[zaloguj się]
[pdf]

OBEŚCIE (16) sb n

obeście (9 + errata), obeszcie (5), obejście (1); obeście GlabGrad, BielKron, Mącz (2), RejPos (2), RejZwierc, ModrzBaz, KlonFlis; obeszcie GroicPorz, SarnStat (3); obejście Calep obeście : obeszcie CiekPotr (errata: 1).

o oraz pierwsze e jasne; końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N obeścié
G obeściå
D obeściu
A obeści(e) obeściå
L obeściu

sg N obeścié (2); -é (1), -(e) (1). ◊ G obeściå (9). ◊ [D obeściu.] ◊ A obeści(e) (3). ◊ L obeściu (1). ◊ pl A obeściå (1).

Sł stp, Cn notuje; poza tym s.v. obchód; obchodzenie; obeście koło domu, Linde XVI – XVIII w.

1. Majątek, mienie; dochód; privatum Mącz, Modrz; census, redactus, reditus Mącz, Cn; alimentum, copia, frugalitas Mącz; mercedula, merces, vectigal Cn [w tym: czyje [pron poss] (9)] (12): GroicPorz dd2v; ále im dzyerżáwy y obeścia ſwe rozdał/ praw y inych rzecży vżywáć vſtáwił BielKron 102; Aby ſie s twego obeſcia y s twego funtu ktoryć miły Pan Bog dał ná tym ſwiecie do cżáſu ſzáfowáć/ wżdy ſie theż co ku cżći Pánu twemu s tego vrobiło. RejPos 133v, 243v; RejZwierc 71v; Wſzyſcy dobrzy tákowych rzeczy ſobie życzą, Aby vczciwe mieli obeſzcie [errata zmienia: obeśćie] ná świećie: Aby ſię cnotą, wiárą ſtákiem [lege: statkiem] popiſáli CiekPotr 18; A tákże trzebá po ſtopniu do ſzcżęśćia/ Do więtſzych hándlów do ſwego obeśćia. KlonFlis E; [Pytał urząd rewizorski rad i wszej obecy krakowskiej [o] bractwa i inne wszystkie obeścia, które mają w rynku w mieście krakowskiem: jatki, kramy, sukiennice i smatrus LustrKrak I 3; Ampedon [...] máiąc dobre obeſzćie z záchowánego złotá/ [...] rzekł do niego: [...] ſzkodę z tobą iuż przyznam HistFort Mv; A iáko thym będzyeſz miał ſzáfowáć/ Thákże w inych rzecżach ſie spráwowáć. Porządnie ſwe Goſpodárſtwo wiodąc/ Złym porządkiem obeſciu nie ſzkodząc. WirzbGosp A5, Bv].
Wyrażenie: »domowe obeście« [szyk 1:1] (2): GlabGad M5; Mogąć nas rozmáite przykłády [...] náucżyć/ iż wielkie á ćięſzkie nędze y vpadki ták ná Rzecżpoſpolitą iáko też y ná domowe káżdego obeśćie [et rebus publicis et privatorum]/ dla waśni á rozruchow cżelnieyſzych Pánow/ przychodźiły ModrzBaz 27.
Szereg: »stan i obeszcie« (1): wam wſzyſtkim y káżdému zoſobná przerzeczonym którégokolwiek ſtanu y obeſzćia będącym/ ſrodze roſkázuiemy SarnStat 274. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r. cf Wyrażenie przyimkowe]
Wyrażenie przyimkowe: »podle obeszcia« (2):

~ W połączeniach szeregowych (2): Y tych wſzyſtkich Stanów á obywátelów Ziemie téy przerzeczonéy/ [...] káżdégo podle powołánia ſwégo ſtanu/ doſtoienſtwá/ y obeſzćia wſzelkich Przywileiów/ wolnośći/ ſwobód króleſtwá Polſkiégo/ [...] zárówné vżywáć znáyduiemy/ y czynimy. SarnStat 1059, 1188. ~

2. Zajmowanie się, obchodzenie się [czym] (1): Pecuaria, Pożitek goſpodárſtwá od bydłá/ álbo nauká obeſcia s bydłem Mącz 286a.
3. Okrążenie; circumitio Mącz, Calep; ambitus, obitus Cn (2): Circumitio, vel Circuitio, Obeśćie wkoło. Mącz 104d; Circumitio – Obeiſczię. Calep 197b.

Synonimy: 1. bogactwo, majętność, mienie; 2. obchod, obchodzenie, obchodzenie się, postępowanie, zachowanie się; 3. obchod, okrążenie.

Cf OBYŚĆ

AS