[zaloguj się]
[pdf]

CHAŁUPKA (43) sb f

Oba a jasne (w tym w pierwszym 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N chałupka chałupki
G chałupki
A chałupkę chałupki
L chałupce chałupkach

sg N chałupka (13). ◊ G chałupki (9). ◊ A chałupkę (9). ◊ L chałupce (6). ◊ pl N chałupki (3). ◊ A chałupki (2). ◊ L chałupkach (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Dem. od „chałupa”; mały domek, przeważnie wiejski, też budka, namiot, szałas; casula Mącz, Cn; attegia, casa, gurgustium, ligellum, mapalia, silvestria tecta, tuguriolum Mącz; aedicuta Calep; chortes, cors, cortes, gurgustiolum, tegillum, tigillum, toga rustica Cn (43): [Dyjogenes] mieſzkał też miedzy mury w chałupce BielŻyw 70; A będzie opuſſcżoná corká Syon iáko chłodnik w winnicy/ y iáko cháłupká w ogrodzie ogorkowym Leop Is 1/8, Hebr 11/9; Mapalia, Cháłupká/ Chyżyk páſturski [!]/ też namioty. Mącz 209b; Nomades [...] Lud w Affrice/ [...] którzy nie máyą pewnego mieſzkánia, tilko ſie s bydłem y tám y ſám tłuką/ máłe cháłupki s ſobą wożą Mącz 249b, 18d, 39d [2 r.], 150c, 193b, 436c, 468b; drudzy [ubodzy] ſą ktorzi w cháłupkách twoich mieſzkáiąc/ ſwoie/ y domownikow ſwych potrzeby/ iáko mogą opatrzáią. ModrzBaz 37v; Tám w ćiemnym bárzo leſie cháłupkę ſobie poſtáwił SkarŻyw 167; y trafiwſzy ná iednę cháłupkę álbo Celle [!] bliſko miáſtá/ [...] wniey ſię zátáił SkarŻyw 234, 56 [3 r.], 76 [3 r.], 135, 166 [3 r.], 167 [2 r.] (21); Calep 30b; yſz przedal ten vczywy Soltis [...] trzi wyertlyę na pſzy Gaſzyę na ktorych Ieſt chalubka budowana. ZapKościer 1588/83v; [dusza] z ćiáłá iáko z więźienia y gliniáney cháłupki y płoćiennego namiotku [...] wychodźi SkarKaz 384b; Naliżſzy kmieć v nas/ ma ſwoię iámkę ábo cháłupkę/ w ktorey czeka żony twoiey połogu. SkarKaz 489b; Odbieżą was iáko chałupki przy iábłkách/ gdy owoce pozbieráią SkarKazSej 673b.
Wyrażenie: »chałupka chłopska« (1): Humiles casae, Niskie cháłupki chłopskie. Mącz 159c;
W przen (3): Poznaſz iż heretickie cháłupki/ z nowey glinv z nowych prożnych á fałſzywych ięzykow zbudowáne ſą SkarŻyw A4; Cháłupká tá pogniła y błotem vlepiona ktorą obáliſz/ obroćić ſię ma w dom nie ręką budowány y wiecżny. SkarKaz )( 2; Twoiá potráwá ieſt/ pokutá grzeſzących. Lecz moy Pánie gdyś ták ná ſługę twego łáſkaw/ pośliſz do cháłupki moiey ſługi twoie z obićiem y kobiercámi twemi SkarKaz 161a.

Synonimy: budka, cella, chać, chyzeczek, chyzik, jatka, kuczka, namiot, szalasz, szopa.

Cf CHAŁUPECZKA, CHAŁUPINKA

KW