[zaloguj się]
[pdf]

PRZYJEMNOŚĆ (8) sb f

przyjemność (8), [przyimność].

-em- (6), -ęm- (2)

e oraz o jasne.

Fleksja
sg
N przyjemność
G przyjemności
A przyjemność
I przyjemnością

sg N przyjemność (2). ◊ G przyjemności (3). ◊ A przyjemność (2). ◊ I przyjemnością (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII i XIX w.

1. To, że ktoś a. coś jest miłe(-y), podoba się komuś, wywołuje dodatnie odczucia; amabilitas, amoenitas, gratia, illecebra, lepos, pulchritudo, suavitas, suavitudo, venus, venustas Cn (6):
a. Zewnętrzne cechy osobiste: miły wygląd, miły sposób bycia (3): GórnDworz D2v, K5; [Goźdźikowi podobna/ w ogrodźie pelnému [!]/ Albo więc ſzárłatowi práwie czérwonému. Nuż przyiemność łáſkáwa/ wſtydem ozdobiona/ Táka bywa Cynthiia ZbylEpit II/15].
Wyrażenie: »przyjemność przyrodzona« (1): iżby [dworzanin] miał nie tylko rozum wielki/ vrodę/ vdátność/ kſtałt w ciele/ twarz piękną/ á męſką/ ále theż y przyiemność iákąś przyrodzoną/ kthoraby go wdzięcżnym do ludzi cżyniłá/ thák iż ktoby go iedno widział/ záraz y ſam go miłowáć muſiał/ y náydował gi być godnym łáſki káżdego wielkiego páná GórnDworz D2v.
[Szereg: »przyjemność a wdzięczność«: Bo iáko w ćiáłach ludzkich wielkie roznośći ſą/ [...] więc też y między oſobámi ná twarzy/ gdźie w iednych widźimy powagę/ w drugich przyiemność á wdźięcżność. CiceroKosz 56.]
b. To, co wywołuje pozytywne uczucia w ocenie ludzkiej (2):

przyjemność czego (1): [święte sądy Pańskie] Są drozſſe niżli złoto niż drogye kámyenye/ A cżynyą w vſcyech ludzkich nád myod rozſłodzenye (marg) Przyiemność á wdzyęcżność ſłowá Bożego. (–) LubPs E3.

Szereg: »przyjemność a (i) wdzięczność« [szyk 1:1] (2): LubPs E3 marg; Láſká miáſto wdzięcznośći y przyięmnośći. Luk: 4.22. Ephe: 4.29 [Cf Wſzelka mowá zła niech z vſt wáſzych nie pochodźi: ále ieſli ktora ieſt dobra ku zbudowániu wiáry/ áby łáſkę ziednáłá ſłucháiącym. Eph 4/29] WujNT Zzzzz4.
c. Cechy wywołujące aprobatę Boga (1): y owſzem przychodzy takyem taka laſka ktora ſyą rowna tey pyeruorodney ſprauyedlyuoſzczy/ dla przyyemnoſzczy yſz thak przyemny bogu ſtą laſką/ yako by byl nalezyon urodzeny albo ſthworzony wpyeruorodney ſprauyedlyuoſzczy PatKaz I 6.
2. Przeżywanie radości, szczęścia; libentia Cn (1):

W połączeniu szeregowym (1): náucż mię pełnić woley twey/ ábym [...] mogł przyść do miáſtá onego błogoſłáwionego: gdźie ieſt pewna beſpiecżność/ á beſpiecżna wiecżność/ y wiecżna ſpokoyność/ á ſpokoyna ſzcżęśliwość/ y ſzcżęśliwa przyięmność/ á przyięmna ſłodkość. LatHar 184.

3. Życzliwość, przyjazność (1): Nic chwalebnieyſzego nic zacnieyſzego mężowi każdemu nie ieſt, nad dobrotę á przyiemność z vkłonnoſcią BielŻyw 119; [Y vcżynię potym przyiemność [dabo gratiam] ludu temu v Egyptcżykow Leop Ex 3/21].
[Szeregi: »przyjemność i ludzkość«: [Weidenutos, pierwszy król litewski, wprowadzał prawa i obyczaje] Potym ustawił, aby gościom przyjemność i ludzkość nawięcej zachowywali, gdyż się tymi rzeczami najmocniej przyjaźń między ludźmi spaja. StryjPocząt 82.

»łaskawość, przyjemność«: Nie przy ſię tego/ że miał moc Rzymſki Biſkup inſzych nápomináć/ á łáſkáwośćią przyiemnośćią [...] do obacżenia przywodźić BronApokr 181.]

4. [Aprobujące przyjęcie, wzięcie, posłuch, powodzenie: quia sic se habet receptibilitas {(przyymnoſcz)} nostra ad ipsum deum Glosy II nr 51/1.

przyjemność u kogo: bo śię ten nád wſzytki ine w káżdey rzecży ſzykowáć vmiał/ iż v Pánow y Fraucymeru wielką przyięmność miał HistFort A7v; CiceroKosz G4v; Dał mu był Pan Bog wielką przyiemność v ludzi/ ták iſz práwie wſzytkę pierwſzą rádę Rzymſką pozyſkał Chryſtuſowi SkarŻyw 404.]

Synonimy: wdzięczność; 1. piękność; 2. szczęśliwość; 3. ludzkość.

Cf NIEPRZYJEMNOŚĆ

ZCh, AN