[zaloguj się]
[pdf]

BLUSZCZ (48) sb m

Fleksja
sg pl
N bluszcz
G bluszczu, bluszcza bluszcz(o)w
A bluszcz
I bluszczem
V bluszczu

sg N bluszcz (27). ◊ G bluszczu (7) FalZioł (3), Leop (2), SienLek, KlonŻal, bluszcza. (2) BielKron, Calep. ◊ A bluszcz (5). ◊ I bluszczem (5); -em (1), -(e)m (4). ◊ V bluszczu (1). ◊ pl G bluszcz(o)w (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

bot. Hedera Helix L., Glechoma hederacea L., Solanum Dulcamara L. (Rost); roślina z rodziny araliowatych (o właściwościach leczniczych), krzew pnący się; hedera Murm, Mymer1, Calep, Cn; cissus Calep, Cn; chamaecissus, chrysocarpos cissus, corymbia, dendrocissus, erythranum, erythrocarpum, hedera arborurn, hedera terrestris, helix, selenitium Cn; charnaedaphne Calep (48): Murm 107; Hedera. Bluſzcz. Mymer1 20v; Edera terrestris. Bluſzcż. FalZioł + 3c; ieſt dwoiaki rodzay bluſzcżow/ ieden ieſth biały á drugi cżarny FalZioł I 48c; Bluſzcż acżkolwiek ieſt gorzki; á wſzakoż ieſth dobry ku lekarſtwam FalZioł I 48d, I 13d, 18d, 47c [2 r.], 48a żp, 48b [2 r.] (17); Y rozrádował ſie Ionas z onego Bliuſzcżu/ weſelem wielkiem. Leop Ion 4/6, Ion 4/6, 7, 9, 10; Rzekł mu Pan Bog/ mnimaſz by ſie to ſpráwiedliwie gniewał á żądał śmierći dla bluſzcżá? BielKron 92, 92 [2 r.]; Bluſzcz/ Hedera arborea. SienLek 232, X; Zgotował lepak Iehowá Bog bánię/ (marg) Albo/ korbas/ ácż niektorzy Kikáion bluſzcżem tłumacżą. Arva ziele ſzyrokiego liſtu być muſiáło. (—) y wzeſzłá nád Ionaſzem BudBib Ion 4/6; BLuſzcżu przebuyny/ tu przy tey mogile/ Cicho wyraſtay KlonŻal Dv; Bluſzcż po Lácinie Hedera, źiele pnie ſię rádo po drzewách y po ſtárych murzech y grobiech. KlonŻal Dv marg, C4; Cissus ‒ Bliuſzcz. Calep 201b, 186a, 201b, 474a; Widác y łáwy krętnym bluſczem przyodźiáne. KochFrag 28; WysKaz 1.

W charakterystycznych połączeniach: bluszcz krętny, przebujny, zielonością wdzięczny.

Zestawienia: »biały bluszcz«: Biały bluſzcż ma biały owocz/ á cżarny ma cżarny owocz FalZioł I 48c.

»bluszcz czarny« FalZioł I 48c cf »biały bluszcz«.

»bluszcz drzewny (drzewowy, drzewiany)« (6): Edera arborea. bluſzcż drzewny FalZioł +3c; Bluſzcż/ ieſt rzecżony bluſzcż drzewowy/ bowiem ſie około drzewa wije FalZioł I 48c, I 48b, 48c żp, 48d; weźmi Celidoniey/ Bábki/ bluſzczu drzewiánego SienLek 54.

»bluszcz ziemny«: wezmi wodki z liſtu włoſkiego orzecha napaloney, wodki z bluſzcżu ziemnego/ rozpuſc w niey koperwaſer y hałun FalZioł V 65.

Szereg: »bluszcz albo powoj«: A gdy było gorąco/ zrządził Pan Bog iż mu głowę zákrył bluſzcż albo powoy wyroſły/ drudzy piſzą bánie BielKron 92.

Synonimy: brzestan, kurdwan, powoj.

BZ