczi tych doſtawali LibMal 1554/186; Sortior, Loſem doſtáyę czego. Mącz 403c; ModrzBaz 63v [2 r.], 6v, 76v; Sąśiad moy (prawi) wźiął mi to á to/ czego doſtáiąc práwem/ zginąłbym (práwi): prżeto proſzę ćię pomoż mi GórnRozm I3v; Iedni rzecży doſtáią ſpoſobem táiemnym KlonWor **5.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: z zapowiednikiem tego (4); czego (6)] (6): Nos długi [...] znamio. cżłowieka [...] ktory żąda czudnych rzecży y doſtawa poſpolicie cżego żąda GlabGad N8; á co rozboiowi może być podobnieyſzego/ iedno chćieć bronią á mocą doſtáwáć tego cżegoby práwem á rozſądkiem doſtáwáć trzebá? [armis et vi quaerere velle, quod legibus et iudicio quaerendum esset?] ModrzBaz 63v, 107; CzechEp 321; Wielka chłubá záprawdę/ komu to Bóg dáie/ Ze czego z przodków niéma/ ſam przez ſie doſtáie KochFrag 42; SkarKazSej 675a.

Zwrot: »znowu dostawać« (2): Non minor est virtus quam querere parta tueri, Nie mnieyſza yeſt cnotá nábytemi rzeczámi vmieć ſzáfowáć yáko z nowu doſtáwáć. Mącz 278c; Calep 900b.
Szereg: »nie tylko zasię dostawać ale też pobrać« (1): thák ſie nam teras trzebá ſtáráć iákoby záwżdy był doſtátek pieniędzy poſpolitey rzecży w ſkárbie/ yżby nie tylko ſie zá nie bronić/ ále y ná nieprzyiećielá [!] ćiągnąć mocnie/ áni też ſtráconych rzeczy záſię doſtáwáć ále też iego pobráć. BielKron 207v.
2. Osiągać jakiś stan lub cechę; dostępować, doznawać [w tym: czego (84)] (85):
a. Stawać się jakim (40): zacność/ moc rycerſka nye w ſukni áni w ſſácye myęſzka/ ále doſtawáyą yey z rozumu á z mądrosći. GliczKsiąż F4v, C4, E5v; ieſtći wiárá/ kthorey też z ſluchániá piſmá Bożego doſtawamy Leop A3v; KochSat A2v; Mącz 62d; KuczbKat 215; Przeto tu wſzelkiey zaſługi doſtáiemy/ zá ktorąbychmy po tym żywoćie/ albo wſpomożeni być mogli/ álbo obćiążeni. WujJud 202v; BudBib Eccli 4/14; CzechEp 126; WerGośc 262; KochCn B3v; ty náuki trochę z pracy ſwey doſtáieſz/ á onym ią Pan Bog Duchem ſwoim [...] wlewał SkarKaz 43a, 549b; Kto áni czyta/ áni ſłucha mądrych/ áni ſię ich rádźi/ áni z nimi towárzyſzy: ſkąd ma mądrym być/ y rozumu doſtáwáć? SkarKazSej 663a; SzarzRyt B4v.

dostać za co (1): Ktorzy zá krew wolności tey to doſtawáli/ A my byſmy/ iey prżes ſtrách ták odbieżeć mieli. WierKróc B3.

dostawać czym (6): Krolowie cżym ſławy dobrey doſtáią. WujJud Mm4v, 16, Nn3; cnoty [rodzice] potomkom inácżey podáć niemogą/ iedno áby iey oni ſámi ſobie ſpráwámi ſwemi á potem doſtawáli [nisi illi actionibus et sudore eam sibi comparaverint]. ModrzBaz 42, 58v; SkarJedn 30.

W charakterystycznych połączeniach: dostawać dostojności, mocy, nauki, rozumu, sromoty, umiejętności, wolności, zachowania, zacności, zasługi.

Zwroty: »błogosławieństwa dostawać« (1): iż ći co ſie ná nię ſpuſzcżáli/ błogoſławieńſtwá z niey ku uſpráwiedliwieniu doſtawáli. CzechRozm 45v.

»czci dostawać« (2): ná thych mieyſcach/ gdzie ludzie cżći doſtawáią/ ſláchćic ſobie lepiey pocżyna/ y znácżniejſzy bywa/ niż nieſláchćic. GórnDworz Dv; ModrzBaz 58 v.

»sławy dostawać« (11): Oni [przodkowie] w ſwoich zacnoſciach doſtawáli ſławy/ Ten ſie nátkał ſwey woley ták iáko woł trawy. RejWiz 98v; Mącz 247d; Krolowie ziemſcy co ſwiátem władáli/ S ſpráwiedliwośći ſławy doſtawáli. RejZwierc 225v, 211; WujJud 16, Mm4v, Nn3; BudBib Eccli 4/14; PaprPan K2v; ModrzBaz 58v; KlonKr Av.

»tytułow dostawać« (1): trzebá áby było záwżdy pſtro [...] bo ſie tym ozdobić ma kto tytułow doſtáwáć chcze RejZwierc 158.

»woniej dostawać« = stawać się wonnym (1): Odorem rursus capere. Woniéy záſię doſtáwáć. Mącz 35a.

W przen [od kogo, czego] (2): Bo wielka ieſt moc páńſká/ á od pokornych sławy doſtawa [et ab humilibus honoratur]. BudBib Eccli 3/20; Inſzé tedy ſye ſuknią bárzo ozdobiáią: A od téy záśię/ ſzáty ozdoby doſtáią. PudłFr 70.
Przen (3):
Zwrot: »ducha dostawać« = stawać się natchnionym (3): ná wtorym odrodzeniu (to ieſt ná krzćie) ktokolwiek Ducha ś. doſtáie/ bywa od niego nápiątnowan y náznácżon WujJud 165v; WujNT 429; Ianá głoſem ſwoim w mátce ożywia: mátkę iego Duchem ś. vweſela/ y zá przyſzćiem iey duchá prorockiego doſtáie SkarKaz 579b.
b. Zostawać kim [czego] (16): A ſtąd ná zacne mieyſcá przychodzą s tych błędow/ Y doſtawáią potym pocżćiwych vrzędow. RejWiz 77v; oni ludźie słuſznie porządnie á ſpráwiedliwie będą wezwáni/ ponieważ wedle tego zwycżáiu iáki teraz ieſt/ iż zá ſwoią álbo przyiaciół ſwych prośbą doſtawáią vrzędow [quem modum hodie, suo vel amicorum rogatu, consequuntur honores] ModrzBaz 44v, 5v, 43, 57, 95v; SarnStat 1269.

dostawać od kogo (1): A ten ktory od niego władnośći doſtawa [qui dominatum ab eo acquirit] niekupuie rzecży kmiecych/ ále y tę wieś ábo źiemię ktorą trzymał ten co przedał ModrzBaz 48.

dostawać czym (5): RejZwierz 88v; Rozmáite przeto wylicżáią ſpoſoby/ ktoremi doſtawáią pánowánia ModrzBaz 76v, 107; CzechEp [412]; Po dwákroć iednák obłudnemi ſłowy, Doſtawał rządow przez chytre vmowy. KlonKr Dv.

W charakterystycznych połączeniach: dostawać panowania, rządów, władności, urzędu (5).

Przysłowie: Bo ktoć dzyurą dostawa/ vrzędu iákiego/ Mniey możemy rozumieć/ o godnośći iego. RejZwierz 88v.
Zwroty: peryfr. »stolice dostawać« = zostawać władcą (2): ſztukámi cżártowſkimi przez cżárnokśięſtwo Papieże Rzymſcy ſtolice tey doſtawáli. CzechEp [412], [409].

peryfr. »dostawać tytułu kardynalskiego« = zostawać kardynałem (1): Zaden z duchownych Práłatow niema doſtáwáć Tytułu Kárdinálſkiégo. SarnStat 171 marg.

»zwycięstwa dostawać« = pervincere Mącz (1): Pervinco, Przewycięzam, oſięgam/ zwycięſtwá doſtawam. Mącz 497c.

c. Stawać się przedmiotem czyich uczuć, poczynań, rządów [czego] (29): WróbŻołt 22/6; Zrzymam też czaſem doſtawal [...] Miloſczywych lat odpuſtow RejKup g5v; GliczKsiąż N4; Gdyż herby nie pomogą do złych obycżáiow/ By ich też ſnadź doſtawał y z dalekich kráiow. RejWiz 101; Mącz 476a; Krzeſt wiecżnego żywotá/ ktorego przezeń doſtawamy/ iáwny znák nam dawa. KuczbKat 110; A niemáły pożytek przynieśie/ ieſli śie ná tym mieyſcu powtorzą ony wielkie Boſkie dobrodźieyſtwá/ ktorych [...] doſtawamy KuczbKat 185, 110, 215; KarnNap A4; Ták kto świeckie dla Páná opuſzcża/ niebieſkich dóbr doſtáie SkarŻyw 535, 102, 353; CzechEp 121, 325; ArtKanc N16; Stárzy ſwięći niebá niedoſtawáli. SkarKaz 119a marg, 421a, Oooo2v.

dostawać od kogo (2): CzechRozm 112v; Potym przyſtąpiło y to/ iż od Ceſárzow muśieli potwierdzenia doſtáwáć. NiemObr 66.

dostawać czym (2): [Mojżesz] wolał tablice one potłuc/ á niżli obżercom y niepoſzczącym zakon ktorego on poſtem doſtawał/ ták drogą rzecz/ y táki dar od Bogá oddáwác. SkarKaz 119b, 275a.

Zwroty: »łaski dostawać« [szyk zmienny] (3) WróbŻołt H4; dobrze y prawdźiwie mowimy/ iż w tey Swiątośći łáſki doſtawamy. KuczbKat 181, 180.

»odpuszczenia grzechow dostawać« (3): Odpuſzcżenia grzechow iáko rozmáićie doſtawamy. WujJud 234, Mm8; ReszList 148.

»zbawienia dostawać« (1): Sámego Bogá mocą ludźie ſię odradzáią y zbáwienia doſtáią SkarKaz 275a.

3. Produkować, uzyskiwać [czego] (2): Argentarius, Mensarius, Nummularius, Myncars ten który nád tym ſiedźi áby myńcę zá myńcę doſtawał. Mącz 15c, 271b.
4. Dosięgać, przystawać, dochodzić do określonego punktu; pertendere, pertinere Mącz, Cn (8): Mącz 445c; [żołnierze rzymscy] ſztychem vmieli pod tarcż tráfiáć/ [...] rohátyną pod pachę vgádzáć/ álbo tám gdzie zbroiá niedoſtáwa BielSpr 26.

dostawać do czego (5): Ad regis castra pertendit, Doſtáye aż do królewskich namiotów. Mącz 445d; In tuas pertinet aedes, Aż do twego domu doſtáye. Mącz 447d, 447d; GrzepGeom K2v.

Zwrot: »do dna dostawać« (1): Ano ſie rwą powrozy/ żagle ſie pádáią/ Kotfice do dná płynąc ledwe doſtawáią. RejWiz 3.
a. O stosunku czasowym (1):
Przen (1):
Zwrot: »do pamięci dostawać« (1): Quae ad posteritatis memoriam pertinerent, Któreby do potomków náſzych pámięći doſtawáły álbo ná któreby mogli náſzy potomkowie pámiętáć. Mącz 447d.
5. Wystarczać, być w wystarczającej ilości; adesse Calep, Cn; restare, succurrere, suppetere Mącz; adaequare, subsistere, sufficere Cn [po przeczeniach: brakować; abesse Mącz, Calep; deesse, deficere Mącz; delinquere, desiderari Cn (288)] (348): Zasz nie wilcża poſtáwá muśi ſie z nim zyáwić/ Pátrząc w kąty ponuro by co złego ſpráwić/ Wyłudzić álbo wydrzeć áby doſtawáło/ Bowiem ná ty iey figle záwżdy bywa máło. RejWiz 28; Bo chocia y s ſiebie drąc tám wſzytko podáie/ Przedſię wſzytkiego máło záwżdy niedoſtáie. RejWiz 57, 92v; Succurrit, Po gotowiu yeſt/ doſtáye. Mącz 296b, 80b, 128b, 296b [2 r.J, 429d; RejZwierc 212; gdy nawyżſze dobrodzieyſtwo Boſkie w náſzym ták drogim odkupieniu/ (err) niedoſtáie/ wſpominamy. (–) mowiem z Apoſtołem: iuſz nam cżás godziná grzechow ſię káiáći SkarŻyw 358; ſámi z ſwey ſkrzynki co niedoſtawa dokłádáią/ álbo ſię ſtaráią/ áby zá złożenim inſzych Pánow vboſtwo opátrzono było. ReszHoz 133; Suppetit vero, in tertia persona et suppetunt significat in promptu est, adest, sufficit, satis est [...] – Doſiczieſt, doſtaię. Calep 1034b, 296b.

(nie) dostaje kogo, czego [w tym: czego komu (202), czego do czego (17), czego ku czemu (15), czego na co (9)] (294): Móy mily ſynu/ wina niedoſtaie/ a ſioſtra moia vbogá ieſt OpecŻyw 41, 29v, 40v; zmierzywſzy/ vźrzáł iż mu daleko miary niedoſtáwało ForCnR D2v; gdyby mu ludzi nie doſtawało z Bogiem może rozmawiać. BielŻyw 110; SeklWyzn g2; RejJóz Iv; LibLeg 11/161v; Bo nad ſluſchnoſzcz thowari czenya y dzierza, abi ym them dluzey onich doſtawało LibMal 1548/142; RejKup z6, z6v, dd6v; KromRozm II a4, gv; Dla tegom ćye w Krećye zoſtáwił/ ábyś popráwyał czego nyedoſtawa [ut ea quae desunt corrigas Vulg Tit 1/6] KromRozm III 13 [przekład tego samego tekstu WujNT Tit 1/6], A4, I3, K3v; Do cudzego ſzlák podáye/ Kiedy ſwego nie doſtáie/ Lepyey ſie ná zad obrocic/ Co cżyie ieſt záſię wroćić BielKom F3; GliczKsiąż G7; LubPs Y5v marg, ff2; KrowObr 35v, 91; RejWiz 56v; Ták że niedoſtawáło żadnego [nec defuit quidquam]/ od namnieyſzego do nawiętſſego/ thák z ſynow iáko z corek y ze wſſey korzyśći Leop 1.Reg 30/19, Sap 19/4, Philipp 2/30; BibRadz I *5v, 106b marg, 1.Mach 6/49, 57; Potym ięli zdycháć w mieſcie thák bárzo iż im iuż zyemie nie doſtawáło, w mieſcie/ áż ie zá mury wymiátáli. BielKron 147, 52v, 60, 66v, 129v, 248v, 255, 446; Deesse aliquam partem et superare mendosum est, Gdy niedoſtáye czego/ álbo też bywa názbyt przidano tám fáłſz yeſt Mącz 215d; Nummus abesse hinc non potest, Náymieyſzego by pieniądzá nie miáło niedoſtáwáć. Mącz 429b, 211b, 296b [2 r.], 434d, 511d; OrzQuin Kv; Prot D3; SarnUzn H3v; SienLek 194; A gdy mu iuż figlow nie doſthawáło/ iuż było nielza iedno ſie vciec do iákiey mocy ſwiátá tego. RejAp 105v, 183v; GórnDworz G8v, H3v [2 r.], I7, N6v, N7 (11); káżdy kąt ma dwie częśći proſtégo kątá/ á trzećiéy mu nie doſtawa. GrzepGeom E4, F, N2; RejPos 163v, 187v, 189v, 197 marg, 350 marg (8); BiałKat 386; HistLan F5v; KuczbKat 110, 205; Cżego gdzye nie doſtawa/ to w Polaku znaydę. Bo ten cnotę/ poććiwość hoynym funtem mierzy RejZwierc 243, 66 [2 r.], 93, 220, 220v; RejZwiercPodw 183v; BielSpr 48v; WujJud 93; BudBib Is 34/16; Potym mąki oleiu/ záwżdy doſtawáło/ Ták iż kożde nacżynye/ pełno zoſtawáło. HistHel B2v; CzechRozm A, 10v, 224v; PaprPan R2, S; Niektorzi ſzcżodrobliwośćią y wielmożnośćią słyną/ ále iym wielkiego á mężnego ſercá niedoſtawa [in quibus fortem et magnum animum desideres]. ModrzBaz 57v, 1, 46, 66, 88, 103v (9); KochPs 39, 93; SkarŻyw A5v, 103, 235, 527, 589; MWilkHist Ev; CzechEp 12, 319, [385] [2 r.]; Tu zachodny wiátr powiéwa/ Tu ſłowik przijemnie śpiéwa. Ale to wſzytko zá iáie/ Kiedy Hánny niedoſtáie. KochFr 26; ReszPrz 67; ReszList 169, 170; KochPieś 37, 51; PudłFr 17, 21, 58, 71, 75; GórnRozm H3; Chmiel z nowego do browáru záwſze opátrowáć/ y mieć go o ś. Marćinie w ſkrzyniách/ coby go doſtawáło GostGosp 134, 88, 148; GórnTroas 52, 59; LatHar 156, 190; Abowiem wſzyścy zgrzeſzyli: y nie doſtawa im (marg) potrzebuią. L. (–) chwały Bożey [omnes enim peccaverunt et egent gloria Dei]. WujNT Rom 3/23, s. 429, 1.Cor 16/17, 2.Cor 9/12, Col 1/24, s. 697 (12); SarnStat 389, 614, 702; SkarKaz 638a. Cf (nie) dostaje czego w kim, w czym; Frazy.

(nie) dostaje komu [w tym: komu do czego (15), komu ku czemu (13), komu na co (8)] (233): wſſakoż wżdy cżęſto ſie ijm przydáwalo ijż ijm chleba niedoſtáwało. OpecŻyw 29v, 19; ForCnR D2v; TarDuch E3; BielŻyw 41, 58, 110; GlabGad A3; BierRozm 20; RejPs 60; SeklWyzn g2; RejJóz G3v, Iv; LibMal 1548/142; RejKup g3, z6, z6v, dd6v; KromRozm I K4v; KromRozm II a4, gv; Ale njetrzebá inych ſwyádkow/ gdźje nąm piſmá á ſámych ápoſtołow ſwyádectwá doſtawa. KromRozm III I3, A4, L7; BielKom A; GliczKsiąż E5v, E8v, G7, P4v; KrowObr 91; Bo ow co mu doſtawa wyplecie ſie ſnádnie/ Bo mu doktor pomoże/ cżego ſam nie zgádnie. RejWiz 124, 12, 14v, 15; Przez te rzecży/ gdy im niedoſtawáło [per haec cum illis desunt]/ dobrze ſie im ſtáło. Leop Sap 11/6; thych rzecży kthore były przypádły/ iuż pámięć tráćili/ á cżego niedoſtawáło mękam [quae deerant tormentis]/ áby wypełniłá pomſtá Leop Sap 19/4, Ps 38/5, Nn5, Prov 28/27, Ier 44/18, Philipp 2/30; RejZwierz 88, 137; BibRadz I 106b marg, 1.Mach 6/49, 57; OrzRozm C4v; BielKron 60, 66v, 129v, 147, 248v, 255, 446; Ba nędzać to/ kiedy iuż nie doſtawa komu/ A tym więtſzą/ gdi każą wynoſić ſię z domu. KochSat A4v; KwiatKsiąż Q3; Careo, Niemam/ Niedoſtáye mi. Mącz 38c; Deficio, Niedoſtáye mi/ Potrzebuyę Mącz 128b; Materies scribendi non suppetit, Nie doſtáye mi wątku do piſánia/ to yeſt niemam co piſáć/ nie wiem co bych miał tákowego piſáć. Mącz 211b, 100c, 105d, 296b [2 r.], 434d, 499c; MączKoch 20; OrzQuin Kv, M2v, O2, S4v; Prot Dv, D3; SarnUzn H3v; RejAp 105v, 183v, 188v; GórnDworz D8v, G8v, H3v [2 r.], I7, N6v (13); GrzepGeom E4v, F; RejPos 110, 123v, 126, 146, 163v (15); A czegoby tu tobie nie doſtawáło/ z Doktorow chrześćiáńſkich ſtárożytnych ſye vcz. BiałKat 386; HistLan E4, F5v; Z tych tedy rzecży ktoreſmy powiedźieli/ będźie Páſterzom doſtawáło dowodow/ ktorymi będą okázác mogli/ iáko wielką moc Boſką/ [...] nowego Zakonu Swiątośći w ſobie záwieráią KuczbKat 110, 205, 395; Nie pomogą nie złotho ni klenoty/ Gdy komu w ſkárbie nie doſtawa cnoty. RejZwierc 220, 66, [2 r.], 93, 111v, 128, 220v, 244; BielSpr 48v; WujJud 93; WujJudConf 113; RejPosWstaw [213], [213]v; BudBib 1.Mach 3/28; BiałKaz E; BudNT Act 10/39 [38], Iac 1/5; CzechRozm A, 10v, 171, 224v; PaprPan Mv, R2, S; Wiele ich ieſt co im chlebá ledwie do pułrocża doſtawa [multis vix panis in mediurn annum sufficit] ModrzBaz 124, 1, 12, [16]v, 46, 57v (16); KochOdpr Bv; Oczko 12v; Z tąd duſzy moiéy weſela doſtawa/ Z tąd lutnia moiá pánu chwałę dawa. KochPs 39, 93; SkarŻyw A5v, 103, 118, 166, 235, 589; MWilkHist Ev; CzechEp [385], [386]; KochFr 82; KochMRot B2; ReszPrz 67; Kto więcéy ſzuka/ iáwnie to znáć dáie Sam ná ſye/ że mu ieſcze niedoſtáie. KochPieś 5, 37, 51; KochTarn 77; PudłFr 17, 22, 57, 58, 71, 75; GórnRozm H3; Calep 165b, 295b; GostGosp 148; GostGospSieb +3v; Phil M4; GórnTroas 22, 47, 59; Trzebá tedj dwu rzeczy w téy mierze. Naprzód ábyś ták dawał/ iákobyć záwżdy doſtawáło. KochCn B3v; GrabowSet X2; OrzJan 65, 93; LatHar 156, 190; Vkázuiąc iáko ich prágnie náwiedzić/ áby dołożył czego wierze ich nie doſtawa. WujNT 707, 429, Rom 3/23, 1.Cor 16/17, 2.Cor 9/12, Col 1/24 (11); SarnStat 389, 702; KmitaSpit B2v; SkarKaz 280a, 548b, 638a. Cf »zali wam czego nie dostawa?«, »jednego [komu] nie dostawa«, »[komu] słow dostaje«, »wieku dostaje«.

nie dostaje czego [= ilu] (2): Ná oſtátek od Páná Kryſtuſá [...] poczęły ſye trzećie y oſtátheczne dwá tyśiącá lat/ ktore trwáć będą áż do ſkończenia świátá/ s ktorych iuż wyſzło tyśiąc pięć ſet ſześćdźieśiąt y czterzy látá/ á ieſzcze niedoſtáie czterzech ſet y czterdźieśćia lat. LeovPrzep H2; CzechRozm 139.

(nie) dostaje do czego (23): Diar 27; do Ogniá/ do Swiec/ y do tych Lámp Antykryſtowi Dymu niedoſtawáło KrowObr 91; OrzQuin M2v; LeovPrzep H3; RejAp 150v, 188v; GórnDworz D8v, V3v, Aa6v; iuż nie máſz nic cżegoby nam tám doſtáwáć nie miáło do náuki á do wyrozumienia náſzego. RejPos 189v, 260; iſkierká z przodku niezágáſzona/ vrodźi wielki pożar/ gdy będźie do tego máteriey doſtáwáć [materia illi suppetente] ModrzBaz 66, 68v, 101v, 127v; SkarŻyw 118; GostGospSieb +3v; OrzJan 65, 93; LatHar 156; WujNT Philipp 2/30; SkarKaz 157b, 548b.

(nie) dostaje ku czemu (18): GlabGad H4; Leop Philipp 2/30; OrzQuin O2; they ſtudnie hoinośći/ ták ſzánowáć trzebá/ iżby z niey ku brániu záwdy doſtawáło. GórnDworz Ii5v, H3v; RejPos 163v, 187v; lud Chrześćijáńſki pilnie vcżon być muśi/ żeby [...] miał pewny znák/ przez ktoryby poznał cżego mu ku doſkonáłości tey cnoty niedoſtáie. KuczbKat 205; RejZwierc 111v; CzechRozm 171, 212, 224v; ModrzBaz 12; SkarŻyw A5v; CzechEp 319; ReszHoz 137; KochTarn 77; Gdy ktoremu Vrzędnikowi cżego w Páńſkiey niebytnośći ku pożytku Páńſkiemu niedoſtawa/ ma ieden drugiemu oznaymiáć y rátowáć potrzebami pewnemi GostGosp 148.

(nie) dostaje na co (11): SeklWyzn g2; RejJóz G3v; Diar 36; Potym yáko mu nye doſtawáło ná roſkoſſne życye/ rodzicy mu theż nye dodawáli/ yął ſie złego towárzyſtwá y kradzyeży GliczKsiąż E5v, E5v, P4v; RejPos 182 marg; RejZwierc 220v; PaprPan S; Zá twym dozorem wilgośći doſtáie Obfitéy źiemi ná iéy vrodzáie [Vulg Ps 64/10] KochPs 93; GórnTroas 52.

(nie) dostaje kogo, czego w kim, w czym (21): Nigdyſmy ſie im nieſprzykrzyli/ y nigdy też nie doſtawáło czego w trzodach twoich [nec defuit quidquam eis de grege] Leop 1.Reg 25/7; Ale ieſli ſtałosći męſtwá á doſtátku/ Nie doſtawa w tey zgrái/ iuż tám nie máſz ſtátku. RejZwierz 10; Catalecticum carmen, W ktorym yedney ſyllaby nie doſtaye. Mącz 40d, 99b; ſą do tego przywiedzieni ſtárzy/ młodzi/ bogáći/ vbodzy/ ſłudzy/ y pánowie: tu iuż niewiem kogo by tu w tych ſtaniech nie doſtáwáło. RejAp 115v; RejZwierc 128, 218; ModrzBaz 12, 91v, 97; Oczko 10v; SkarŻyw 166; NiemObr 77, 134; GórnRozm Gv; WujNT przedm 12, 13; SarnStat 278, 552; SkarKaz 637b; Ktorey [obłudy] w ktorym cżłowieku gdy dźiś nie doſtáie/ Iuż by był nagodnieyſzy nie ſtoi zá iáie. CzahTr D.

cum inf (2): niewiem cżego by ieſzcże inego mnie/ prze cię vcżynić nie doſtáwáło GórnDworz Y7; JanNKar A3.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tego (9): aby (3), co (2) czego, czym, iż, że] (11): pan Bog z dawna dawał kroleſtwu polſkiemu ku zachowaniu iego mądre rządziciele, [...] ktorim tilko tego nie doſtawa iż piſma nie cżytaią GlabGad A3; GliczKsiąż E8v; Leop Nn5; OrzRozm C4v; Hoc nunc restat, Syro ignoscas volo Tego yeſzcze niedoſtáye co potrzebá yeſt/ ábyś Syruſowi odpuśćił. Mącz 419d; RejPos 146; BiałKaz E; ModrzBaz [38]v, 55v; GórnTroas 47; SkarKaz 280a.

Przysłowia: Ięzyká ná złe doſtáye wſzethecżney RejZwierc 220v.

Lakomemu tak wiele niedoſtawa czo ma, iako y cżego niema. BielŻyw 41; ludźióm wielożądnym Wiela y niedoſtawa KochPieś 37.

bibl. Ktho dawa vbogiemu/ niebędzie mu niedoſtawáło [qui dat pauperi non indigebit] Leop Prov 28/27.

Czegoć niedoſtáie ſzukay v ſąśiádá. Więc chcącemu nie maſz nie trudnego. GórnRozm H3.

W Ten czás Pan Bog narychléy człeku rátunk dáie/ Kiedy mu namniéy ſczęśćia znádźieią doſtáie. PudłFr 17.

Frazy: »czasu (nie) dostawa« (3): Niemoge ſobie rady dać [...] Ni vczyniċ niċ zaduſſe Tak wtym blądzie vmrzecz muſſe. [...] Bo my czaſu niedoſtawa Spatnie mię ſmiercz wzyſku zdawa RejKup g3; I czemuż na co inego czasu dostawa? Diar 36, 27.

»czegoś nie dostawa« [szyk zmienny] (5): ácz mię nioſłá mowá twoiá Orzechowſki gdźie chćiáłá/ á wſzákoż baczyłem to/ że iéy czegoś ieſzcze nie doſtáwáło. OrzQuin S4v; RejAp 150v; HistLan E4; CzechRozm 171; JanNKar B3v.

»czego(ż) nie dostawa?« = quid desit Vulg; quid desideretur Modrz (35): TarDuch E3; ſami bogacże nie bacżą cżego im niedoſtawa BielŻyw 58; RejPs 60; Czegoż im nyedoſtáye? (‒) Czwartego znáku/ iż od porządku ápoſtolſkyego/ [...] odſtąmpili. KromRozm III L7; RejWiz 14, 15; Leop Ps 38/5; k zacnemu ſtanowi/ Coby ieſzcże przykłádáć/ niechay káżdy powie. Bo vrodá/ kſtałt/ rozum/ cnotá/ obycżáie/ Wſzytko ſpełná/ powiedzże/ cżego niedoſtáie. RejZwierz 61v, 88; OrzRozm N; RejAp 188v; GórnDworz D8v; RejPos 110, 123v, 126, 146v, 327v; A cżegożći więcey trzebá? á cżegożći nie doſtawa ku poććiwemu wychowániu twemu? RejZwierc 111v, 128, 218, 244; Niewie cżego máią doſtátek/ á cżego im niedoſtawa [Quibus rebus abundent, quid in eis desideretur]? ModrzBaz [16]v, 42v, 127v; KochOdpr Bv; SkarŻyw 118, 166, 589; Czego niedoſtawáło Hrábiá/ oycu twému Ku ſczęśćiu (ieſli tu ieſt któré) nawysſzému KochTarn 77; OrzJan 57, 65, 93; WujNT Matth 19/20; SkarKaz 157b, 548b.

»(i)zali (a. jesli) wam czego niedostawało?« = nunquid aliquid defuit vobis Vulg (5): Gdym wás ſlál bez miécha albo kaléty/ a záli wám cżego niedoſtawalo? [Vulg Luc 22/35] OpecŻyw 98 [przekład tego samego tekstu (4)] RejPos 82v, CzechRozm 236, LatHar 718, WujNT Luc 22/35.

»jednego [komu] nie dostawa« = unus abest Mącz; unum deest Vulg (5): Iednegoć tedy nie doſthawa: Idź/ rozprzedayże cokolwie maſz/ á rozday vboſthwu: thedy będzieſz miał ſkarb w niebie Leop Mar 10/21 [przekład tego samego tekstu WujNT]; Mącz 429b; BudNT Luc 18/22; WujNT Mar 10/21, Luc 18/22.

»mała, mało, mało czego, niewiele nie dostawa« (2 : 1 : 1 : 1): RejAp 150v; GórnDworz V3v; rozumiałbym/ że niewiele cżłowiekowi niedoſtawa do otrzymánia tego błogosłáwieńſtwá [haud equidem adeo multa homini deesse putarem ad eam beatitudinem] ModrzBaz 101v; KochPieś 38; Przychodźiło bowiém pokilká kroć [...] do odmiány znácznéy: y máłá niedoſtawáło mówić z Belizáriuſzem JanNKar A3.

»niczego, nie nie dostaje« [szyk zmienny] (8 : 6): Ad restim mihi res rediit, Niczego mi niedoſtáye yedno ſzubienice. Mącz 105d, 127d, 449d; OrzQuin M2v, O2; GórnDworz V3v; RejPos 182 marg, 260, 262v; A ieſli ktemu przyłożyſz ſłowá Páwłá s. kthore nápiſał do Rzymiánow w VI. mnimam żeć iuż nic nie będzye niedoſtáwáło. RejPosWstaw [213]v, [213]; Oczko 12v; ReszHoz 137; [Tellus] gdy mu nicżegoy cżáſu żywotá iego nie doſtawáło/ mężnie y s ſławą dla Oycżyzny vmárł. Phil M4.

»[ile] pieniędzy (nie) dostaje« = desunt aliquot nummi Mącz [szyk zmienny] (6): Podſkárbiemu pieniędzy iuż też nie doſtáie. RejWiz 12; Mącz 429d; A on im rzekł: Ieſzcże niedoſtáie ſtá pieniędzy. HistRzym 114; BudBib 1. Mach 3/29; ReszList 170; SarnStat 434.

»rozumu, mądrości (nie) dostaje« [szyk zmienny] (5 : 3): BielŻyw 87; Takież we złym cżłowiecże też złe obycżaie A zawżdy mu czo na złe rożumu doſtáie RejJóz G3v; KromRozm I K4v; GliczKsiąż P4v; RejPos 278; KuczbKat 395; BudNT Iac 1/5; A ieſli ktory z was potrzebuie (marg) ktoremu z was nie doſtawa G. (–) mądrośći/ [si quis autem vestrum indiget sapientia]/ niechże prośi v Bogá WujNT Iac 1/5 [przekład tego samego tekstu BudNT: niedoſtáie].

»(jednej a. dwu) rzeczy nie dostawa« = unum ex eis deest Vulg (4): Leop Is 34/16; KwiatKsiąż Q3; Aleć iednéy rzeczy téy to wieży nie doſtawa. (‒) A czegoż ieſzcze? (‒) Poświęcenia: (marg) Poświęcenié Quincunxá. (‒) OrzQuin Mv; GórnRozm D2.

»wiele, wiela (nie) dostawa; wiele, wiela, siła [czego] (nie) dostawa« [szyk zmienny] (9 : 3; 6 : 2 : 1): GlabGad H4; wiele ſłow niemogł wjczyſcź/ y wiele ych niedoſtawało a to ſię złem przepiſowaniem działo. RejKupSekl a6; Diar 19; Idźcie idźcie w cudze kráye/ Bo nam wiela niedoſtáye BielKom A; Prot Dv; do ſkońcżenia woyny/ y zupełnego zwycięſtwá/ wiele ieſzcże nie doſtáwáło GórnDworz Aa6v, V7v; WujJudConf 113; CzechRozm 212; a nád to by y ono vważał/ że mu więcey do doſkonáłośći żywotá niedoſtawa niż doſtawa [plura sibi ad vitae perfectionem deesse quam adesse]. ModrzBaz 68v, 12, 91v; KochPieś 37; GostGospSieb +3v; GórnTroas 22; WujNT przedm 12; JanNKar Cv; Widzą iże im śiłá ptakow niedoſtáie KmitaSpit B2v.

»[komu] wieku, życia, żywota (nie) dostawa« [szyk zmienny] (1 : 1 : 1): Si vita suppetet, Będęli żiw/ będzieli mi doſtawáło żiwotá. Mącz 296b; O to proſzę páná ſwego Abych mieſzkáł w domu iego: Dáiąc mu cześć/ poki wieku Doſtáwáć będźie człowieku. KochPs 37; ActReg 29.

»wsz(ystki)ego (nie) dostawa« [szyk zmienny] (9): OpecŻyw 19; RejWiz 92; wſſyſtkiego nam nie doſtáie/ y wythráceniſmy miecżem y głodem [indigemus omnibus]. Leop Ier 44/18; woźny wołał iáwnie áby dáley nic nie nieſli/ iuż wſzytkiego doſtawa. BielKron 35v; PaprPan Mv, O; KochMRot B2; PudłFr 22, 57.

Szereg: »(niechaj) nie zbywa ani (a niechaj też) nie dostawa« [szyk 4 : 1] (5): Neque defiat, neque supersit, Niechay niezbywa á niechay też nie doſtáye. Mącz 80b; Teres oratio, Dobrze polerowána rzecz gdzie zwłaſzczá nic nie zbywa/ áni też nie doſtáwa. Mącz 449d, 127d, 128b; Oczko 12v.
W przen [czego] (18):
Frazy: »siły, mocy (nie) dostawa« = vires suppetunt (a. deficiunt) Mącz [szyk zmienny] (6 : 2): OpecŻyw 154; Mącz 296b, 499c; wſzyſtki narody Rzimowi służyły Poki mu doſtáwáło y mocy y sieły MączKoch 20 [idem] KochFr 82; Niech twoy głos cżeść oddawa/ Bogu wiecżnemu/ pokić śił doſtawa. GrabowSet X2, N2.

»[komu] (nie) dostawa słow, mowy« [szyk zmienny] (7 : 3): á cożci śię dzieie/ Iż ći mowy niedoſtáie. BierEz B4v; RejJóz E2v, Iv; RejKup 15v, m7v; Haeret vox faucibus, Vſtáye mu głos/ niedoſtáie mu słów. Mącz 152a, 235d; Nád tho/ zá tákowym ćwicżeniem będzie mu hnet ſłow doſtawáło/ y gruntowniey może mowić. GórnDworz G6, X2; PudłFr 33.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Querito, Częſto á gęſto pytam/ dowiáduję ſie/ nábywam/ doſtawam. Mącz 336a.

Synonimy: 1. α. nabywać, otrzymywać, pobierać; β. dobywać: γ. αα. chwytać, łapać, ujmować; ββ. jednać, pozyskiwać; 2. dostępować, doznawać, osięgać, posiadać; 4. dochodzić, dosięgać, dotykać; 5. dostatczać.

Formacje pochodne cf STAĆ.

Cf DOSTAWANIE, DOSTAWANY

TK