Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [PORUBNICA]

Następne hasło: PORUBSTWO »

PORUBNIK (14) sb m

porubnik (9), porobnik (5); porubnik BudNT (4), CzechRozm (2), WerGośc, WerKaz, ArtKanc; porobnik GlabGad (3), Mącz, SkarŻyw.

Pierwsze o jasne; w porobnik oba o jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	porubnik	porubnicy
D	porubnikowi	porubnik(o)m
A	porubnika	porubniki
I	porubniki(e)m	porubniki

sg N porubnik (3). ◊ D porubnikowi (1). ◊ A porubnika (3). ◊ I porubniki(e)m (1). ◊ pl N porubnicy (1). ◊ D porubnik(o)m (2). ◊ A porubniki (1). ◊ I porubniki (2).

Sł stp: porobnik, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

Znaczenia

Człowiek rozwiązły, rozpustnik (14)

Człowiek rozwiązły, rozpustnik; fornicarius PolAnt, Cn; pudicitiae expugnator Mącz; scortator Volck, Cn; cinaedus, exoletus, qui corpore quaestum facit, qui reddit fomicarii Cn (14): Ocży głęboko w cżele lezące, znamio⟨nują⟩ cżłowieka oſtrego wzroku y dobrey pamięci, wſzakoż [...] zwodnika też y porobnika, w ſobie pyſznego. GlabGad N6; Pudicitiae expugnator, Porobnik/ Kurewnik Mącz 330b; BudNT 1.Cor 5/10[9]; Abowiem tá bezecna pſotliwośc á wſzetecżna miłość/ ták nie fortunna ieſt/ iż porubnikowi ledwie kęs chlebá zoſtáwi/ á nawet go w wielkie vboſtwo przywiedźie. WerKaz 299; [WerReguła 63; Apolog 49; Scortator, ein Hurenjeger. Kurwiarz/ porobnik/ porobcá. Volck 569].

W połączeniach szeregowych (9): [Paznochty] Okrągłe prawie gdy będą, vkazuią porobnika pſotliwego y plugawego. GlabGad P3v, P5; Nápiſałem wam wliśćie/ (żeby ſię) nie mieſzać z porubniki. A nie zgołá ſporubniki świátá tego/ álbo złákomcámi/ álbo zdrapieżcámi/ álbo zbáłwochwálcámi: gdyſz muśielibyśćie z świátá wyniść. BudNT 1.Cor 5/11[10], 1.Cor 5/12[11], 1.Tim 1/10; CzechRozm 7, 7v; Tám iáko ktory grzeſzył/ ták karan będzie: inacżey cudzołożnik/ inacżey porobnik/ inacżey złodziey/ inacżey mężoboycá/ inacżey pijanicá/ inácżey mátácż/ inácżey krzywoprzyśięſzca. SkarŻyw 121; WerGośc 267.

Szereg: »porubnik, cudzołożnik« (1): O tym wiedz iż porubniki/ Wſzetecżne cudzołożniki, Pan Bog potym ſądźić będźie/ Ná wiecżne ich zátrácenie. ArtKanc V3. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

Synonimy: cudzołożnik, fryjerz, gach, gamrat, kurewnik, kurwiarz, miłośnik, nałożnik, nieczysty, nierządnik, rozpustnik, sprosnik, szkortarz, szkortator, wszetecznik.

Cf [POROBCA]