[zaloguj się]
[pdf]

ROSTRZYGNĄĆ (11) vb pf

rostrzygnąć (7), rozstrzygnąć (3), rosztrzygnąć (1); rostrzygnąć GliczKsiąż, BielKron, CzechRozm, NiemObr (2), ZawJeft, WujNT; rozstrzygnąć GórnDworz, KochOdpr, CzechEp; rosztrzygnąć LibMal.

o jasne.

Fleksja
inf rostrzygnąć
praet
sg
3 m rostrzygnął
conditionalis
sg
3 m by rosztrzygnął
con praet
sg
3 m by był rostrzygnął

inf rostrzygnąć (6). ◊ fut 3 sg rostrzygnie (2). ◊ praet 3 sg m rostrzygnął (1). ◊ con 3 sg m by rosztrzygnął (1). ◊ con praet 3 sg m by był rostrzygnął (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Zdecydować, przesądzić o czymś po rozważeniu; cernere, decidere, dirimere, discindere, distrahere, secare Cn [co] (10):

rostrzygnąć czym (3): LibMal 1548/145; BielKron 219; Gdybychmy práwem mieli roſtrzygnąć té rzeczy/ Czyiéy opiece właſnie przynależą dźieći: Przeſzlibychmy was [mężczyzn] práwem któré [tj. kobiety] ie rodźiémy ZawJeft 40.

rostrzygnąć miedzy kim (1): ieſliby ſie co miedzy bráćią tákiego tráfiło/ tedy to miedzy nimi bráćia ichże drudzy ná to obrani/ miedzy nimi/ w miłośći/ roſtrzygnąć máią. CzechRozm 248.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze z zapowiednikiem: to; jesli ‘czy’ (1), zaimek pytajny (1)] (2): A thowari kthore thu ma abi thak dlugo ſtąd nyebili puſchczane azbi krol yego M nalyaſkyem ſwym yeſli winen yeſth albo nye, tho roſztrzignal LibMal 1548/145; GliczKsiąż M4v.

Zwroty: »roznice rostrzygnąć« (2): NiemObr 42; ále ſłuſzno było/ ábych te wſzytkie rozroznienia/ iákom ie w oboich kśięgách nálazł/ ták w cále zoſtáwił/ áż do oſtátniego rozſądku tych ktorym te rożnice roſtrzygnąć należy. WujNT przedm 18.

»sprawiedliwie rozstrzygnąć« (1): iż ieſliby práwo to Moiżeſzowſkie teraz mieyſce miáło: [...] á byliby ná to ſędźiowie ſpráwiedliwi wyſádzeni/ ktorzyby rzecż thę ſpráwiedliwie rozſtrzygnąć mieli: [...] pewienem tego [...] żeby [...] CzechEp 33.

Szeregi: »rostrzygnąć a postanowić« (1): Bacżąc the roznice Legat Papieſki Kontárenus powiedział/ áby drugie rzecży były záwieſzone od Papieżá/ ktory to ná Koncilium/ álbo ktorym innym obycżáiem z ſwoimi roſtrzygnie á poſtánowi BielKron 219.

»rozeznać ani rostrzygnąć« (1): Ale iż ocyec ktory ſie o náukę z Ariſtipuſem tárgował tákiem był proſtakyem á nyeukiem/ że thego rozeznáć áni roſtrzygnąć nye vmyał/ co yeſt nauká/ [...] GliczKsiąż M4v.

»rostrzygnąć i uśmierzyć« [szyk 1:1] (2): ále ſię to cżęśćiey dźiáło przez Páwłá/ ktory w onych zborzech pogáńſkich/ wiele roznic/ y gadek rozmáitych ſam vśmierzył y roſtrzygnął. NiemObr 42, 32.

Przen [ze zdaniem dopełnieniowym] (1): Sżáblá oſtra przy boku/ to pan: tá rozſtrzygnie/ Kto komu cżołem bić ma. KochOdpr Cv.
2. Doprowadzić do ugody, porozumienia [kogo] (1): [Ale przywiley Konradow tenby ie był ſnadnie rozſtrzygnął/ by go [Krzyżacy] byli nie zákryli. BielKron 1597 149 (Linde).]

rozstrzygnąć czym (1): Záś/ niechaiby y tego pan nie zániechywał poddáne od práwowánia odwodzić/ á ieſliby ſie w práwo wdáli/ tedy/ ábo ie prędko dekrethem rozſtrzygnąć/ [...] ábo ie ſłuſzną vgodą ziednocżyć GórnDworz Ii7.

Szereg: »rozstrzygnąć abo zjednoczyć« (1): GórnDworz Ii7 cf rozstrzygnąć czym.

Synonimy: 1. postanowić, rozeznać, uśmierzyć; 2. zjednoczyć.

Formacje współrdzenne cf STRZYC.

Cf ROSTRZYGNIONY, ROZSTRZYGNIENIE

MN