[zaloguj się]
[pdf]

POGUBIĆ (26) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf pogubić
praet
sg pl
3 m pogubił m pers pogubili
f pogubiła m an
n pogubiło subst

inf pogubić (3). ◊ fut 2 sg pogubisz (2). ◊ 3 sg pogubi (5). ◊ 2 pl pogubicie (1). ◊ 3 pl pogubią (2). ◊ praet 3 sg m pogubił (7). f pogubiła (1). n pogubiło (1). ◊ 3 pl m pers pogubili (3). ◊ part praet act pogubiwszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu.

1. Zabić wielu, też: spowodować śmierć [kogo, co (żywotne) (pl)] (13): SkarJedn 254, 336; Niezlicżony pocżet Chrześćián/ w ten cżas pogubili Magowie SkarŻyw 306, 503; Przećiw rozumowi ieſt/ áby głupi o mędrſzych rádźił: á ten v ſtyru śiedźiał/ ktory okręt wſzytek przewrocić y wſzytki pogubić może. SkarKaz 517a, 2b, 4a, 518b; Pan Bog inym ią narodem oſádźi/ á od was y ſynow wáſzych kroleſtwo odeymie/ y da ie obcym nieprzyiaćielom wáſzym/ pogubiwſzy was y ſyny wáſze SkarKazSej 702b, 706a; [HistTroj K5].
Zwrot: »źle pogubić« = zadać haniebną śmierć (1): A oni odpowiedzieli: Zleé ſlugi zle pogubi/ a ſwą winnicę oſadzi ijnymi orácżmi OpecŻyw [61].
Szereg: »pogubić i pobić« (1): bo ſtanieli ſie nám to nieſſcżęſcié/ ijżby go Pilát puſcil/ lud poſpolity zebrawſſy ſie/ wſſytki nás pogubi ij pobije. OpecŻyw 117.
a. Wytępić insekty (1): Chceſzli pluſkwy rozegnáć álbo pogubić/ okadzay częſto mieſtcá w kthorych pluſkwy ſą/ gnoiem bydlęcym. SienLek 159.
2. Zlikwidować, zniszczyć wielu a. wiele [kogo, co (pl a. w funkcji pl)] (10):
a. Doprowadzić do upadku, ruiny (8): Rękoiemſtwo mnogie pogubiło [perdidit] co dobrze żyli/ á miotáło imi iáko nawáłnośćiámi morſkiemi. BudBib Eccli 29/22[24]; Ięzyk ſwoy/ w ktorym ſámym to kroleſtwo miedzy wielkimi onemi Słowieńſkimi wolne zoſtáło/ y narod ſwoy pogubićie SkarKazSej 637b; Nie Turcy v nich [u Polaków, ktorzy pozwolili na herezje] kośćioły popuſtoſzyli/ y wielkie biſkupſtwá pogubili: ále oni ſámi. SkarKazSej 682a, 683a, 695b.
Szereg: »pokarać i pogubić« (2): á ieśli go opuśćićie á obroćićie ſię do cudzych Bogow: obroći ſię y pokarze was y pogubi SkarŻyw 504; SkarKazSej 707a.
α. Pokonać, pobić (w bitwie, na wojnie) (1): Iáko ty Sultany pogubił/ inne źiemie od morzá Arábſkiego iemu ſie poddáły. BielKron 259.
b. O chorobach skórnych: uleczyć (2): Kwiećie Kálinowe z białkiem iáiowym vtłucz/ á tym vmyway/ piegi/ węgry/ y inne ſkázy pogubiſz. SienLek 79v, 134v.
3. Stracić przez nieuwagę wiele [co (żywotne) (pl)] (3): Tedy pan onych owiec pytał páſtyrzá/ gdzieby owce podźiał. On páſtrz [!] powiedział/ że ie pogubił/ ale nie wiedział iáko. HistRzym 28, 67v.
Przen (1): A gdy kácerſtwo náſtánie/ bronić ſię páſterze nie mogą/ áni vmieią/ áni owiec od błędow wybawić mogą. Wilkomſię nieodeymą/ y owce pogubią/ y ſami śiebie ná koniec. SkarJedn 359.

Synonimy: 1. pobić, pomordować, potłuc, potracić; 2. zniszczyć; a.α. pogromić, pokonać, porazić, wytracić, zwyciężyć; b. uleczyć, zleczyć.

Formacje współrdzenne cf GUBIĆ.

Cf POGUBIONY

JDok