[zaloguj się]
[pdf]

PRZECZYNIĆ (3) vb pf

e prawdopodobnie jasne (tak w prze-).

Fleksja
inf przeczynić
imperativus
sg pl
2 przeczyń przeczyńcie
conditionalis
sg
3 m przeczyniłby
impersonalis
con by przeczyni(o)no

inf przeczynić (2). ◊ [fut 3 pl przeczynią. ◊ imp 2 sg przeczyń. ◊ 2 pl przeczyńcie. ◊ con 3 sg m przeczyniłby.] ◊ impers con by przeczyni(o)no (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde także XVII w.

1. Zmienić, przekształcić, przerobić (3):

przeczynić z czego (2): w ten cżás kiedy poſtronne vffy będą cżynić z nieprzyiáćielem/ może z gránowitego [szyku wojskowego] przeczynic ná klin/ to ieſt/ ná trzy węgły/ s tákiego záſie może przecżynić prędko dwá kliny BielSpr 10.

[przeczynić kogo, co [= obiekt przekształcenia]: Wlosz rancze twoye na nyewolnyczą twoyą a przeczyn naczinie twoye, a vczinek tobye godni stworz. ModlKobiet 15; Prze odległość i obyczaje i ludziby nierychło poznał, o których przedtym mało słychał, a jeśli mądry, tedy on nas, nie my jego przeczyniłby. PismaPolit 512; WujPos 1590 38 (Linde).]

przeczynić co [= efekt przekształcenia] (1): BielSpr 10 cf przeczynić z czego.

przeczynić na co (1): BielSpr 10 cf przeczynić z czego.

[przeczynić w co: WujPos 1590 38 (Linde) cf Przysłowie.]

[Przysłowie bibl.: Y przeczynią miecże ſwoie w rádłá [et conflabunt gladios suos in vomeres Vulg Is 2/4]/ á włocżnie ſwe obrocą ná śierpy. WujPos 1590 38 (Linde).]
Przen [kogo] (1): Myedzy duchowne nye nápądź tákyego [tj. bękarta]/ áż by ſye w Rzymye odrodził/ ábowiem yeſliby go tám nye przecżynyono/ chlebaby duchownego doſtáć niemogł GliczKsiąż B5.
2. [Zrobić [komu co]:
Zwrot: »przeczynić drożkę« = umożliwić przejście: [Maryja] chcziala yest yscz k nyemv [Chrystusowi] ale przed wielkim tlomem nyemogla, a przeto, ys nyemogla, wolala rzekacz: o zidzi, przeczincziemy mala droske, abich mogla prziscz kv memv ssynv! SprChęd 84.]
3. [Przenieść [co gdzie]: Panowie gdańscy nie chcieli tego dopuścić sposobem żadnem i musiał pan gdański na insze wody ten niewód przeczynić LustrMalb I 57.]

Synonimy: 1. przekształtować, przerobić, zmienić; 2. uczynić, udziałać, zrobić; 3. przenieść.

Formacje współrdzenne cf CZYNIĆ.

Cf PRZECZYNIENIE, PRZECZYNIONY

DDJ