a. Zdanie przyczynowe w postpozycji (1307): PowUrb +3v (2); Oni ćię tám doprowádzą/ Bowiem drogę dobrze wiedzą. BierEz Hv (31); OpecŻyw 36v (2); PatKaz I 16; PatKaz II 45v (6); PatKaz III 116v; á ia cyebye tam będę żywił bo wiem yeſſtze pięc lat maią przidz głodnych HistJóz D4v (10); Weyzrzi na modlitwę, bom ſie vpokorzył barzo/ wybaw mie od przeſladuiączych mie/ Bowiem vmocznieni ſą nademną. TarDuch Ev (3); albo theż iedno ſamy prochy ſtharwſzi ie wpuſć w nos trochę/ bowiem przidzie ſtąd kichanie/ ktorym wiele wilkoſci z noſa wywiedzie FalZioł I 75d (94); gdigo pytali przecż by y on pod ie^o panowanim niechciał być, kthoryżby mu wielim więcey cżci przydał, odpowiedział, Bowiem on niſkie powyſſza. BielŻyw 5 (16); BielŻyw Glab nlb 11 (6); Y owſzem ſpanie zbytnie ſzkodzi cżłowieku/ przycżina tego bowiem cżaſu ſpania ogien przyrodzony ſilnieyſzy ieſt y barziey trawi pokarm GlabGad Lv; Cżemu pirwſze ſny poſpolicie ſtraſzliwſze bywaią niż poſlednie. Odpo. Bowiem na przodku powſtawaią z pokarmu w żołądku dymy mocne, ktore wielkie cżynią zamieſzanie w mozgu á tak one podobienſtwa rzecży mieſzaią ſie też tak y owak GlabGad L5 (286); Tho wſzytko ſą plotki, bowiem tam nie ſłychano o żadnych Gryphach MiechGlab nlb 9 (29); BierRozm 24; KłosAlg A3 (12); March³ V6; WróbŻołt Bv (20); WróbŻołtGlab A2; Y będą też odemnie ták vdręczeni áż muſſą vpáſć przed nogi moie/ bowiemeś ty dodał ſercá mnie RejPs 26 (29); LibLeg 11/10; RejRozpr D (3); RejJóz G3 (22); RejRozm 402; Lieċ mi ſie zda yż ten z Bogem Mało wradzie bywa bo wiem Leb ſſaliony a płocha twarz Muſy ten być zły goſpodarz RejKup t4v (13); HistAl E6v (16); MrowPieś A4v; BielKom D6v (4); GliczKsiąż D3v; Gdyż to wiemy iż nádeń nie máſz nie lepſzego/ Bowim ná wiek wiekow trwa miłoſierdzie iego LubPs Y4v (63); GroicPorzRej C3v; SeklPieś 31; Bo wierz mi żebyś záwżdy rad z nią rozmowy miał, Bowiem tám ieſt ſkim mowić RejWiz 68 (45); Leop Matth 5/12 (10); KochZuz A4 (2); RejFig Eev (4); CI ſie Striymi Kſiążętom y krolom dzyáłáią/ Bowiem Orła bez głowy/ zá herb z dawná máią. RejZwierz 68 (42); BibRadz Ex 23/15 (8); Bądź chwała Pánu Bogu Izráelſkiemu/ bowim chwalebnie wielmożny ieſt BielKron 31 (57); KwiatKsiąż C3 (2); Mącz 154b; Latwie bywa z wody wiátr/ bo wilgotné ſą oboie: trudno ogiéń z wody bywa/ bowiém ſpółecznośći nie máią z ſobą żadnéy OrzQuin P2 (9); Prot A3v (4); ProtStoj Ev; SienLek 2v (3); SienLekAndr a3; RejAp 29v; HistRzym 105; Nie dáyże ſie od tego nikomu odwodzić/ Bowiembyć to ná potym ſnadź muſiáło ſzkodzić. RejPos 156v (4); RejPosWiecz³ 96v (3); BiałKat 21; BielSat C2v (2); GrzegŚm 4; HistLan 74 (3); KuczbKat 60 (3); Kto ſtąd ſpádnie długo ięcży/ Bowiem tu ſkok nie záięcży. RejZwierc 237 (13); RejZwiercPodw 183; WujJud 145v; Nie opuſzcżay ſtárego przyiaćielá/ bowiem nowy nie będzie mu rowny. BudBib Eccli 9/12 (2); Więtſzym głoſem wołaycye/ mowi/ Bogá ſwego/ Bowiem teraz podobno robi co inſzego. HistHel C (5); MycPrz I B2v; WierKróc A2v; StryjWjaz A2v; CzechRozm 194 (4); Bárzo ſie w nim kocháli y zá páná ſobie/ Iużby pewnie obráli/ bowiem tego godzyen PaprPan Fv (6); ModrzBaz 121 (2); StryjKron 617 (2); CzechEp 51; NiemObr 63 (4); KlonŻal Dv; Cżarni ládágdzie/ y biali pádáią. Ták iezni/ iáko pieſzy/ krom roznice. Bowiem Krolewſkie obie miłoſnice Ogniſte miecąc ná przemiány ſtrzały/ W zupełnych zbroiach przećiw ſobie ſtały. KochSz B3v; BielSjem 32; KochPam 84; KochPieś 12 (2); IZ ia ledá co piſzę/ cóż to tobie wádźi? Lecz nie dźiw: bowiém ſkrzętni wſzytko gánią rádźi. PudłFr [2]; przetoż nam cżuć kazał/ obżarſtwá zákazał/ bowiem nie wie cżłowiek/ w ktory śmierć przydźie wiek. ArtKanc A10 (23); BielRozm 19; KochProp 10; GrochKal 7; Phil B4; A ty o méy vprzeymośći/ Y niewątṕ o ſtátecznośći: Bowiém póki duch wemnie/ Nie maſz ieno ſługę zemnie. KochFrag 27 (3); OstrEpit A2; WyprPl A4v (2); KołakCath A4v (3); KołakSzczęśl C3v (2); A gdy wypuśći owce ſwe/ idźie przed nimi: á owce idą zá nim/ bowiem znáią głos iego. WujNT Ioann 10/4 (4); SarnStat 1294; SiebRozmyśl K4 (4); SkarKaz 118a; czyśćieś vcżyniłá/ Y ześ mi tę na pámięć kraſę przytocżyłá. Bowiemech iuż prze rádość wſzyſtko opuśćiłá PaxLiz D2 (2); SkarKazSej 690a; Lecż trzebá ſkromnie: Bowiem rzecż ſkwápliwa Cżęſto ſzkodliwa. KlonFlis E (4); SapEpit B3v (2); Nie ſtoy prożno: podź robić do winnice Páńſkiey. Bowiem ná prożnowánie ieſli ſię ták vdaſz: Wiedz iż iuż ſerce twoie opánował Iudaſz. KlonWor 45 (15); ZbylPrzyg ktv (2); SzarzRyt B2(3); KochPhaen 9 (3). Połączenia:

»bowiem oto« (4): A teraz nyebo obyáwi ſpráwyedliwość yego/ Bowyem oto on ſam ſędzyą yeſt ſrogim káżdego. LubPs N3 (3); Rozráduy ſie corko Syonſka/ bowiem oto Krol twoy idzye do ciebie RejPos 1.

»bowiem więc«: Y zwiedli ſobie byli w tym niemáło ludzi/ Bowiem więc cżárt nadobnie ták ſwoiemi łudzi RejWiz 182.

»dlatego ... bowiem«: A dlatego [ideo] złoſtnicy nie powſtaną wdzien ſądny/ ani też grzeſznici powſtaną w radzie ſprawiedliwych. Bowiem [quoniam] zna pan bog drogę ſprawiedliwych ale droga zloſtnikow zaginie. WróbŻołt 1/6.

»przeto ... bowiem« (2): BielŻyw 117; A prze to ią Tatarzy ſwięthym Donem zową, bowiem od niey niemałe pożywienie, z rib/ miodow/ y owoczow maią. MiechGlab 25.

»a tak ... bowiem«: á ták to ieſt wielki błąd/ wiemy bowiem co obiecano drzewu niepożytecżnemu/ ktore owocu nie cżyni ReszPrz 57.

W pozycji enklitycznej (234): Ty ſloua ſluzą pannye maryey Rzeczona bouyem ſąd nyeprozny ale wſzelkyey laſky pelny PatKaz III 115v (6); HistAl C; GliczKsiąż L7v; KrowObr 202v; Zydowie nie máią ſie przechwálác ż obrzezánia Abráhámowi dánego/ y z inſſych zakonu ſtarego vcżynkow. Abráhám bowiem przes wiárę przed obrzezánim był vſpráwiedliwionym od Bogá. Leop Rom 4/arg (6); BielKron 80 (3); GrzegRóżn C; Queso, quid hoc est? aut quid agunt? mihi enim tenebrae sunt, Mnie bowiem ciemnośći ſą/ to yeſt nic nie rozumiem. Mącz 445d; LeovPrzep C4v (2); GórnDworz P7; RejPos 35; Y dałći ktemu doſyć docżeſney możnośći/ Ktorać ták przypadáłá dla twoiey godnośći. REy bowiem iáko mowią ty ſam w Polſzcże wodziſz RejZwierc A4v; WujJud 109v (2); WujJudConf 196v; RejPosRozpr cv (3); RejPosWstaw [143²]v (4); Zkąd też yto imię Szkołá dano/ iákoby vproznienie: Dáie bowiem Szkołá tym ktorzi iey służą wolność od nakłádow y żołnierſkich/ y wſzytkich inſzych powinnośći. ModrzBaz 128v (2); KochOdpr A4; Iáko łáſkáwy oćiec ſynów lituie/ Ták równie ſwoich wiernych ſług pan żáłuie: Cżynu bowiem náſzégo ſamże świádomy/ Y pomni/ żechmy źiemiá/ y ćiéń znikomy. KochPs 154 (7); KochTr 5 (2); SkarŻyw 396; Lecż nie trzebá o tym ſzyrſzego dowodu/ iáwna to bowiem rzecż NiemObr 71 (49); KochFr 68; KlonŻal Cv; ReszPrz 57 (6); ArtKanc E5v (4); KochWr 27; nie thylko dobrymi ludźmi tákowi nie mogą być zwáni/ ále też ab omni caetu hominum exturbandi ſunt, nie thylko bowiem ſámi ſobie ſzkodzą/ ále też y te s ktorymi towárzyſtwo wiodą/ nieiákim iádem ſzkárádośći zárażáią/ Corrumpunt enim bonos mores colloquia praua. Phil M (31); GórnTroas 62; KochCzJan A2v; OrzJan 34 (20); OstrEpit A3v; KołakCath B4v; Boyćie ſię Páná Bogá bliſko bowiem ieſt KołakSzczęśl B3 (6); WujNT 2.Cor 9/2 (8); WysKaz 29 (3); Z tego mieyſcá baczę ia, że tę Orthográphią pan Kochánowſki dawno piſał: mówiąc bowiém zemną máło co przed śmiercią ſwoią ináczéy mi o tym, a/ powiádał JanNKar E (29); SiebRozmyśl F3 (8); PowodPr 74 (4); SkarKaz 3v przedm; Ale czemu ią [żonę] zowieſz ſwoiem złem?. (‒) Zła bowiem, Swiegotliwa, będliwa, poſtáwna, roſproſzna. CiekPotr A3v (2); GosłCast 34 (5); KlonWor 30; ZbylPrzyg A2v; SzarzRyt C3; KochPhaen 1. Cf »a tak ... bowiem«.

b. Zdanie przyczynowe w antepozycji (niekiedy też pozostaje w związku przyczynowym z wypowiedzeniem poprzedzającym) (7):

Połączenia: »bowiem ... (a) przeto« (5): PatKaz III 105; Bowiem był Alexender Dyogeneſowi od ſłoncza zaſłonił, á przetogo proſił by mu thego nie odeymował cżego dać niemogł. BielŻyw 71; bowiem yeſly oſſyedzye Thurek Budzin barſo czyeſzko wſchem panom Chrzeſczyanskym bedzie, przetho dobrze abi przed czaſſem wſzitczi sobie spolem dopomagaly. LibLeg 11/13; IEphte osmy Sędzya zydowski/ roskázował zydom ſześć lat/ bowiem po śmierći Yáir vdáli ſie Izráelitowie ná wſzelákie złośći y báłwochwálſtwá. Przeto ie Pan Bog dał w ręce ich nieprzyiaciołom BielKron 51; Mars, Sol, Venus, Mercurius, Luna, Ab illis nomina dierum vulgus Ethnico more vocat, Bowiem ye pogáńſtwo zá bogi chwaliło/ á przeto káżdemu ſwóy dzień z oſobná przipiſáli. Mącz 302d.

»bowiem ... a tak« (3): A zbieraią tę mannę w Indijey y w grecijey/ bowiem przylipa około zioł á thak ią zbierają iakoby miod FalZioł III 4e; RejPs 156v.

c. Zdanie przyczynowe wtrącone (16): GlabGad A5; A gdy go dobyć nie mogli (bowiem ſie tam nie mało Polakow zamknionych duże broniło) nicz nie zyſkawſzy odiechali. MiechGlab 8 (4); RejKup z4v; vciekł do miáſtá Etruſká ze trzemi ſyny (bowiem ſtámtąd rodem był po mácierzy) gdzye tám s płácżem powiedał ſwoię przygodę BielKron 104v (9); SarnUzn Hv.

W pozycji enklitycznej (4): Nikomu/ álbo raczéy wſzytkim/ ſwoie kśięgi Dáię: by kto nie mniémał (ſtrach to bowiem tęgi) Ze zá to trzebá co dáć wſzyſcy dármo miéyćie KochPieś kt; Phil G2; Ale fatum nieſczęste [...] rzemieſłniká tego/ co té rzeczy odpráwowáć miał/ [...] márnie/ bez wſzelákiéy przyczyny/ nie bez żalu y ſzkody (o tákiégo bowiém drugiégo trudno) naglé pułhacznym poſtrzałem z świátá wźięło SarnStat 1315; PowodPr 85.

a. Wypowiedzenia (11): KłosAlg Av; Vważayże to tedy napilniey/ gdzye go ſzukáć maſz. Bowiem go nigdziey rychley nie poznaſz áni naydźieſz/ iedno w ſwiętych ſłowiech iego/ á w nieomylnych obietnicach iego. RejPos 169 (2); StryjKron 1; Táką śmierćią był karan on Mártáhuz: Bowiem Nie trzebá Kátá było (iák ći krotko powiem) Ani wozow do tego: Lecż zá káżdą nogę Záprzężono po koniu/ gnano w rożną drogę. KlonWor 32.

W pozycji enklitycznej (6): Złorzecżeńſtwo rozlicżne ieſth. Są bowiem przećiwko Pánu Bogu bluźnirſtwá/ ſą potwarzy przećiwko ludzyom RejPosWstaw [110³]v; zda mi ſię żeby było niepomáłu pożytecżne rozdánie vrzędow/ iákie był Moiżeſz/ zá rádą Iethronową/ vcżynił. Ten bowim lud Izráelſki niezmiernie rozmnożony/ ták iy rozdzielił/ iż dźieśiąći goſpodarzo^m dał iednego Dźieśiątniká ModrzBaz 83; NiemObr 135; Doſyc tedy bácżna ieſt onego przyiacielá Oktawiuſá Auguſthá Ceſárzá/ imieniem Mecenáſá rádá/ ktorą temu to Auguſtuſowi dawał s ſtrony rządzenia páńſtwá iego. Te bowiem miedzy inemi rzecżámi ſłowá iego były Phil S3; A národzenie Chriſtuſowe ták było. Gdy (marg) bowiem G. (–) byłá poślubioná mátká iego Mária Ioſephowi: pirwey niżli ſię zeſzli/ náleźioná ieſt brzemienna WujNT Matth 1/18 (2).

b. Składniki (2): zktorich [wilgot] cżini ſie niemoc zimna, nie proſto z natury wina, ale z przypadku, bowiem od zimnoſci mozgu kthoremu wino gwałt cżyni. GlabGad Hv; ſtąd wyrożumieią kcżemu ſie zſciąga prorocztwo Dawidowo/ bowiem ku panu Chriſtuſowi. WróbŻołtGlab A3v.