Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OBCHODZĄCY SIĘ

Następne hasło: OBCHODZENIE SIĘ »

OBCHODZENIE (20) sb n

Oba o jasne; teksty nie oznaczają é lub oznaczają niekonsekwentnie.

Fleksja

	sg
N	obchodzeni(e)
G	obchodzeniå
D	obchodzeniu
A	obchodzeni(e)
I	obchodzeni(e)m
L	obchodzeniu

sg N obchodzeni(e) (3). ◊ G obchodzeniå (7); -å (6), -(a) (1). ◊ D obchodzeniu (5). ◊ A obchodzeni(e) (1). ◊ I obchodzeni(e)m (1). ◊ L obchodzeniu (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. obchód.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „obchodzić” od znacz. ‘świętować, czcić’ (16)
II. Rzeczownik od „obchodzić się” (4)
- 1. Postępowanie (2)
  - a. Postępowanie na drodze prawnej (1)
- 2. Zajmowanie się, trudnienie się (2)

I. Rzeczownik od „obchodzić” od znacz. ‘świętować, czcić’; solennitas PolAnt (16): Ná tákie nabożeńſtwo ſię zgodźili/ [...] ſtárſzy oni Zydowſcy: świętá wſzytkiemu Zydowſkiemu narodowi do obchodzenia podáiący LatHar 323.

obchodzenie czego (15): dla porządku vſtháwionego w koſćiele ku obchodzeniu rzeczy Boſkich y święthych. BibRadz I 104a marg, I 2a marg; Chwałá tobie Pánie IEzu Chryſte/ ktoryś obchodzeniem poświącánia koſcielnego piękny przykład nabożeńſtwá świętego ludźiom zoſtáwić racżył. LatHar 538, 351, 407. Cf »obchodzenie pamiątki«, »obchodzenie święta«.

Wyrażenia: »obchodzenie obchodow« (1): Feralia, sacrificia parentalia quaedam a ferendo dicta, quod ferrent epulas ad sepulchrum eius, cui volebant parentare, Ofiáry á obchodzenie Świąt álbo rocznych obchódów [!] y Zaduſznych Mącz 120d.

»obchodzenie pamiątki« (1): Zbory w Azyey excommunikowáć chćiał [Wiktor, biskup rzymski]/ dla rożnego obchodzenia (iáko zową) pámiątki Wielkonocney. NiemObr 56.

»obchodzenie święta, dnia świętego« [szyk 6:3] (8:1): KrowObr 175v; dniá pierwſzego ná początku iego trąbili w rogi/ áby ſie wſzyſcy gotowali ku obchodzeniu ſwiąt Páńſkich. BibRadz I 7lb marg, Num 15/3, Zach 14/16, 19; Mącz 120d; LatHar 359; Páweł [...] o Zydowſkim obchodzeniu świąt/ nowych kśiężycow/ y ſzábbátow/ y o potráwách y napoiách Zydom zákazánych mowi WujNT 699, 570.

»obchodzenie uroczyste« (1): Weſelmy ſie wſzyſcy w Pánie dzień ſwięty obchodząc/ [...] ſktorego obchodzenia vrotzyſtego/ weſelą ſie Angieli KrowObr 175v.

»wesołe obchodzenie« (1): [Boże] prośimy ćię/ ábyſmy iey [panny Maryjej] obroną będąc opátrzeni/ zá twoią záraz ſpráwą do weſołego obchodzenia náwiedzenia iey byli przypráwieni. LatHar 407.

Szereg: »wysławienie i obchodzenie« (1): Błogoſłáwieńſtwo [...] ktorym BOG oſobliwie wſzytki ludzkie onego dniá ſpráwy ſobie zoſtáwuie ku wyſlawieniu y obchodzeniu ſpraw ſwoich. BibRadz I 2a marg.

II. Rzeczownik od „obchodzić się” (4):

1. Postępowanie [z kim] (2): gdyż y to zniebezpieczenstwem czynię coteszż [!] piszę y niewiem pokąd mi to bedzie wolno bo codzien spodziewam się ciesniejszego znami obchodzenia. ActReg 161.

a. Postępowanie na drodze prawnej [czym] (1): Disceptatio, pravem obchodzenye vel rokovanye BartBydg 43.

2. Zajmowanie się, trudnienie się (2):

obchodzenie czego (1): Ale byłći ten cżás/ kiedy [...] beneficia ludźiom vcżonym dawano/ dla obchodzenia powinnośći [propter legitima officia]. ModrzBaz 133v.

obchodzenie z czym (1): Sagaria, Kupiectwo á obchodzenie s takowymi płaſzczámi. Mącz 364c.

Synomimy: I. obrząd, święcenie, święto; II. 1. postępowanie; 2. dotykanie, obieranie się, paranie się, pieczołowanie, pilnowanie, pracowanie.

Cf OBCHOD, OBCHODZIĆ, OBCHODZIĆ SIĘ, OBYCHODZENIE