[zaloguj się]
[pdf]

POWIEWAĆ (10) vb impf

o oraz a jasne, e pochylone.

Fleksja
inf powiéwać
indicativus
praes
sg pl
3 powiéwa powiéwają
praet
sg
3 m powiéwåł
imperativus
sg
3 niechże powiéwå

[inf powiéwać.] ◊ praes 3 sg powiéwa (1). ◊ [3 pl powiéwają.] ◊ praet 3 sg m powiéwåł (8). ◊ imp 3 sg niechże powiéwå (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XIX w.

1. O wietrze: wiać, zwykle lekko; flare PolAnt, Vulg; adspirare, incursare, inspirare, spirare Cn (9): Niechże łágodny Zephyrus powiewa/ A liſt od ſłońcá niechay nie omdlewa. KlonŻal D2v.

powiewać nad czym (1): Apotym duchá z wiátru cżynią [filozofowie]/ ktory nád wodámi powiewał. CzechEp 277.

W połączeniu z określeniem kierunku (1): Trzeci dzeń po Nowem lecie wiatr od zachodu Słoácza powiewał z przechodzącemi chmurami LudWieś B2v; [Ale ktore [wody] ku południu ábo ku zachodowi [płyną]/ nie ſą tak zdrowe zwłaſzcżá gdy wiátry z ſtrony południá powiewáią. Cresc 1571 652, 9].

Fraza: »wiatr (a. wietrzyk) powiewa« [szyk zmienny] (5): potym do ſrzod odwiecżerza wietrzyk powiewał LudWieś Bv, B2v; CzechEp 277; Tu zachodny wiátr powiéwa KochFr 26; á po iednym dniu gdy powiewał wiátr południowy [flante austro]/ wtorego dniá przypłynęliſmy do Puteolow WujNT Act 28/13; [Bo ſkoro [Mosze] nápiſał/ że Bog ſtworzył niebioſa y źiemię/ wnet záraz/ pomina y odchłań álbo głębokość/ y wiátr y wodę. Przeto co Munſter pyta/ iako miał wiátr powiewáć/ gdy ieſzcże wiatru nie było BudArt Z2; Cresc 1571 9, 652].
Przen (3): [A Duch BOży vnaſzał ſie. [Gen 1/2]] [...] to ieſt ruſzał ſie/ ábo powiéwał WujBib 2a.]

powiewać po czym (3): á duch Boży powiewał (marg) álbo wiátr Boży ruſzał ſię. (–) po oblicżu wod. BudBib Gen 1/2, I 361c marg; Nieświeſká [Biblia] záś ꝟ2. [ma:] á źiemiá byłá gruba y prozna/ y ćiemność byłá po oblicżu odchłáni/ á Duch Boży powiewał po oblicżu wod. CzechRozm 128; [BudArt Y6v].

[Fraza: »wiatr [nad czym] powiewa«: A wiatr álbo duch/ lubo wzduch Boży nad oblicżem wod náśiedźiał/ álbo ſnował/ álbo powiewał. BudArt Zv.]
2. Chwiać wiejąc; inspirare, permulcere flatu, retro dare, sinuare flamine, ventilare Cn [kogo] (1): Ták ſtrapiony był [św. Antoniusz] poſtámi y modlitwámi/ y łzámi wyſuſzony: iſz ſię idąc potacżał/ á wiátr go powiewał. SkarŻyw 543.

Synonimy: 1. dąć; 2. chwiać, kolebać, kołysać.

Formacje współrdzenne cf WIAĆ.

Cf [POWIEWAJĄCY], POWIEWANIE

ALKa