[zaloguj się]
[pdf]

IZDEBKA (14) sb f

izdebka (13), zdebka (1), [izbedka]; zdebka Mącz.

gi- (1) LibMal.

e oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N izdebka
G izdebki
A izdebkę
I izdebką izdebkami
L izdebce

sg N izdebka (3). ◊ G izdebki (4). ◊ A izdebkę (3). ◊ [I izdebką.] ◊ L izdebce (4). ◊ [pl I izdebkami.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVIII w.

1. Dem. od „iz(d)ba” ‘pomieszczenie mieszkalne’ (8): do yſzdebky gdzie ſzyą pany ſpanna vbyerala them kluczem ſzobye othworzil LibMal 1546/114, 1546/116, 116v; ActReg 84 [2 r.]; Wymowił ſobie v mnie izdebkę nátyle, Y tu przedsie po więtſzey częśći ſię wáłęſa. CiekPotr 14; [Izbedká/ et Izdebka [!]/ Cella, Musaeum. Volck Hhh; w którym domku jest izba biała i sień. Mięszka tam barwierz; uczynił z tej izbetki łaźnią białą. LustrRaw 41.]
Wyrażenie: »zdebka do uczenia« (1): Musaeum, Mieyſce gdzie xięgi rozłożone ſą/ zdepká/ komorá/ álbo gmáſzek do vczenia. Mącz 238c.
Szereg: »izdebka (komora) albo gmaszek« (2): domá z yednym ſie preceptorem w izdepce álbo w yákim gmáſzku záwárſſy vcżyć będzye GliczKsiąż K6; Mącz 238c.
2. Dem. od „iz(d)ba” ‘budynek’ (6): Ma ſzobyę budowacz Marczyn Karwayk w tele domoſtwa tego: yſzdebkye, a poſzmyerczy Marczyna Karwayka y zony yego ta yſzdebka y te chlewy ma ſzaſzyę przicz Pánu Swechowſkemu ZapKościer 1584/43, 1584/43.
a. Rodzaj szpitalika dla leczenia chorych wenerycznie; unctorium hypocaustum Mącz, Cn; elaeothesium Cn (3): A w tym gdy Pan w izdebce/ oſtátek rozkradną Sżtucżni obłudni ſłudzy/ gdy cżego dopádną. Dobrá biorą źli ludźie/ fráncá pſuie ćiáło/ Ktore ſię zá roſkoſzą y świátem vdáło. KlonWor 57.
Wyrażenie: »izdebka do mazania« (1): Unctorium hypocaustum, Izdebká do mázánia. Mącz 503b.
Przen: Leczenie szpitalne chorych wenerycznie (1):
[Zwroty:»izdebką przypłacać«: wiele ich ſwego bezżeńſtwá roſpuſtnego izdebką przypłaczáią. GilPos 323 (Linde).

»izdebkami wyganiać«: nierządniki [...] Włoſkiego łámánia/ Fráncuſkiego gáliká/ ſproſnych inſzych bolącżek doſtawáią/ ktorych izdebkámi/ drzewy/ ſálſámi/ rozmáicie wyganiáią. GilPos 54 (Linde).]

Wyrażenie przyimkowe: »bez izdebki« (1): ZLé kroſty léczy popioł z łáśiczki vpalony/ á krwią łáśiczą rozmącony/ á thym kroſty złé mázáć/ łatwie ich bes izdebki pozbędźie. (marg) Ná złe kroſty/ álbo fránce leczenie. (‒) SienLek 129v.

Synonimy: 1. gmaszek, komorka, kownatka, pokoik.

WG