[zaloguj się]

CELOWAĆ (74) vb impf i prawdopodobnie pf

impf (3), impf a. pf (71); impf MycPrz I A2v (part praes act), Calep 352b, 359b (1 sg praes).

e pochylone, o oraz a jasne.

Fleksja
inf célować
indicativus
praes
sg pl
1 célujemy
2 célujesz
3 céluje célują
praet
sg pl
2 f -ś célowała m an
3 m célowåł m pers célowali
f célowała m an
imperativus
sg
2 céluj
3 niech céluje
conditionalis
sg
3 m by célowåł

inf célować (10).praes i fut 1 sg céluję (3).2 sg célujesz (3).3 sg céluje (34).1 pl célujemy (2).3 pl célują (6).praet 2 sg f -ś célowała (1).3 sg m célowåł (4). f célowała (1).3 pl m pers célowali (1).imp 2 sg céluj (1).3 sg niech céluje (1).con 3 sg m by célowåł (6).part praes act célując (1).

stp: cylować, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVII(XVIII) – XVIII w.

Przewyższać, prześcigać; eminere, excellere Calep, Cn; antecedere, antecellere, anteire, antestare, antevenire, enitere, evincere, excedere, exsuperare, praecedere, praeminere, praegredi, praestare, praeterire, superare, supercurrere, supereminere, superexire, supergredi, vincere Cn (74): Excello ‒ Czeluię, przewiſſąm. Calep 382b.

celować kogo [w tym: kogo czym (35)] (67): RejKup t7; A komu ſie co nie zda/ możeſz go celowáć RejWiz A8v; RejZwierz 65, 76; ćiął w fortę złotą/ w ktorey blachę żelázną przećiął/ aby celował ſwego dziádá Boleſłáwá Chábrego. BielKron 348; Záprawdę ieſli Dworzánin niemłody będzie mogł iść tą drogą/ ktorąś w.m. pánie Kriſki pokazał/ dobrze celuie Dworzániná młodego. GórnDworz Mm6v; Iuż na ten czas Ulissa żaden nie celował KochMon 27; WujJud 34v, 256; StryjWjaz Av; Prometheus on co był rozumu oſtrego/ Namniey nam nie celuie tego Chorążego PaprPan D2; Wierz mi że ći Sárniccy ćwicżenia Polſkiego/ Celuią wiele mądrkow tám z Rzymu wáſzego PaprPan T2v, A2, Cv, C2v, C3, C3v (35); PudłFr 68, 73; PaprUp C4v; ZawJeft 32; GrochKal 28; GórnTroas 49; SapEpit [B2]. Cf celować kogo, co w czym.

celować co (4): Ale cżłowiek to wſzytko rozumem popſował/ A ty wſzytki przypadki źwirzęce celował. RejWiz 29; Gdyż piſmo ś. ma w ſobie wſzytkę cáłą y doſkonáłą powagę y zupełność/ że iey nikt nie może przydáć: bo iey też rozum ludzki nie może celowáć CzechEp 136; WujNT przedm 2. Cf celowáć kogo, co w czym.

celowáć czym (38): RejKup t7; A wiele ten celował/ w Polſzcże cudzoziemcow/ Záchowániem y cnotą RejZwierz 76; Toć ieſt wſzyſtek Kalwinow fortel/ ktorym on Zwingliuſá y Oekolámpádyuſá Miſtrze ſwoie chćiał celowáć. WujJud 256, 34v; StryjWjaz Av; Więc vrodą zacnoſcią wſpaniłą poſtáwą. Celuie Alexándrá onego zacnego PaprPan C3v, A2, Cv, C2v, E2v, F3 (24); Wenus záśię/ tá wſzytki zgołá célowáłá Głádkośćią PudłFr 68, 73; zali tam kto Polaki ochedoſtwem doſtatkiem y meſtwem celował. PaprUp C4v; W nas/ których ludźmi ſtworzył/ niech ludzkość pánuie: Niech nas tą żadné nieme źwiérzę nie céluie. ZawJeft 32; Emineo – Nadinſze wznoſze ſie, czeluię wzroſtem. Calep 359b; Gdy tá nowiná zábrzmi ná wſze ſtrony: W ten cżás mnie Linus nie celuie pieniem GrochKal 28; GórnTroas 49; WujNT przedm 2; SapEpit [B2].

celować kogo, co w czym (16): ále nie mogł táki być doktor vcżony ktoregoby rychło w náukach nie celował. BielKron 28; Czuy ſię Ewángeliku iesli nie celuieſz/ W złych ſpráwách Rzymiániná Prot Cv, D4; RejPos 230v; NIe odmieniáiąc ſie nic nad ſpráwy przodkow ſwych/ Owſzem celuiąc onych w poſtępkách vczćiwych. MycPrz I A2v, [A3]; Przypatrzmyſz ſie iuż temu ieſli celuiemy Przodki ſwe w powinnośćiách WierKróc A3; PaprPan E2, G3, I3, S3, Z, Z2; CzechEpPOrz **2; Krześćiáńſtwo náſze co rzecże? ktore nietylko w tákiey Małżeńſkiey miłośći pogáńſtwá nie celuie WysKaz X2v; o którym wiém pewnie, że niewiele ich iest, coby W.M. mogli célowáć in profeſsione iuris Polonici SarnStat 228.

Synonimy: przewyższać, przodkować, przodować.

Formacje pochodne: ocelować, scelować.

Cf CELOWANIE, CELUJĄC

KW