Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: BRONIĄC

Następne hasło: BRONIĄCY SIĘ »

BRONIĄCY (15) part praes act

broniący (13), broniąc (2) ZapKościer, SkarKaz.

o jasne.

Fleksja

sg
m	N	broniący	f	N	broniącå	n	N
	G	broniąc(e)go		G	broniącé, broniąc		G
	A			A	broniącą		A	broniąc
	I			I	broniącą		I

pl
N	m pers	broniący
G		broniących
L		broniących

sg m N broniący (4). ◊ G broniąc(e)go (1). ◊ f N broniącå (1). ◊ G broniącé (1), broniąc (1). ◊ A broniącą (1). ◊ I broniącą (1). ◊ n A broniąc (1). ◊ pl N m pers broniący (2). ◊ G broniących (1). ◊ L broniących (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Zabezpieczający, chroniący, osłaniający (6)
2. Ujmujący się, wstawiający się (2)
3. Zakazujący, utrudniający (6)
*** Bez wystarczającego kontekstu (1)

1. Zabezpieczający, chroniący, osłaniający (6): FalZioł III 6d; w ocżach ieſt cżworaka blonka, Pirwſzą á wierchnią zową broniączą, á to dla iey mocznoſci á nieiakiey tłuſtoſci GlabGad B5.

broniący kogo, czego (3): BibRadz II 138b marg; PRzednie mocny grunt ieſt Pan Bog náſz/ y zbroiá mocna broniąca nas ArtKanc K6v; Calep 733b.

broniący od czego: Suggrunda [...] Przeddáſzek álbo poddáſzek przed dóm wychodzący á od cieczeniá [!] ná śćianę broniący Mącz 427d.

2. Ujmujący się, wstawiający się (2):

broniący kogo (2): KrowObr 181; A ktoryś rzekł (do pokutuiącego y ćiebie [Jezusa] broniącego złocżyńce y rozboyniká) Dźiś zemną będźieſz w ráiu LatHar 29.

3. Zakazujący, utrudniający; vetans Calep; prohibitorius, prohibens JanStat (6): Vetans — Zakazuiąci, broniąci Calep 1119a.

broniący czego (3): UstPraw Hv; y rzeká Licus nigdy z brzegow nád iego [św. Grzegorza] zákazánie/ ſzkod ludzkim robotom broniąc/ nie wylewáłá. SkarKaz 418b; (marg) Liſty królewſkié przećiw ſpráwiedliwośći nie ważné. (–) Téż obiecuiemy nie dáwáć liſtów broniących ſpráwiedliwośći/ álbo przez któréby mógł bydź zátrudnion/ álbo zwłóczon ſąd ku krzywdźie któréykolwiek ſtrony/ ták powodowéy iáko obwinionéy. [literas prohibitorias iustitiae; literae ius et iustitiam prohibentes JanStai 120] SarnStat 910.

Wyrażenie: praw. »strona broniąca; broniąca strona« = strona protestująca w sądzie (1 : 1): a tak vczywy Ian Kurk: oczekuyąncz bolączy strony y nyeſkwapyal ſzyę Klaſzcz pyęniedzy ſza thę wlokyę bronyącz strony, ot S. Iakuba aſz wyly: S. Barthlomyeya ZapKościer 47v; która [praefata impugnatio] z tego omieſzkánia ſtrony broniącéy v wwiązánia nikczemnieie/ y wniwécz ſie obráca. SarnStat 1167.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): JanNKar G2v

Synonim: 3. zakazujący.

Cf BRONIĆ