[zaloguj się]
[pdf]

PRZEŚLADOWANIE (340) sb n

prześladowanie (339), przeszladowanie (1) JanNKar.

Do formy prześladowanie zaliczono zapisy -ſ- (233), -ś- (105), -s- (1).

Pierwsze e, o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 4 r., w drugim 2 r. błędne znakowanie); -é (6), -e (2); -é JanNKar; -e OpecŻywPrzedm; -é : -e OpecŻyw (5:1).

Fleksja
sg pl
N prześladowanié prześladowaniå
G prześladowaniå
D prześladowaniu
A prześladowanié prześladowaniå
I prześladowanim, prześladowani(e)m
L prześladowaniu prześladowaniåch

sg N prześladowanié (45); -é (2), -(e) (43). ◊ G prześladowaniå (69). ◊ D prześladowaniu (6). ◊ A prześladowanié (110); -é (4), -e (2), -(e) (104). ◊ I prześladowanim (7), prześladowani(e)m (6); -im OpecŻyw, WróbŻołt, SkarŻyw (2), WujNT (2); -(e)m BibRadz, RejAp (2), RejPos, CzechEp; -im : -(e)m RejWiz (1:1). ◊ L prześladowaniu (64). ◊ pl N prześladowaniå (10). ◊ A prześladowaniå (22). ◊ L prześladowaniåch (1).

Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: prześladowanie od kogo (10), u kogo (1) RejAp.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. prześladować.

1. Planowe i ustawiczne wyrządzanie komuś zła; gnębienie, dręczenie (bardzo często o prześladowaniu z powodów religijnych); persecutio Vulg, PolAnt, Cn; insectatio, vexatio Cn (336): WróbŻołt T3v, kk8v, ſſ7; Y proſſę miły pánie możnali rzecz oznacz mi dokończenie moie/ ábych mogł zrozumieć liczbę dni ſwoich/ długoli ieſſcze mam wtákiem trwáć przeſládowániu. RejPs 59, 23v, 49; [Pokusa mówi do Anioła] Wſpomnięć to przeſládowánie/ Y kijem odpowiedánie/ Gdy tobie będę pánował/ A ty mnie będzeſz ołdował BielKom D3v; Iz dla przeſládowánya nye máią wyerni odſtępowáć od náuki prawdziwey LubPs ccv marg, K4v marg, bb4 marg; Acżkolwiek oni okrutnicy iednego tylko roku to przeſládowánie ná Krześćiány byli wywiedli/ áż do páńſtwá opuſzcżenia/ ále przeſládowánie pocżęte trwáło áż do dzieſiątego roku Ceſárzá Konſtántiná BielKron 288v, 143, 180v, 183v, 288v, 327v; RejAp 22v, 69v; iż Pan Bog wiernych ſwych/ [...] nigdy bez pokuſy á bez przeſládowánia mieć nie racży. RejPos 281v, 50; Kośćioł S. przeſládowánim rośćie. SkarŻyw 130 marg; Bo przeſládowánie nowego przymierza/ od iákichkolwiek nieprzyiaćioł: y inſze wſzytkie krzyże/ klopoty y vćiſki: nie ſą ták iáko były pod zakonem/ zá wyſtępki y złośći poſtánowione: ále więcey zá znák práwey pobożnośći CzechEp 368, 22 marg; [list św. Pawła do Rzymian] nápomina ku ſtátecznośći y trwáłośći (ktora nawięcey potrzebna byłá w onych czáśiech prześládowánia) WujNT 520; iákiem przeſládowánia podeymował: á ze wſzytkich mię Pan wyrwał. WujNT 2.Tim 3/11, Matth 10 arg, Mar 10/30, s. 164, Mar 13 arg, s. 256 (16); Aza to máły cud/ [...] iż [wiara katolicka] trwa/ á obálić iey żadne prześládowánie nie może. SkarKaz 419b; [BielKron 1551 111v].

prześladowanie dla kogo, dla czego (10): Leop Matth 13/21; BibRadz Mar 4/17, 2.Cor 12/10; BudNT Matth 13/21; CzechEp 36; Wſzytkie vtrapienia y prześládowánia ktore Kátholiki dla Chriſtuſá y powſzechney wiáry potykáią/ prawdziwie ſą wielkie błogoſłáwieńſtwá WujNT 217, Matth 13/21, Ioann 16 arg, 2.Cor 12/10. Cf »w prześladowaniu«. Cf też »prześladowanie cierpieć«, »prześladowania wytrwać«, »prześladowanie znosić«.

prześladowanie przeciw(ko) komu (2): Ale gdy Zydzi bluznili/ Y prześládowánie wzbudzili przećiwko im [św. Pawłowi i św. Barnabie]: [apostołowie] Obroćili ſię do Pogánow WujNT Act 13 arg. Cf »prześladowanie przeciw Kościołowi«.

prześladowanie na kogo, na co (3): y wzbudźili prześládowánie ná Páwłá y Bárnábaſzá/ y wyrzućili ie z gránic ſwych. WujNT Act 13/50. Cf »prześladowanie na Kościoł«. Cf też Fraza.

prześladowanie nad kim, nad czym (2): LubPs bb2 marg; A toć ſą ty przycżyny przecż Pan Bog dopuſzcża przeſládowánia nád wiernemi ſwemi á nád tą łodką ſwoią RejPos 50v.

prześladowanie czyje [= kto jest prześladowany] [w tym: G sb i pron (26), pron poss (10), ai poss (8)] (44): WróbŻołt L7; RejPs 81, 82v; A ták thu mamy pocieſzliwe ſłowá w tym pſalmie przećiw káżdemu przeſládowániu náſzemu LubPs B2v, B5v; KrowObr 87v; Leop Ps 17 arg, Eccli 49 arg, Act 8 arg; PIus Papież [...]/ vſtáwił klątwy o kościelne rzecży gwałtownie bráne/ to ieſt/ o dzyeſięćiny/ o przeſládowánie kápłáńſkie/ y o ine. BielKron 150; Wſzákże ten ſwięty cżłowiek [papież Grzegorz Wielki] nie mogł być przez ſwego przeſládowánia/ zwłaſzcżá od wielkich ludzi BielKron 164, 140v, 145 marg, 149v [2 r.], 150v marg, 152v marg [2 r.]; Tego też Gogá y Magogá wſpomina y Ezechiel Prorok w proroctwie ſwoim/ iż ſie miał rozſypáć w wielkim okrucieńſtwie ná ziemi ná przeſládowánie wiernych Páńſkich RejAp 170, 96, 122; Przykład że prawdy dla przeſládowánia náſzego niemamy táić. HistRzym 98; RejPos 26v, 27v, 266v, 336; iż nam obiáwiłá Cybellis bogini y Cumea Sybillá: iż ná was przydzie gniew Boży o przeſládowánie nas iey sług BielSpr 44v; Zali y ták wolno będźie X⟨iędzu⟩ K⟨anonikowi⟩ wedle iego kápłáńſtwá ná tákie [tj. na cudzoziemców] foldrowáć y o ich ſię wygnánie y przeſládowánie ſtáráć. CzechEp 58, 44, 48, 381, 410 [3 r.]. Cf »prześladowanie Kościoła«, »w prześladowaniu«.

prześladowanie czyje [= kto prześladuje] [w tym: G sb i pron (30), ai poss (9), pron poss (1)] (40): zatroſkałem ſie od głoſu nieprzijaciela/ y od przeſladowania grzesznika. TarDuch A4v, B7v; March2 D3; RejPs 23v; á wſzákże wyerni dla tego przeſládowánia tych mocarzow ſwieckich y do gardł ſwoich prawdy odſthępowáć nye máią. LubPs cc marg, bb2 marg; WYſsimirus Kſiążę Polſkie [...]/ bacżąc przeſladowánie ſwego nieprzyiaćielá/ oborzył ſie przećiw iemu BielKron 339v; LeovPrzep b2; RejAp 117v; WujJudConf 180v; Iż nie ći ſą ſynmi Bożymi w Chriſtuśie/ [...] ktorzy inſzych prześláduią y morduią/ [...] choćiaż by ſobie nie wiedźieć iákie przycżyny morderſtwá ſwego y prześládowánia zmyśláli CzechEp 20, 46, 410; Przez piątą [trąbę anielską w Apokalipsie]; rozumie ſię kácerſtwo bárzo ſzkodliwe/ ktore vprzedzi prześládowánie Antychriſtowe WujNT 857, 104, 270, 417, 662 marg, 717 [2 r.], 857 [3 r.], Cccccc2; PowodPr 9; [BielKron 1551 1v]. Cf »prześladowanie ludskie«, »w prześladowaniu«, W przen »prześladowanie świata«.

Z liczebnikiem porządkowym (8): (marg) Szcżepan s. (–) A to był napirwſzy męcżennik po Pánu Kryſtuſie/ y od niego napirwſze przeſládowánie Krześćiáńſtwá ſie pocżęło. BielKron 140v, 145 marg, 149v [2 r.], 150v marg, 152v marg [2 r.]; Ten [św. Jan ewangelista] czternaſtego roku/ gdy Domicyan wtore po Neronie prześládowánie wzbudził/ do Pátmu wyſpu wygnány/ nápiſał Obiáwienie. WujNT 299.

W połączeniach szeregowych (39): Ieſſcże [Jezus] w iaſlkách ij téż w pieluchách leżál/ a iuż glód/ niedoſtatki/ zimno/ przeſladowanijé cirpiál OpecŻyw 15v, 16, 35v; LubPs K3v marg; Abowiem on ogień w ſtárym zakonie/ ktory z niebá ſtępował/ y ony ofiáry pożerał/ przeſládowánie/ vdręcenie/ mękę y ſmierć Páná I: Kryſtá známionował KrowObr 87v; Ná tom ſie teſz nic nieoglądał/ iż będę miał v ludzi tego ſwiátá/ złą ſlawę/ háńbienie/ ſromocenie/ złorzetzenie/ grożenie/ y przeſládowánie. KrowObr 242v, 154v, 186v; Aleś ty doſzedł moiey náuki/ poſtánowienia/ przedſie wźięćia wiáry/ nie ſkwápliwośći/ miłowánia/ ćierpliwośći/ przeſládowánia/ mąk/ iákie mię potykáły w Antyochiey/ w Ikonium/ w Liſtrach Leop 2.Tim 3/11; Ktoż nas odłącży od miłośći Kryſtuſowey? izali vtrapienie? izali vćiſk? izali przeſládowánie? izali głod? izali nágość? izali niebeſpiecżeńſtwo? izali miecż? BibRadz Rom 8/35 [przekład tego samego tekstu ReszPrz, WujNT], 2.Cor 12/10; Iákaż thu pociechá wiernemu/ gdy nań iáki krzyż/ álbo vćiſk/ boleść/ álbo przeſládowánie przypádnie RejAp 45, 22v; RejPos 21v, 138v, [279]; CzechRozm 225v, 235; Gdyż iednák ná tym złym świećie nicżego ſie innego docżekáć niemożemy/ iedno przygod rozmáitych/ nędze/ vboſtwá/ chorobj/ prześládowánia/ wzgárdy/ pośmiechu/ ſmutku/ y boleśći ſerdecżney. KarnNap Ev; StryjKron A6; Iáko y Iustinus: nie do bićiać/ mordow/ prześládowánia przećiwnikow/ wiernych nápomina/ ále ku záchowániu pokoiu. CzechEp 44, *2, 18, 21, 23, 52, 57, 94; ReszPrz 25; Dopiroſz będzie wielkie wſzędzie krwie roźlanie/ Płácż/ vćiſk/ głody/ mory/ y prześládowánie. BielSen 10; Bo żadne ſprzećiwieńſtwá Zydow/ żadne prześládowánie Ceſárzow y pánow pogáńſkich/ żadne chytrośći y zdrády domowych przećiwnikow/ heretykow/ odſzczepieńcow y innych złych Chrześćijánow/ przećiw iemu [Kościołowi rzymskiemu] nigdy nie przemogły. WujNT 417, Rom 8/35, 2.Cor 12/10, s. 751; Pomnię krzywdy y zelżywośći y prześládowánia ſrogie y potwarzy ſproſne/ ktoreś dla mnie [Jezu] ćierpiał. SkarKaz 161a. Cf »w prześladowaniu«.

W przeciwstawieniach: »prześladowanie ... bogactwo, nagroda, pokoj, rozkoszy, wesele, wybawienie« (5): a wtym ludziem vznatz dál/ ijż nie bogatztwy anij téż roſkoſſami: ale placżem/ vboſtwem/ przeſladowanim/ náwalnoſcią/ gwáltem/ doſtatz ſie mámy do niebieſkieé chwály OpecŻyw 16; O nálaſkawſſy ſynu/ [...] wezrzy na teſkliwoſtz moię/ ijżci iá ſmutki cirpię ij przeſladowaniá/ a ty vżywáſſ wiecżnégo weſelá. OpecŻyw 176v; W thym pieniu naprzod prorok vpomina ludzie aby chwalili pana boga/ [...] tez o przeſladowaniu koſcioła krzeſciańskiego y o wybawieniu z ſmutkow. WróbŻołt kk4v; StryjKron A6; WujNT 443.

W porównaniu (1): SkarŻyw 130 cf W przen.

Przysłowie: Przeſládowánim poleruye ſie cnotá. RejWiz 141v marg, Dd.

W charakterystycznych połączeniach: prześladowanie duchowne, dziwne (2), niechrystyjańskie, prawdziwie ostatnie, rozliczne (2), rozmaite (4), społeczne [= wzajemne], ustawiczne, wielkie (14), zazdrościwe, zwierzchowne; prześladowanie dla Chrystusa (Krystusa) (3), dla słowa (4), dla świętego imienia, dla wiary; prześladowanie antychrystowe ((od) antychrysta) (6), cesarzow, grzesznika, heretykow (heretyckie) (4), nieprzyjacioł (nieprzyjaciela) (3), (od) niewiernych (ludzi) (2), okrutnikow, panow pogańskich (od poganow) (2), przeciwnikow (Chrystusowych) (2), złych ludzi; prześladowanie Chrystusowe (Pana Jezu Krysta) (2), heretykow, kapłańskie, krześcijańskie (chrześcijańskie, chrześcijaństwa, krześcijanow, ludzi krześcijańskich) (8), ludzi niewinnych, sług [czyich], świętych, wiernych (pańskich) (nad wiernemi) (6); czas(y) prześladowania (4); czasu prześladowania (3); prześladowanie dopuszczać, podejmować (2), wywieść, wzbudzić (2); być niszczony prześladowaniem; prześladowania potykały [kogo].

Fraza: »prześladowanie przypada (a. przypadnie, a. miało przypadać itp.), przyjdzie (a. przychodziło, a. przychodzić musi)« [w tym: na kogo (9), od kogo, od czego (2)] = persecutio orta est PolAnt; persecutiones facta sunt Vulg [szyk zmienny] (12:3): Záwżdi ná wiernego przeſládowánie od złośćiwych przychodzić muśi. LubPs K4 marg, K3v marg, Q3v; Leop Matth 13/21; BibRadz Mar 4/17; RejAp BB2, 22v, 45; ieſliby ná cię iákie niebeſpiecżeńſtwá/ trudnośći/ niedoſtátki/ vćiſki/ ábo iákie przeſládowánia przypádły/ cieſz ſie nádzyeią o Pánu ſwoim RejPos 138v, 50, 267, [279] [2 r.], 336v; WujNT 2.Tim 3/11.
Zwroty: »prześladowanie ci(e)rpieć (a. ucierpieć, a. wycierpieć), cierpiący; cierpienie, cierpliwość prześladowania« [w tym: dla kogo, dla czego (22), od kogo, od czego (8), za kogo (1), prze co (1)] = persecutionem pati Vulg, PolAnt; persecutionem sustinere Vulg [szyk zmienny] (71:6;1:1): Vciekál tedy król niebieſki [o ucieczce Św. Rodziny do Egiptu] przed ſlugą/ [...]. Pożaluyże onego roſkoſſnego ij ſlicżnégo dzieciątka mlodégo/ bo ſkoro dwa mieſiątza mialo/ a iuż za nás przeſladowanié cirpialo. OpecŻyw 28; chciáles wſſechmogący oytcże [...]/ bych vboſtwo ij przeſladowanije cirpiál/ a ſluchálem cie OpecŻyw 100v, 15v, 35v, 42, 176v; March2 D3; WróbŻołt E6v, R8, R8v; a tak będąc w cierpliwoſci przeſladowania tego doſtąpilibychmy onego beſpiecznego mieſzkania chwały twoiey RejPs 85; Tu mowi prorok zoſoby Kryſtuſowey/ [...] takież y z oſoby káżdego przyſládowánie [!] ćierpiącego niewinnie. RejPs 92v; SeklKat Z3; GliczKsiąż C2v; ktory [Dawid] ácż też dziwne przeſládowánie y trudnośći będąc ná ſwiecie wycierpiał: A wſzákoż iednák nigdy nie przeſtawał wyznawáć imieniá Páná Bogá ſwoiego. LubPs A5v, B3, B5v, Cv, N6v marg, O marg (10); KrowObr 101, 154v [2 r.], 186v, 237, 237v; Błogoſláwieni ći co przeſládowánie ćierpią dla ſpráwiedliwośći: ábowiem ich ieſt kroleſtwo niebieſkie. Leop Matth 5/10 [przekład i nawiązania do tego samego tekstu OpecŻyw 42, RejPos 85, 263v, 266v, 313v, KołakSzczęśl B2, WujNT Matth 5/10, s. 740, Bbbbbb2v, Cccccc2v], Sap 11/21, 2.Tim 3/11, 12; Przeſladowánie ćierpimy/ ále nie bywamy opuſzczeni/ bywamy zrzuceni/ ále nie giniemy. BibRadz 2.Cor 4/9 [przekład tego samego tekstu CzechEp 100, WujNT 2.Cor 4/9, Bbbbbb2v]; BielKron 68v, 216; y wiele przeſládowánia ćirpieli wierni Páńſcy. RejAp 165v, BB7; RejPos 26v [2 r.], 46v, 85, 263v, 266v [2 r.], 313v; KuczbKat 435; WujJud 181; CzechRozm 228v; Nie ći ſą Christiány ktorzy przeſláduią, ále ktorzy przeſládowánie ćierpią. CzechEp 20 marg, 16, 23, 100, 368; NiemObr 3; Tákże też ktorzykolwiek tę prawdę przyięli/ dla niey wiele prześládowánia ćierpieli/ wdźięcżno im to było/ ſtokroć ſię rádośćią wiecżną nádgrodźiło. ArtKanc K19, L19; LatHar +++, 599; KołakSzczęśl B2; Y wſzyścy ktorzy chcą pobożnie żyć w Chriſtuśie Ieſuśie/ prześládowánie będą ćierpieć. WujNT 2.Tim 3/12 [przekład tego samego tekstu Leop, KuczbKat, CzechRozm, CzechEp 23, 368, NiemObr], Matth 5/10, s. 44, 2.Cor 4/9, Gal 5/11, 6/12 (17); SkarKaz 639a.

»czynić prześladowanie« (1): Wyymi oſtrą ſzáblę twą á obroć ią ná nie/ Skroć wſzytki co mi cżynią tu przeſládowánie LubPs I2v.

»mie(wa)ć prześladowanie« [w tym: od kogo (9), u kogo (1)] [szyk zmienny] (14): Gdyż w ſwym imieniu [mędrzec Zenon] nie mogł ſwiebodnie żyć do Agrigentiny ſie wezbrał, kthore miaſto od okrutnika za wiele cżaſow przeſladowania doſić miało BielŻyw 40; WróbŻołt ff4v; S tymi co wzgárdzili pokoy ſpokoynyem żył záwżdy/ Acżem ſnadź przeſládowánye myewał ná cżás káżdy LubPs cc2v; KrowObr 242v; [Mojżesz do swego ludu] Bo wiecie dobrze żem od was więtſze przeſládowánie miewał niż od náſzych nieprzyiacioł BielKron 45v, 120, 154v, 156v, 164, 172v (9); RejPos 267.

»prześladowanie odnosić (a. odnieść), odnoszący« [w tym: od kogo, od czego (2)] = persecutionem sustinere Vulg (3:2): Gdyż tám [Chrystus swoim uczniom] ćierpliwe/ ciche/ pokorne/ ſpráwiedliwośći prágnące/ pokoy cżyniące/ y pokoy miłuiące/ y przeſládowánie odnoſzące záleca CzechRozm 234v; StryjKron A6; CzechEp 21; WujNT 2.Thess 1/4; Vpominał Pan Chryſtus/ iż [...] Duch ś. do ſkońcżenia świátá/ miał świát ſtrofowáć z nieſpráwiedliwośći: zá niewdźięcżność/ y prześládowánie/ ktore on z oblubienicą kośćiołem ſwym od świátá odnośi. PowodPr 43.

»prześladowaniem trapić« (1): [Szósta część Dziejów Apostolskich ma w sobie] odięćie kośćiołá náwet od ſámego miáſtá głownego Zydowſkiego Ieruzálem y przenieśienie do Rzymu/ głownego miáſtá Pogáńſkiego. A to dla prześládowánia/ ktorym Zydowie trapili Páwłá S. WujNT 392.

»prześladowania (A pl) wytrwać, wytrzymać« [w tym: dla czego (1)] [szyk zmienny] (3:2): BielKom C6; RejPos 313v; Ci [Tesaloniczanie] fałſzywych Apoſtołow do śiebie nie przypuśćili/ ále owſzem ſtáteczni będąc w wierze/ przeſládowánia dla niey mężnie wytrzymáli. WujNT 703; Nie ludzka to ſpráwá/ zátrzymáć po wſzytkim świećie iedność wiáry y wytrwáć wſzytki prześládowánia SkarKaz 241b, 277b.

»prześladowanie znosić; znoszenie prześladowania« [w tym: dla czego (1)] [szyk zmienny] (2;1): OpecŻywPrzedm C3v; Iuż ſie dziś nie ták iáśnie w nas okázuią ony dáry Duchá ſwiętego [...]. Iuż nie ták cirpliwe znoſzenie krzyżá/ tho ieſt trapienia ábo przeſládowánia dla imieniá Páńſkiego. LubPs A3; RejPos 313v.

Wyrażenia: »ciężkie (nacięższe) prześladowanie« [szyk 5:1] (6): Były nád to wielkie y ćięſzkie prześládowánia/ ktoremi przyćiſkano wierne/ áby ſię Chriſtuſá y wiáry iego záprzeli. WujNT 796, 435, 563, 857; SkarKaz 120a. Cf »w ciężkim prześladowaniu«.

»prześladowanie Kościoła, na Kościoł, w Kościele, przeciw Kościołowi« [szyk 7:3] (5:2:2:1): Rzekl (pan bog) á natychmiaſth burza powſtała [Ps 106/25]/ (koment) Burza, tho ieſth przeſladowanie w koſciele. WróbŻołt kk7, kk4v; LubPs E marg; Leop Act 8/1; Záwżdy Beſtia Rzymſka byłá y ieſt inſtrumentem do przeſládowánia Koſciołá páńſkiego RejAp Ff4, 107; Kośćiołá Powſzechnego przeſládowánie prożne. ReszPrz 6 marg; A Onegoż dniá wſzczęło ſię wielkie prześládowánie przećiw kośćiołowi ktory był w Ieruzalem WujNT Act 8/1, s. 837; Bo [...] ták ćięſzkie ná kośćioł Boży prześládowánie od nich [od heretyków] powſtáło/ iż nam [...] prośić przychodźi/ ábyſmy ná to nie pátrzyli/ á śmierćią tey żáłośći zbyli. SkarKaz 120a.

»prześladowanie ludskie« (1): Wtoré rozmyſlanijé żywota miloſciwégo pana Iezu Kryſta/ naucżá znoſitz przeſladowanie ludſkie/ ij wſſelkie przeciwnoſci. OpecŻywPrzedm C3v.

»niewinność prześladowania« (1): W Pſalmye tym [Ps 7] Dawid ſwyęty okázuye nyewinność przeſládowánia ſwego. LubPs B5v.

»okrutne prześladowanie« (1): Abowiem w ſtárym y w pierwſzym kośćiele/ po Apoſtolech/ prawdziwi y wierni krześćijánie ćierpieli wielkie y okrutne przeſládowánie. KrowObr 101.

»żartowne prześladowanie« = szyderstwo (1): Abowiem ſnadz bych ſnádniey wyćierzpiał by czáſem y mieczem były zrániony wnętrznoſći moie/ niźli gdy ſlyſſę żártowne przeſládowánie á pytánie gdzieś podział Bogá ſwoiego [Vulg Ps 41/11]. RejPs 64.

Szeregi: »prześladowanie, instygowanie na krew« (1): Iż y ſam Pan Chriſtus vcżniow ſwych poſtępku/ choćiaż nie był z przeſládowániem/ nie był z inſtygowániem ná kreẃ/ nie był z pomſty śierdźiwey/ nie pochwalił CzechEp 28.

»krzywda a (ani) prześladowanie« (3): Krol Sałomon [!] bárzo mię prześláduie/ á iuż niemogę iego krzywd á przesládowánia ćierpieć March2 D3; GliczKsiąż C2v; Przetho w obycżáiu máią [obywatele wyspy Porne]/ iż żadney krzywdy áni przeſládowánia gośćie v nich nie máią. BielKron 446. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»krzyż i prześladowanie« (2): LubPs Q3v; Maſz ſię tedy ſpráwić k temu/ ábyś [...] záwſze ſię gotował: Ná krzyż y prześládowánie/ ktore wierni Krześćiánie/ dlá prawdy vćierpieć muſzą ArtKanc L19. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»miecz i prześladowanie« (1): RejAp 169 cf W przen »prześladowanie świata«.

»prześladowanie i morderstwo (a. mord, a. mordowanie)« [szyk 3:2] (5): około prześládowánia y mordowánia dla wiáry/ choćiaż y heretykow/ to ſię zá pomocą Bożą iáśnie pokazáć może/ iż teraźnieyſza Rzymſkich Kátolikow ſrożſza y iádowitſza niż Káimowá ſpráwá CzechEp 36; Przykłády ktorymi mordow ſwych y przeſládowánia nie christyáńskiego bronią Papieżowie. CzechEp 46 marg, 20, 22, 46. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»nagabania i prześladowania« (1): Trafia ſie też to iż Ludzie dowćipni widząc niewdzięczność pracy ſwoich/ á miáſto vczćiwey nagrody nágábánia/ y przeſládowánia od złych odnoszący/ czáſſem to czynią/ co oná Sibilla Cumea [...] Tarquiniuſſowi Rzymſkiemu vczyniłá StryjKron A6.

»prześladowanie a (abo, i) niebezpieczeństwo (a. niebezpieczność)« [szyk 4:2] (6): LubPs E marg; ále potym zá Krześćian zbudowano zamek Papieſki/ ná ktorym vlegáli cżáſu przeſládowánia y inych niebeſpiecżnośći. BielKron 25v; RejPos [137]v, 267; Káżdy páſterz winien ieſt czáſu prześládowánia y niebeśpieczeńſtwá mieſzkáć przy ſwey trzodzie áż do śmierći. WujNT 349. Cf »w niebezpieczeństwiech a prześladowaniu«. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»nienawiść i prześladowanie« (1): Y wybrał ie [uczniów]/ áby owoc trwáiący przynieśli. Ktorych vtwierdza przećiw nienawiśći świeckiey y prześládowániu. WujNT Ioann 15 arg. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

»niepokoj ani prześladowanie« (1): iż vmárły ſwięty thego żadnego niepokoiu áni żadnego przeſládowánia iuż mieć nie może RejPos 267.

»prześladowanie i ogień« (1): Abowiem złośnicy nie chcąć znáć ćiebie/ mocą rámieniá twego byli chluſthani/ niezwykłemi dżdżámi/ grády/ niepogodámi/ y nieuwiárowánem przeſládowániem y ogniem byli niſzcżeni [persecutionem passi inexcusabiliter et igne consumpti]. BibRadz Sap 16/16.

»okrucieństwa a prześladowanie« (1): RejAp 105 cf W przen »prześladowanie prawdy«.

»potwarze i prześladowania« (1): Nie tákći cżynili Apoſtołowie Chriſtuſowi/ ktorzy ſie y z tego kocháli/ że ie Pan Bog miał zá godne/ áby dla Imieniá iego potwarze/ y prześládowánia ćierpieli. WujJud 181. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»prześladowanie i przeciwności« [szyk 1:1] (2): a wezmi tu s tego naukę/ ijż niewcżaſnoſci/ ſmutki/ klopoty/ ſſkody/ omowy/ ij ijnſſé przeciwnóſci ij przeſladowanié/ ſą znamienité laſki bożé OpecŻyw 32v; OpecŻywPrzedm C3v.

»smutki abo (i) prześladowanie« (2): OpecŻyw 176v; Augu⟨styn⟩ s⟨więty⟩ tu przitim moui niemaſzli cżłowiecże ſmutkow abo przeſladowania, tedys ieſzcże nie pocżął byc krzeſcianinem WróbŻołt R8. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»srogości a prześladowanie« (1): iż Duch ſwięty poſtráſzywſzy ſumnienia wiernych ſwoich ſrogoſciámi á przeſládowániem okrutnikow ták ſwieckich iáko y duchownych/ wnet im záſię opowieda pociechę RejAp 117v.

»prześladowania i sromocenia« (1): Krzyż też przeſládowánia y ſromocenia [rozum] zowie gniewem Bożym/ y przeklęctwem/ ktore ſą znákámi pewnego błogosłáwieńſtwá Bożego/ iáko piſmo mowi GrzegRóżn K3. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»stosy [= ciosy] i prześladowanie« (1): Zadna ſektá tákich ſtoſow y prześládowánia nie wytrzymáłá/ y ták długo/ iáko wiárá Chrześćijáńſka. SkarKaz 277b.

»szkody i prześladowania« (1): GDy zaſię Auſzpurcánie wiárę odmienili/ rozgniewáli ſie Rzymſcy kápłani/ wyſzli precż z Miáſtá/ żáłuiąc ſie przed ſwym Biſkupem ná Senat mieſcki/ iż ćierpią od nich ſzkody y przeſládowánia. BielKron 216.

»prześladowanie i troski« (1): iż wſzyſcy/ ktorzy chcą pobożnie żyć ná ſwiećie/ w Pánie Iezu Kryſtuſie/ muſzą przeſládowánie y troſki rozmáite ćierpieć. KrowObr 154v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»trudność, (i, abo) prześladowanie« [szyk 2:1] (3): LubPs A5v; A przeto thu ich pytáć racży [Jezus uczniów]/ [...] ieſliby też oni thákowe trudnośći/ tákowe przeſládowánia wytrwáć mogli/ ktore on podiął RejPos 313v, [292]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»uciśnienie (a. ucisk(i)), (i, a(l)bo, a) prześladowanie« = tribulatio et (aut) persecutio Vulg, PolAnt; persecutio, passio Vulg [szyk 6:5] (11): Tu prorok powieda o vćiſkoch y o przeſládowániu ludzi krzeſćyáńſkich RejPs 82v; Leop Matth 13/21; BibRadz Mar 4/17; Ale y ty miáſtá bárzo k ſobie náwſzem podobny były/ y możnoſcią/ y zwirzchnoſcią/ y báłwochwálſtwem/ y łupyeſtwem/ y vćiſnieniem álbo przeſládowániem ludzi niewinnych RejAp 122; RejPos 313v; WujNT Mar 4/17, 2.Tim 3/11. Cf »w prześladowaniu albo (w) uciśnieniu«. [Ponadto w połączeniach szeregowych 8 r.]

»udręczenie i prześladowanie« [szyk 2:1] (3): OpecŻyw 28v; Ták teſz ſwoim Zwolennikom roſkazał/ áby przeſládowánia y vdrętzenia rozmáite ćierpieli KrowObr 237v, 237. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»(u)trapienie a(l)bo (i) prześladowanie« = tribulatio aut (et) persecutio PolAnt, Vulg (6): LubPs A3; BudNT Matth 13/21; ále nie ma korzeniá w ſobie [uczeń Chrystusa porównany do ziarna posianego na skale]/ owſzem docześny ieſt. á gdy przyidźie vtrapienie y (marg) ábo (–) prześládowánie dla ſłowá/ wnet ſię gorſzy. WujNT Matth 13/21, s. 217. Cf »w utrapieniu abo w prześladowaniu«. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»wzgarda i prześladowanie« (1): [Chrystus posłał uczniów swych] áby chore lecżyli: [...] dyabły wyrzucáli: y tho dármo nie zá pieniądze wſzytko dźiáłáli: [...] Nie mſzcżąc ſię wzgárdy ſwey y prześládowánia CzechEp 21. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»złości i prześladowania« (1): [umierający Jakub do synów:] Ale wáſzy potomkowie powſtáną przećiw iemu [Barankowi Bożemu]/ á będą mu wyrzędzáć rozmáite złośći y przeſládowánia/ ręce ſwoie kápłani pomáżą krwią iego niewinną BielKron 19.

Wyrażenie przyimkowe: »w prześladowaniu« = in persecutione PolAnt, Vulg (43): tak tez gdi przidzieſz na ten ſwiat miły panie Ieſu będzieſz w morzu, to ieſt w przeſladowaniu, a lud żydowski nie vzna drogi twoiey. WróbŻołt aa5v; Y tákże tę otuchę dawa kościołowi ſwoiemu/ iż też o nim chce mieć pilne ſtáránie ſwoie w przeſládowániu LubPs aa3, B6 [2 r.], L4v; THeſsálonicenſowie ſą w Mácedoniey/ ći [...] ſtáli w wierze/ też y w przeſládowániu od mieſſcżánow ſwoich/ nád tho nieprzyięli fáłſſywych Apoſtołow Leop QQ5v; BibRadz II 135c marg; RejAp AA7, 26v, 56v, Ff3; chociay Dawid był przez niemáły cżás w wielkim przeſládowániu/ ále wſzędy był Pan Bog pilnym ſtrożem iego RejPos 50, 51; A wierni ſie przedſię y bes cudow/ choćiaſz y w przeſládowániu/ ná plácu oſtoią CzechRozm 189v; VCIECZKA w prześládowániu wiernym pozwolona. WujNT Cccccc2v, s. 164, Act 8 arg. Cf W przen »prześladowanie świata«.

~ w prześladowaniu dla czego (1): [Pan obiecuje każdego pragnącego ochłodzić wodą żywą] kto tu zá żywota ſwego [...] prácuie w przeſládowániu álbo w iákim vćiſnieniu dla ſwiętego imieniá iego RejAp 178.

w prześladowaniu czyim [= kto jest prześladowany] (5): TEn Pſalm zámyka w ſobye modlithwę y proźbę ku Pánu Bogu w káżdym przeſládowániu náſzym. LubPs B2v, B2v, B5v; Iáko y Páweł s. gdy wołał do Páná w przeſládowániu ſwoim/ powiedział mu Pan: iż doſyć thy maſz/ kyedy maſz łáſkę moię [Vulg 2.Cor 12/8-9]. RejPos 133v; RejZwierc 206.

w prześladowaniu czyim [= kto prześladuje] (5): A nie boyćie ſię tych [Matth 10/28].) (koment) Wielka poćiechá Kátholikom/ w prześládowániu Turkow/ Haeretykow y niezbożnych ludzi. WujNT 44. Cf W przen »prześladowanie świata«.

W połączeniach szeregowych (4): BibRadz 2.Cor 12/10; O wielkieſz to ſkárby á niezmierzone to bogáctwá moy miły Pánie/ komu ty tho ſerce daſz/ iż on áni w przeſládowániu/ áni w nędzy/ áni w żadnym vpadku nie odſtąpi od ciebie. RejAp 21v, 69v; RejPos [73].

W porównaniu (1): gdyż Pan iáko złotnik w ogniu złotá ták chcze w przeſládowániu probowáć wiáry á ſtałośći náſzey. RejAp 63v.

Wyrażenia: »ci(e)rpliwość w prześladowaniu« = patienta in persecutionibus Vulg (9): 56 pſalm O ćierpliwoſći w przeſládowániu iáka ma być. RejPs Ff3, 83; LubPs A5, Z3; [św. Paweł] Dziękuie Bogu zá wiárę y zá ćierpliwość Theſſáloniczánow w prześládowániu. WujNT 2.Thess 1 arg, s. 622, 2.Thess 1/4, s. 784; SkarKaz 639a.

»w ciężkim prześladowaniu« (1): Ale y ſłuchácże [nauczani przez apostołów]/ oſwieceni łáſką Duchá ſ. [...] prziymuią wiárę Páná Kryſtuſowę/ á przyiętą [...] w cięſzkim przeſládowániu ſtátecżnie dzyerżą RejPosWstaw [1432]v.

Szeregi: »w niebezpieczeństwiech a prześladowaniu« (1): iż co ſie kolwiek z wiernemi działo w dziwnych niebeſpiecżeńſtwiech á przeſládowániu ich/ to ſie też iſcie s thobą nieomylnie dziać będzie/ będzyeſzli wiernie dufáć Pánu ſwemu RejZwierc 206.

»na probie a w prześladowaniu« (1): Tu iuż dáley Pan vkazáć chce/ iż przedſię chcze mieć záwżdy ná probie á w przeſládowániu wierne ſwoie RejAp 92.

»w prześladowaniu a(l)bo (a, i) (w) uciśnieniu (a. w uciskach)« [szyk zmienny] (4): wſpomni ſobie ná ony wielkie miłoſniki Páńſkie/ w iákim záwżdy przeſládowániu á vćiſnieniu byli RejAp BB6v, BB6v, 178; [przechwalamy się] z ćierpliwośći wáſzey/ y wiáry we wſzelkim prześládowániu wáſzym y w vćiſkách [in omnibus persecutionibus vestris et tribulationibus]/ ktore odnośićie WujNT 2.Thess 1/4; [BielKron 1551 1v].

»w (u)trapieniu abo w prześladowaniu« (2): áby ſie w nas wſzytkich/ [...] rozmnażáły á zákwitnęły ony dáry Duchá ſwiętego/ iáko moczna wiárá/ boiaźń/ y miłość Boża: ćirpliwość w znoſzeniu krzyżá/ to ieſt/ w trapieniu ábo w przeſládowániu. LubPs A5, Z3. ~

W przen (22): WIelkye á pocieſzliwe to ſą ſłowá Páná á zbáwicielá náſzego/ ktore thu ku nam wſzytkim nędznemu ſtworzeniu ſwemu/ w oſobie oney niewiáſty pogáńſkiey/ mowi: kthorey dziewecżká byłá w vpadku wielkim/ á w wyelkim vdręcżeniu/ á w wielkim przeſládowániu od cżártá złego. RejPos [73]; Iáko młode ſzcżepy polewáne lepiey roſtą: ták wiárá náſzá przeſládowánim kwitnie/ á więcey ku gorze rośćie. SkarŻyw 130; Owcá ie źiołká/ wilk ſię w mięśie kocha. Ktorego tedy vyźrzyſz zbieráiącego z łąk piſmá ś. [...] Ziołká kwitnące ſpráwiedliwośći/ owcą ieſt/ ktorego záś obacżyſz kocháiącego ſię we krwi prześládowánia/ wilk ći to ieſt CzechEp 38; Wſzákoż [wyroki boskie] nawłaſniey pokázuią ſię/ w tym oſtátnich wiekow prześládowániu okrućieńſtwá Tureckiego PowodPr 9; [BielKron 1551 1v].

prześladowanie czego (2): [w Kościele rzymskim jest] bluznienie Páná Iezu Kryſtá/ y ſlowá iego przeſládowánie/ zábijánie/ y mordowánie prawdziwych ſlug iego. KrowObr A3v. Cf »prześladowanie prawdy«.

Wyrażenia: »prześladowanie prawdy« (1): á tám pothym ten márny ſmok z niebá zrzucony pocżął rozſzyrzáć ſkrzydłá ſwoie/ podburzáiąc mocarze ony Rzymſkie ná okrucieńſtwá á ná przeſládowánie prawdy Páńſkiey RejAp 105; [Okazuią ſie teſz [grzechy]/ [...] iako to ſą [...] obrona przes ſie zmyſlionei nauky y ṡłużby Bożei/ przeſliadowanie prawdy/ ſprzećiwianie/ a nieposłuſſeńſtwo ku zwierzchnośći UstKościel 10].

»stusy [= ciosy] prześladowania« (1): Tám naydźieſz ono ośmioro błogoſłáwieńſwo/ ktore vcżniom ſwym ná gorze Pan twoy vſty ſwemi Boſkimi zálecał: vboſtwo w duchu/ ćichość/ płácż [...]/ do cżynienia pokoiu ſkłonność/ y wytrwánie ćięſzkich ſtuſow rozlicżnego prześládowánia. LatHar 264.

»prześladowanie świata, od świata, u świata, świeckie« [w tym: w prześladowaniu świata (4), u świata (1)] [szyk 13:2] (11:1:1:2): (nagł) Ku corce. (–) [...] Pomni też by ſie imię [Konstancyja [constantia (lat.) = stałość, wytrwałość]] z vcżynki zgádzáło/ Swieckie przeſládowánie ſtátecżnie wytrwáło. BielKom C6; á iżby ſie nic nie lękáli áni trwożyli w nawięthſzych niebeſpiecżnoſciach ſwoich gdy będą w nawiętſzym przeſládowániu u tego ſwiátá. RejAp 56v; álbo gdyby też do tego przyſzło nie lithowáć ich [ciał swoich] y pod miecż y pod káżde przeſládowánie ſwiátá tego. RejAp 169, BB6v, 23, 96v, 112v; Pocieſzliwa náuká w káżdym przeſládowániu ſwiátá thego RejPos [137] marg; Abowiem ſłuchay pilno iákie tu ieſzcże ktemu Pan błogoſłáwieńſtwo thym obiecowáć racży/ kthorzy od ſwiáthá przeſládowánie iákie będą ćirpieć w niewinnośći ſwoiey RejPos 266v, 21v, 26v, [137]v, [292], 336v; Y przetoż nápomina [św. Paweł] wſzytkich/ [...] á żeby [!] w niey [w wierze] ſtátecznie áż do końcá trwáli: nie dbáiąc nic ná przećiwne namowy haeretyckie/ y ná wſzytkie prześládowánia świeckie y ſzátáńſkie. WujNT 518.

Przen (1):

W połączeniu szeregowym (1): Bo w tym [ksiądz Powodowski w swoim wywodzie] nie tylko przećiw Páwłowi ś. cżyni: że rádę iego odrzuca [...] ále też y przećiw ſobie/ y náſzey niewinnośći. Ktora nie może być táká/ [...] żeby ábo prześládowánie/ ábo wygnánie/ ábo y gárdło kiedy záſłużyć miáłá CzechEp 93.

2. Zakłócanie czyjegoś spokoju, napastowanie (3):

prześladowanie od czego (1): Ieſt theż thám [w Islandii] wielkie przeſládowánie ná morzu y w gorách nie wiedzieć od cżego/ ieſli od ryb wielkich cżyli od pokus [tj. zwidów] álbo od źwierzow ktorych tám doſyć BielKron 294v.

prześladowanie czyje czego [= od kogo] (1): Wylicżánye przeſládowánia cżárthowſkich pokus/ ktore przekazáyą grzeſznemu/ áby nie powſtał z grzechu ſwego. LubPs ee4v marg.

Zwrot: »prześladowania cierpieć [od kogo]« (1): A w tym cżáſie [gdy Ulisses długo nie wracał z wojny] żoná iego Penelope cnotliwa/ dziwne á rozmáite przeſládowánia ćirpiáłá od rozmáitych młodzyeńcow. BielKron 25v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Szlad nie ślad: náſzłádowánié, przeſzládowánié, przeſzlákowánié, etć. Bo nie mówiémy śiedł, ale ſzedł, poſzedł, od ſzćia. JanNKar H4.

Synonimy: ciśnienie, gnąbienie, krzywda, krzyż, męka, nagabanie, przekorzyzna, przenaśladowanie, przymuszanie, sprzeciwieństwo, trapienie, ucisk, uciśnienie, udręczenie, utrapienie, wzgarda.

Cf PRZEŚLADAWANIE, PRZEŚLADNOŚĆ, PRZEŚLADOWAĆ, PRZEŚLADOWSTWO

MC