Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: CHMURNOŚĆ

Następne hasło: CHMURZYĆ »

CHMURNY (16) ai

Fleksja

sg
m	N	chmurny	n	N	chmurné
	G	chmurn(e)go		G

pl
N	subst	chmurn(e)
A	subst	chmurn(e)
L		chmurnych
inne formy
sg m N a. A - chmurny

sg m N chmurny (6). ◊ G chmurn(e)go (1). ◊ N a. A chmurny (1). ◊ n N chmurné (2); -é (1), -(e) (1). ◊ pl N subst chmurn(e) (3). ◊ A subst chmurn(e) (2). ◊ L chmurnych (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia

1. Pochmurny, bez słońca, mglisty; czasem deszczowy (15)
2. Słabo widzący (1)

1. Pochmurny, bez słońca, mglisty; czasem deszczowy; caliginosus, nebulosus, nubilans, praenubilus, turbidus Cn [o pogodzie] (15): May dzień ſwie. Thomy/ pokazał ſie od zaranku do ſrzodpołudnia iaſny/ ku południu ſrzednie chmurny LudWieś B2, B2.

Wyrażenia: »chmurny cień« = chmura (1): parę białych niech Cupido Gołębi lecem iedwabnym pożenie/ Przez chmurne ćienie. SzarzRyt D4v.

»chmurny czas« (1): Gdy theż Skowronek ſpiewa, tedy dzień pogodny bywa/ bo chmurnego cżaſu zawſze milcży. FalZioł IV 24a.

»chmurny dzień« (2): Lud Moſkiewſki ná kupiectwo ieſt zdrádliwy/ [...] Sobolá nie vkaże áż kiedy chmurny dźień BielKron 430, 227v.

»niebo chmurne« (1): Iáko Więc pioron trzáſka w niepogodné czáſy/ A niebo chmurné huczy KochProp 14.

»chmurny obłok« [szyk 1 : 1] (2): Niepogody Grádowe/ obłoki chmurne/ nawáłnośći niepogodne KrowObr 67v; BibRadz Gen 9/14.

W przen (7): Po wielkiey mgle y chmurnych á niewdzięcżnych obłokách/ roſterkow ſtárych/ iáſné nam [...] promienie záświećiły. SkarJedn 269; StryjKron A.

Wyrażenia: chmurny czas« (1): Lecż ſą dziś chmurne cżáſy ná ktoreſmy przyſzli. WisznTr 5.

»chmurny dzień« (2): á tuż ieſt dźień Páńſki/ dźień chmurny [dies nubis]/ á czás pogánow prziydźie. BibRadz Ez 30/3; BudBib Soph 1/15.

»chmurne szczęście« = zły los (1): Chmurne ſzcżęśćie w iedney mierze Z łáſkáwym moy vmysł bierze. RybGęśli B2v.

Szereg: »chmurny i mglisty« (1): Bliſko dzień Iehowy [...]/ dzień chmurny y mglisty [dies nubis et caliginis]. BudBib Soph 1/15.

2. Słabo widzący [o wzroku] (1): Tedy on iey [sowy] chmurny wzrok ſnádnie bláſk zágádnie RejWiz 90.

Synonimy: 1. niepogodny, obłoczysty.

Cf CHMURAWY, CHMURLIWY, CIEMNOCHMURNY