[zaloguj się]
[pdf]

PRZYNUKAĆ (5) vb impf i pf

impf (3) [praes, praet (z wyjątkiem dwóch wymienionych pod pf), [imp, part]], pf (2) [praet] KrowObr, RejPos.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
3 przynukå przynukają
praet
sg pl
3 m przynukåł m pers przynukali
f przynukała m an
imperativus
sg
2 przynuk(a)j

praes 3 sg przynukå (1). ◊ [3 pl przynukają.] ◊ praet [3 sg m przynukåł. f przynukała.] ◊ 3 pl m pers przynukali (4). ◊ [imp 2 sg przynuk(a)j. ◊ part praes act przynukając.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) i XVIII w.

Skłaniać (skłonić), ponaglać (ponaglić), zmuszać (zmusić) do działania; urgere Vulg, Cn; cogere, impellere Vulg; perpellere Cn [kogo] (5): Potym byli bliſko onego miáſtecżká do ktorego ſzli/ á on zámyślił iákoby miał dáley iść. Y przynukáli go/ mowiąc: Zoſtań z námi Pánie/ boć ſię ma ku wiecżorowi/ á dźień ſię iuż ſkłonił Y wſzedł z nimi. MWilkHist Kv; [Bo nas milość Chryſtuſowá przynuka: vważaiąc to/ iż ieſli ieden zá wſſyſtki vmárł/ thedyć wſſyſcy pomárli Leop 2.Cor 5/14; WujPos 1573 320].

przynukać do czego (3): Do cżego nas ten Pſalm napilniey przynuka. I. Dáye przykład ku komu ſie vciekáć cżáſu trapyenia. II. Vkázuie iáko duch ſmętny vſtáwicżnye ieſt nieſpokoyny. LubPs R5 marg; [Lecz wżdam, mili Polacy, jeszcze nie niewola Was do tego przynuka: czy was kto zniewola, Byście mieli tyranny sobie za pany brać, Prawa, zdrowia, wolności, zarazem ostradać? PismaPolit 53]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

[przynukać na co: [Matatiasz królewskiego urzędnika] ktory go przynukał ná ofiárowánie: tegoż cżáſu zábił Leop 1577 1.Mach 2/25.

cum inf: Wyÿdzi na druogy a miedzy ploty a przinukay wiytz, aby napelnion byl duom moy. SandMalEwan 70.]

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: do tego (2), [k temu]; iż (2), żeby (1), [aby]] (3): tzego [tj. przywrócenia obrazów do kościołów] ſnádnie dokazáli/ gdy tę Hyręnę Ceſárzową wdowę do tego przynukáli/ iż przyzwolić ná wſzyſthko muſiłá/ co ſie kolwiek Papieżowi podobáło. KrowObr 118; O tym też powiáda kośćielna Hiſtoria/ że gdy go [św. Hieronima] bráćia przynukáli żeby to piſał/ ták to vcżynić obiecał/ ieſliżeby złożywſſy poſt/ ſpołecżnie w obec wſſyſtcy Pánu Bogu ſie modlili Leop *2v; RejPos 286; [Leop 2.Reg 12/17 (Linde), 2.Par 22/3 (Linde); Abowiem ći ktorzy ſie chcą podobáć w ćiele/ przynukáią was ábyśćie ſie obrzezowáli Leop 1575 Gal 6/12; OrzPolic 15].

[Zwrot: »gwałtem przynukać«: [Czechowie] od Mátyaſzá że ich gwałtem przynukał y do przyśiąg przywodźił odſtawáli BielKron 1597 458.]
Szereg: »przynukać a przymusić« (1): ále iż ini ludzye ſwięći práwie go [św. Pawła] przynukáli á przymuśili do tego/ á práwie gi gwałtem wzięli/ iż odſzedł precż z miáſtá onego RejPos 286.

Synonimy: namawiać, namowić, pobudzać, pobudzić, poganiać, pogonić, popędzać, popędzić, pośpieszać, przyciskać, przycisnąć, przymusić, przymuszać, przynaglać, przyniewalać, przyniewolić, przypądzać, przywieść, przywodzić, skłaniać, skłonić.

Formacje współrdzenne cf 1. NUCIĆ.

Cf PRZYNĘKAĆ, PRZYNUKAJĄCY

AĆ