[zaloguj się]
[pdf]

OSIĘGAĆ (33) vb impf

osięgać (32), osiągać (1) SkarŻyw.

o oraz a jasne.

Fleksja
inf osięgać
indicativus
praes
sg pl
1 osięgåm
3 osięgå osięgają

inf osięgać (1). ◊ praes 1 sg osięgåm (14). ◊ 3 sg osięgå (11). ◊ 3 pl osięgają (5). ◊ part praes act osięgając (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Wchodzić w posiadanie; opanowywać, zdobywać; occupare Mącz, Cn; possidere Cn (14): Occupo, Oſięgam/ Oſiádam poſiadam/ ogárniam Mącz 258c.

osięgać czego czym (1): tákieyże ſławy iákiey ich przodkowie byli/ cnotámi ſwemi á poważnemi á vcżćiwemi ſpráwámi Twemi oſięgáć á pozyſkawáć. RejZwierc 119v.

osięgać co (3): Mącz 91b; ziemię y páńſtwo twoie nieprzyiaćiele twoi oſiągáią SkarŻyw 166. Cf osięgać co czym.

osięgać co czym (1): ábyſmy [...] owoce wiáry náſzey dawáli/ á nawięcey ćierpliwośći/ którą święći twoi dźiedźictwo/ ktoreś im zgotował/ ośięgáią. SkarKaz 423b.

Szereg: »osięgać a pozyskawać« (1): RejZwierc 119v cf osięgać czego czym.
a. Dostawać, otrzymywać; obtinere Mącz, Cn; acquirere, adipisci, impetrare, indipisci pervincere, potiri, recuperare Mącz (9): Adipiscor, Doſtawam Oſięgam. Mącz 3c; Impetro, Oſięgam/ Vpraſzam. Mącz 284c; Reporto [...] Metaph. Oſięgam/ otrzimawam. Mącz 313d, 168d, 315d, 336c, 348d, 447c, [497]c.
2. Dochodzić, zbliżać się [co] (2): Insula in utriusque portus ostium proiecta est. Wyſep yeſt ták wielki że oboy brzég y prziſtęp oſięga. Mącz 162d; Noricum, Niſzſza y wyſzſzá Báwárska ziemiá od Dunáyu áż do gór Apes zwánych/ miedzy rzeką Enum zwáną á miedzy górą w Rákuśiech Kalenberg/ To yeſt łyſa gorá zwána oſięga. Carnitiam, Stiriam, et Croaciam. Mącz 250a.
3. Ogarniać, otaczać, zamykać; amplecti, apprehendere, complecti, continere, implere Mącz (17): Complector sum, Oſięgam/ Ogarniam/ Obłápiam. Mącz 62b; Amplectuntur annales memoriam temporis. Hiſtoriye oſięgáyą/ Máyą w ſobie czáſów przeſzłych dzieye. Mącz 303d, 303d, 446d.

osięgać kogo, co (11): Implet ulnas hominum quatuor, Oſięga/ Ma w ſobie cztery łokcie. Mącz 304d. Cf osięgać co na czym, Zwroty.

osięgać co na czym (1): Libelli supplices, Liſty ná których żáłoby skárgi y żądánie ſwe oſięgáyą ći którzi cziyey łáski żądáyą. Mącz 305d.

Zwroty: »pismem osięgać [co]« (1): Notarius, Piſarz. Proprie, Który po kim co piſze, cziyę mowę piſmem oſięgá [!]. Mącz 250d.

»osięgać rozumem« (1): Appraehendo [...] Metaphor. Rozumiem/ oſięgam rozumem. Mącz 318a.

»krotkiemi słowy osięgać« [w tym: co (1)] (2): Circumscripte, Krótko/ krótkiemi ſłowy oſięgáyąc. Mącz 374d, 3b.

»osięgać [kogo, co] w sobie« [szyk zmienny] (1): Quadragenarius, Co czterdzieśći w ſobie oſięga. Mącz 334d; Scythia [...] rozmáyite ludźie oſięga w ſobie. Mącz 377a, 384b, 436c, 437b, 446d, 464d.

Synonimy: 1. zdobywać, a. dostawać, otrzymywać; 2. dochodzić, 3. obejmować, ogarniać, otaczać, zamykać.

Formacje współrdzenne cf SIĘGAĆ.

Cf OSIĘGAJĄCY, OSIĘGANY

MMk