[zaloguj się]
[pdf]

NIESTATECZNOŚĆ (17) sb f

W pisowni łącznej (16), w rozłącznej (1).

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
sg
N niestateczność
G niestateczności
A niestateczność
I niestatecznością
L niestateczności

sg N niestateczność (7). ◊ G niestateczności (3). ◊ A niestateczność (5). ◊ I niestatecznością (1). ◊ L niestateczności (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Niezrównoważenie, niestałość, zmienność, chwiejność, lekkomyślność; inconstantia Calep, Cn; instabilitas, mobilitas et levitas hominis, vanitas, volubilitas Cn (9): Mącz 141c; Ták iáko téż náſzá miła Polſká/ w téy nieſtátecznośći ſwéy/ gdy ſye iuż odwraca od Kápłaná/ iáko od ſłóńcá ſwégo/ wolność y zacność ſwą rychło ſtráćić muśi/ y zoſtáć wiecznie ślepą OrzQuin Aav, Kv [2 r.]; A nawięcey to ludźi obrażáło/ iż widźieli nieſtátecżność onych Oycow/ ktorzy zá Theodozyuſzá Ceſárzá: pochwaliwſzy iednę rzecż/ potym pręćiuchno/ k woli drugiemu Ceſárzowi/ zgánili/ y potępili: ſkąd ſię ich lekkomyślność pokázowáłá. NiemObr 140; Inconstanter – Lekomiſlnię. Inconstantia – Nieſtateczoſcz [!]. Calep 522b.

W przeciwstawieniu: »porządek ... niestateczność« (1): PowodPr 72 cf »niestateczność i odmiana«.

W charakterystycznych połączeniach: niestateczność kacerska, ludzka, wielka.

Szeregi: »niestateczność i nieustawiczność« (1): Ale widząc nieſtátecżność I. M. y nieuſtáwicżność w tym/ zámilcżećiem ieſzcże y tego nie mogł/ dla przeſtrogi inſzych. CzechEp 309.

»niestateczność i niezgoda« (1): Ktemu nieſtátecżność y niezgodę w nabożeńſtwie ludzi tych co ſie Iezuſem zákłádáiąc/ Krześćiány názywáią: y inſzych wiele rzecży ktore mi ná ocży wyrzucáli CzechRozm 67v.

»niestateczność i odmiana« (1): gdy w rzecżách y namowách poſpolitych á poważnych porządku y ſtátku niemáſz/ ále wielka nieſtátecżność y odmiáná: mowiąc: Manda: remanda: Expecta: reexpecta: Modicum ibi: modicum ibi. PowodPr 72.

2. Przekraczanie przykazań bożych, nieprawość, nierządność; levitas PolAnt; inconstantia Vulg (8): Nieſtátecżność w Bábilonie ſtárſzy pokazáli/ Ktorzy ſie ludzyom ná twarzy ſwiętobliwi zdáli. KochZuz A2v; BibRadz Ier 3/9; StryjKron 482 marg.

W połączeniach szeregowych (2): Yáko tedi pożytecżno ma być chłopcá do dworu ná poſlugi dáć/ gdi práwye zá dzyećińſtwá/ nyecnoty/ nyeſtátecżnosći/ nyecżyſtosći ſie náucży GliczKsiąż I2v; OrzQuin M4v.

W przeciwstawieniu: »niestateczność ... stateczność« (2): V tych [Amalechitów luterskich] mówię niemáſz miłośći/ áni vczynku żadnégo dobrégo/ niemáſz ſtátecznośći/ niemáſz zbáwiennéy nádźieie żadnéy/ niemaſz áni łáſki Bożéy: ále między nimi ieſt nienawiść/ nieſtátecżność/ roſpácz/ y gniéw Boży pewny OrzQuin M4v; CzechEp 105.

Szeregi: »łotrostwo a niestateczność« (1): Gdy go [Kaima] z roty dobrich á bogoboynych dla yego łotroſtwá á nyeſtátecżnosći/ [...] wyrugowano/ vdał ſie ná wſchod ſlońcá do gory yedney ná imyę Libanu GliczKsiąż E2.

»niestateczność i niezgoda« (1): z obacżeniem ták fałſzu/ iáko y prawdy: tákże záwikłánia/ iáko y wywikłánia: ludzkiey nieſtátecżnośći y nienawiſney niezgody/ á ſtátecżnośći vprzeymey y miłey zgody ſłowá bożego CzechEp 105.

»niestateczność i wszelaka zła sprawa« (1): Bo gdźieć zazdrość y ſpor; támći nieſtáteczność/ y wſzeláka zła ſpráwá [ibi inconstantia et omne opus pravum]. WujNT Iac 3/16.

Synonimy: 1. lekkomyślność, niegruntowność, niestałość; 2. grzech, nieprawość, nierządność.

Cf NIESTAŁO, NIESTAŁOĆ, NIESTAŁOŚĆ, NIESTATEK, STATECZNOŚĆ

AKtt