Niewypełnianie rozkazów, niestosowanie się do nakazów; inoboedientia Vulg, PolAnt, JanStat, Cn; contumacia Mymer¹, Cn; rebellio Mącz; imparentia Cn (173): PatKaz II 25 [2 r.], 33, 33v; Mymer¹ 12; WróbŻołt aa3; Grzeſſą rodzicy gdi ſamy daią prziczinę gniewu/ albo nie poſluſſeńſtwa dziatkam ſwoym/ ſwemy zlemy obyczaymy/ albo gdi ie zle w ſwowolnoſcy wychowywaią. SeklKat H3; KromRozm I D2; KromRozm III H5; KAránia Pozwánego zá rozmáithe niepoſłuſzeńſtwá ty ſą w Práwie opiſáne. GroicPorz q, k2v; Ieſliby ktho mowił [...] áby tey vſtáwy chowánie/ było Swiętokradztwom/ albo niepoſluſzeńſtwom [!] (pod iedną oſobą prziymowáć) tedy to ma być potzytano błędem KrowObr 204, 204v; Leop Esth 16/24; iż ſię prośbam kośćiołá Bożego przećiwić nie ſłuſzáło/ y owſzemby nam niewdźięcżność y niepoſłuſzeńſtwo łácno przycżytać możono BibRadz *4v; roſkazał krol kleſzcżeńcom ſwoim/ áby przywiedli krolową k niemu [...] Ktora niechćiáłá przyść vporem ſwoim. Rozgniewał ſie krol/ ſpytał ſiedmi mędrcow ktorzy przy nim byli/ co krolowa záſłużyłá o to niepoſłuſzeńſtwo. BielKron 114v; [powiedział cesarz] ktorzy będą poſłuſzni/ będę łáſkaw ná nie/ á ktorzy mi będą przećiwni/ będę ie karał z vrzędu ſwego/ o niepoſłuſzeńſtwo BielKron 225v, 4, 38 marg, 63, 107, 155v (12); Mącz 24b; SienLek 1v; LeovPrzep A3v; GórnDworz L4 Ov; BiałKat 168v; RejZwierc 10; WujJud 146, 197 [2 r.]; CzechRozm 140; SkarJedn 207, 363 [2 r.]; á iáko dla pokármu y nieposłuſzeńſtwá Iádam ieſt z ráiu wyrzucony: ták záſie przez poſt y posłuſzeńſtwo/ wroćić ſię kto chce/ do niego może. SkarŻyw 393; iáwnie grzech ſwoy wyznawał [...] mowiąc: Iam rozumny będąc/ niepoſłuſzeńſtwo/ ſwemu ſtárſzemu Romualdowi pokazał/ przetom od niemey beſtyey poſłuſzeńſtwá niemiał. SkarŻyw 572, 193 marg, 194, 261 marg [2 r.], 393, 408 (11); zádawſzy mu [książęciu kijowskiemu] winę niepoſłuſzeńſtwá/ iákoby ſię miał wybijáć z zwierzchnośći Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego/ wypráwił ſię z woyſkiem do Kijowá StryjKron 497; CzechEp 294; NiemObr 19; ma opowiedźieć ſąśiad przed Vrzędnikiem ná ſąśiádá gdźieby nie robił: bo z tego rośćie niepoſłuſzeńſtwo y ſzkodá wielka GostGosp 28, 10; LatHar 115; pokármy z przyrodzenia ſwego niepokaláią/ ále ráczey niepoſłuſzeńſtwo: kiedy człowiek co ie przećiw Bozkiemu ábo kośćielnemu zákazániu. WujNT 64; Spieſzmyſz ſię tedy ábyſmy weſzli do onego odpoczynienia: iżby kto w tenże przykład niedowiárſtwá (marg) ábo, nieposłuſzenſtwá. (‒) nie wpadł. WujNT Hebr 4/11, s. 151, 2.Cor 10/6, s. 664, 778; Iż nie boią ſie wiele ich zákazánia drógi do Sląſká rozmáitémi obyczáymi przeieźdźić [...] zły przykład niepoſłuſzeńſtwá pokázuiąc SarnStat 1237, 707; choć by kto wſzyſtko z Kośćiołem wierzył/ ále niepoſłuſzeńſtwem od iednośći á zwiąſku iego ſię oderwał y odſzcżepił/ iuż gdy iedno nie zbiera/ tedy rozpraſza. PowodPr 41, 11; SkarKaz 121a; SkarKazSej 659b, 686b marg, 687a.

nieposłuszeństwo czego (6): GliczKsiąż C5; RejZwierc 255v; A święty Ambroży ták: Grzech nic nie ieſt inſzego/ iedno przeſtąpienie Zakonu Bożego/ á niepoſłuſzeńſtwo Przykazania iego. WujJud 63v, 2v; téż o niepoſłuſzeńſtwo Práwá y roſkazánia świętégo kośćielnégo [de non parendo iuri et mandatis sanctae Ecclesiae JanStat 245] ſkazániém ſpráwiedliwie będźie záklęt SarnStat 898 [idem] 190.

nieposłuszeństwo ku komu (6): SkarJedn 277, 324; SkarŻyw 560; WujNT 51; Ták o wychowániu dźiatek Pan Bog práwá dał/ á ſrodze ie y ná gárdle káráć o niepoſłuſzeńſtwo ku rodźicom roſkazał. SkarKaz 44b; iáko Piotr ś. náuczył/ áby káżdy vrzędom/ krolowi/ y ſprawcom iego podlegał/ áby ſię ich miecżá bał/ áby o niepoſłuſzeńſtwo ku nim ſumnienie miał. SkarKazSej 687a.

nieposłuszeństwo przećiw(ko) komu, czemu (4): Ceſarz Cárogrocki [...] chciał ſobie przycżyn ſzukáć záraz z o nym [!] Phociuſzem/ ktoremiby niepoſłuſzeńſtwo ſwoie przećiw ſtolicy Rzymſkiey pokryć byli mogli. SkarJedn 217, 231; SarnStat 119, 220.

nieposłuszeństwo czyje [w tym: G sb i pron (28), pron poss (13), ai poss (4)] (45): bo przez nię [Matkę Boską] ludſkié plemię chcę zbawitz/ ij niepoſluſſenſtwa adamowe^go zapamiętatz. OpecŻyw 7; PatKaz II 55; LubPs Y3v marg; GroicPorz q [2 r.], nn4v; Rychło po Ayocie Zydowie rozgniewáli Pana Bogá ſwoim niepoſłuſzeńſtwem/ przeto ie dał w moc nieprzyiacielom ich BielKron 49v, 230, 306; LeovPrzep D3v; RejAp 157v; Niepoſłuſzeńſtwo żony ma być karano. RejPos 43 marg, 40v, 43, 100, 103v, 127 (9); RejZwierc 256; RejPosWstaw 41v; CzechRozm 31; SkarJedn 154, 217, 231, 298, d8; SkarŻyw 167; CzechEp 221, 294; ArtKanc M5; Obowiązek Królów Polſkich zſtrony niepoſłuſzenſtwá obywátelów, gdzieby ſobie co pozwaláli vpornégo, przećiwko Práwóm y wolnośćióm czynić. SarnStat 162; PowodPr 43; SkarKaz 209b; SkarKazSej 691b. Cf W przeciwstawieniu.

W połączeniach szeregowych (7): KromRozm I B4; CzechRozm 104v; grzechy náſze/ mocy pogáńſtwu przycżjniáią [!]: niezgody/rozerwánia/ odſzcżepieńſtwá Chrześćiáńſkie y nieposłuſzeńſtwo ku Chryſtuſowi/ ktory miłość nam ſpełną roſkázuie/ Turkowi śiły dodáią SkarŻyw 560; ReszPrz 35; Aby niepoſłuſzeńſtwo y rebellio, zuchwálſtwá, y gwałty, wſzetecznośći, kradziezy, y fałſze iáwné pohámowáné vrzędnie były. SarnStat 494; SkarKazSej 692a, 693a.

W przeciwstawieniu: »nieposłuszeństwo [czyje] ... posłuszeństwo« (9): RejPos [344]; Iáko przez niepoſłuſzeńſtwo iednego cżłowieká/ wiele ſie sſtáło grzeſznych: ták też przez iednego poſłuſzeńſtwo/ śiłá ſie sſtánie ſpráwiedliwych [per inoboedientiam unius hominis ... ita et per unius oboeditionem Vulg Rom 5/19]. WujJud 95v; BudNT Rom 5/19; CzechRozm 59 [2 r.]; CzechEp 221; A iáko przez iedno Adámowe niepoſłuſzeńſtwo wſzyścyſmy zgrzeſzyli/ y pomárli: ták przez poſłuſzeńſtwo iednego Chriſtuſá/ z wiela grzechow bywamy vſpráwiedliwieni ku żywotowi. WujNT 538, Rom 5/19, s. 530. [Wszystkie cytaty są przekładem tego samego tekstu Rom 5/19].

W charakterystycznych połączeniach: nieposłuszeństwo Adamowe (3), pirwszego człowieka Adama, jednego człowieka (6), (s)karane (2), się karze (2), ludu, obywatelow, poddanych (2), pozwanego (3); karanie nieposłuszeństwa, kaźń (2), pomsta, przykład (3), wina; dla nieposłuszeństwa pokarać, strącony, wyrzucon (2), zginąć; do nieposłuszeństwa nakłonić, przykład; ganić nieposłuszeństwo, wyrządzać; pomsta na nieposłuszeństwo; o nieposłuszeństwo (s)karać (4), pochwycon, wygnan, zabić; prze(z) nieposłuszeństwo wydziedziczyć, wygnan; za nieposłuszeństwo dekret, karanie (4), wina (2); nieposłuszeństwem karać (2), obrazić, rozgniewać (2), zgrzeszyć (4).

Personifikacje (3): Hárdé niepoſłuſzeńſtwo podle wozá kroczy KochMRot Cv; Herezyi mátká nie poſłuſzeńſtwo/ oćiec odſtępſtwo y pychá. SkarKazSej 687a marg, 687a.