[zaloguj się]
[pdf]

BIEGANIE (49) sb n

Pierwsze e oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie); końcowe e z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg pl
N biegani(e) bieganiå
G bieganiå
D bieganiu
A biegani(e)
I bieganim, biegani(e)m
L bieganiu

sg N biegani(e) (10). ◊ G bieganiå (10); -å (8), -(a) (2). ◊ D bieganiu (5). ◊ A biegani(e) (2). ◊ I bieganim (8) BierEz, SienLek (4), SkarŻyw, StryjKron, SkarKazSej, biegani(e)m (5) MiechGlab, Mącz, ModrzBaz (2), PowodPr. ◊ L bieganiu (6). ◊ pl N bieganiå (3), -å (2), -(a) (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. (O ludziach i zwierzętach) szybki sposób posuwania się naprzód, bieg, chodzenie, gonienie; dreptanie, krzątanina; cursus Mącz; discursio, discursitatio Calep; cursura Cn (40): Kożdego ſwym obdárzono: Ty kraſą/ ſlowik śpiewánim: Woł śiłą/ á koń biegánim. BierEz N4v; GlabGad F3v; [zwierzęta swak] biegaią od tey ſtrony do oney, tak długo/ aże ſie bieganiem ſpraczuią MiechGlab 24; RejKup q8; LubPs aa; Mącz 15b, 78d, 447a; SienLek 186v, 187; RejAp 136; RejPos 119; ModrzBaz 10v, 110; gdzie nie máſz wołániá/ áni biegánia kuchárzow/ áni zábiiánia bydłá. SkarŻyw 92 [2 r.], 291; StryjKron 156.
a. Biegi zawodników; wyścigi konne; cursus Mącz, Cn; curriculum Cn (14): Potrżeba ich teſz czwicżyć w bieganiu/ ſkakaniu/ biedzeniu/ y wſzyrmowaniu KwiatKsiąż Ov; Mącz 6b, 73d; Ale z godźinę przed biegánim/ day mu [koniowi] przygárśnié ieczmieniá/ námoczywſzy go w dobréy máłmázyey SienLek 189v, 189 [2 r.], 190v; GórnDworz Q7; ModrzBaz 110v; Stadium ‒ Mieſcze do czwiczenią wbieganiu. Calep 1002b.
Wyrażenie: »w zawod bieganie; bieganie zawodu, na zawod« (2:2): Mącz 6b, 46a; GórnDworz E3v; tedy ná kſtałt ſzermierzow/ zápaſnictwem/ poćiſkániem rzecży ćiężkich/ biegániem záwodu/ ćiáłá ſwe ćwicżyli PowodPr 73.
b. Wałęsanie się, wędrowanie; concursatio Mącz, Calep (8): Nocne biegánia y wołánia/ imo to/ iż vcżćiwym obyẃatelom pokoy y odpocżywánie przekażáią/ obracáią śię też w wielkie zgiełki/ pokoiowi mieyſkiemu przećiwne ModrzBaz 36; Calep 235a, 330a [2 r.].
Wyrażenia: »bieganie po odpuściech«: Bieganie po odpuſciech. RejPos 144 marg.

»bieganie po światu«: (2) Iz malo trzeba biegania Nam po ſwiatu dla ſbawienia. RejKup k3v; RejPos 144 marg.

»i tam i sam bieganie«: Concursatio, zbiegánie/ y tam y ſám biegánie. Mącz 74b.

2. Uciekanie (1): iákie będzie biegánie/ y dręcżenie y nárzekánie ich/ proſząc gor ſkał áby ie okryły RejAp 173.
3. Obrót, ruch ciał niebieskich; curriculum, meatus Cn (1): O Náturze/ o biegániu gwiazd/ o odmienie dniow Leop *B2.
4. Zabieganie, staranie; postępowanie; cursus operis Vulg (7): Leop Ier 22/17; RejPos 180v, 233, 316, 327v: áno iuż iednego kłopotu zbył drugiego nábył/ bo zbył pracze/biegánia/ á nábył fráſunku á myſlenia RejZwierc 160v.
W przen (1): nieſpokoyni/ łákomi/ nieſpráwiedliwi/ śieią wſzędźie niezgody/ nic ná dobre poſpolite nie pomniąc/ á tą łodką w ktorey ſię wſzyſcy wieźiem/ ſwoim biegánim chwieiąc/ do zánurzenia ią y vtopienia przywodzą. SkarKazSej 659a.

Synonim: 1.b. błąkanie.

Cf BIEG, BIEGAĆ

ZZie