[zaloguj się]
[pdf]

BLAJWAS (64) sb m

blajwas (52), blajwajs (7), blejwas (3), blejwajs (1), bliwis a. bliwisz (1); blajwas FalZioł (51), KlonŻal; blajwajs SienLek (7); blejwas Mącz (3); blejwajs BielSat; bliwis(z) Mymer1.

bla- (4), blå- (4); bla- KlonŻal; bla- : blå- SienLek (3 : 4); -wa- (9), -wå- (3); -wa- Mącz (3), BielSat, KlonŻal; -wa- : -wå- SienLek (4 : 3); e jasne.

Fleksja
sg
N blajwas
G blajwasu
A blajwas
I blajwas(e)m

sg N blajwas (12). ◊ G blajwasu (30). ◊ A blajwas (4). ◊ I blajwas(e)m (18).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Biel ołowiowa, zasadowy węglan ołowiu otrzymywany z ołowiu przy pomocy octu; cerussa Mymer1, Mącz; psimmythium Cn (64): Cerusea [!] Blywiſz Mymer1 19.
a. Stosowany w medycynie jako składnik leków (57): Theż gdy vwarzyſz khorzenie Piwonijey/ z blaywaſem/ piegi zginą cżarne y inſze ſzkaradoſci zlicza gdi tą wodą będzieſz omywać. FalZioł I 97d; Też ſok pietruſzcżany viaſniony/ blaywaſu kniemu trochę z rożaną wodką przycżyniwſzy/ á tho będzieſz miał na chore ocży lekarſtwo. FalZioł I 98b; Ci ludzie kthorzy robią około Blaywaſu/ wpadaią w chorobę ktorą zową ruczawka/ y w chorobę ſwiętego walantego FalZioł III 36d, I 14c, 23c, III 36 c [2 r.], d [2 r.], V 93v (51); Sadzele golenné léczy lubryká/ to ieſt glinká ktorą ćieśle albo ſtolarze piſzą na drzewie/ z ſádłem Niedźwiedźim vtłucz/ á żywicą roſpuść/ przyſypże tłuczonégo Bláywáyſu/ co go niewiáſty mączką zową/ á téy máśći przykłáday SienLek 121, 135v, 146, 162v, X [2 r.].
b. Używany jako kosmetyk (2): Mącz 50b; [kuśnierz] Nátrze kretą Wiewiorkę/ rzecże Popielicá/ Kupi iáka niewiáſtá/ vboga nędznicá. Nie trzebá iey bleywáyſu/ doſyć go w kożuchu/ Biáła będźie ná Licu/ biáła y po brzuchu. BielSat C2.
c. Stosowany w sztuce złotniczej (1): Cerussa, Bleywás/ którym też złotnicy ſrebro przipráwuyą z Ołowu y octu to czinią. Mącz 50b.
d. Biały barwnik, biała farba (3): Mącz 367a; Blaywais/ ieſt fárbá biała z ołowu palona/ Málárzom y Aptékárzom potrzebna SienLek X4v; Prozno cynober cżerwony y błękitny lázur/ Prozno chwaliſz biały bláywás/ tráfi w to y Mázur. KlonŻal D3v.

Synonimy: d. biel, ceruza.

KN