[zaloguj się]
[pdf]

CELLA (34) sb f

e oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N cella celle
G celle
A cellę celle
L celli, celle

sg N cella (2). ◊ G celle (9). ◊ A cellę (3). ◊ L celli (12), celle (1); -i OpecŻyw; -i : -e SkarŻyw (11 : 1; 472). ◊ pl N celle (4). ◊ A celle (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.:cela.

1. Izba mieszkalna, pomieszczenie; cella Murm, Mymer1 [cella – komora, schowanie Mącz 46b; cella etiam pars templi erat sacratior in quam ingredi fas non erat ‒ zakrystyja Mącz 46b; cella ‒ piwnica, spiżarnia Calep; komora, schowanie; szpichlerz; świątnica - cella Cn] (33): [anioł Gabryjel] (wziąwſſy perſonę mlodzieńtza pięknego) w ocemgnieniu przed panną w iey celli ſtanąl OpecŻyw 8; Murm 129; Mymer1 7; Y celle [thalamum] iey/ y ſieni iey były też wedle pirwſzey miáry BibRadz Ez 40/29, 40/33, 36.
a. Cela klasztorna, mala izdebka, komórka, niedbale sklecona, nędzna, pozbawiona wygód chatka pustelników i ascetów; cella, cellula, cubiculurn monachi Cn (27): ijż wziawſſy ią s ſobą na mieſce oſobliwé do celle/ przez onę wſſytkę notz s nią żalobliwie rozmáwiál OpecŻyw [79]; po máłem cżáſie mąſz on święty Witaliſz zámknąwſzy ſię wmáłey celli ktorą był ſobie [...] zbudował/ z świátem ſię tym roztał. SkarŻyw 107; y trafiwſzy ná iednę cháłupkę álbo Celle [!] bliſko miáſtá/ ktora mu pokoy obiecowałá/ wniey ſię zátáił SkarŻyw 234; bo niektorzy klaſztorni bráćia ſtoiąc v iego celle [...] rozumieli iſz ku złym ſpoſobom niewiáſty w komorce ſwey miał SkarŻyw 371; gdy ſię zámknąwſzy w celle do śmierći przypráwował: dziwnym zrządzenim Boſkim ná Pápieſtwo obrány ieſt. SkarŻyw 472, 14 [2 r.], 107, 184, 235, 248 (25); mknie do Compoſtelle/ Widźieć miáſtá/ klaſztory/ ſzpitale y celle. KlonWor 52.
2. Według ówczesnych pojęć jedna z komór mózgowych, będących siedzibą poszczególnych władz umysłowych (1): Cżemu ludzie kichaią. (‒) Aby [...] też wychodziły duchy zbytnie od mozgu ktorego ſie celle w ten cżas odtwieraią GlabGad B8.

Synonimy: komora; 1. izba; a. chałupka, chyzik, izdebka, komorka.

KW