[zaloguj się]
[pdf]

CHRYSTYJANIN (175) sb m

chrystyjanin (173), krystyjanin PowodPr (2).

chri- (172), chry-, kry- (3); -tya- (104), -tia- (71).

-a- (160), -å- (5); -a- : -å- CzechRozm (44 : 1), CzechEp (89 : 3) NiemObr (20 : 1); -ån (10).

Fleksja
sg pl
N chrystyjanin chrystyjanie
G chrystyjanina chrystyjan(o)w, chrystyjån
D chrystyjaninowi chrystyjan(o)m
A chrystyjanina chrystyjany
I chrystyjanin(e)m chrystyjany
L chrystyjaninie chrystyjanåch
V chrystyjaninie chrystyjanie
inne sg G a. A - chrystyjanina; pl G a. A - chrystyjån

sg N chrystyjanin (16). ◊ G chrystyjanina (5). ◊ D chrystyjaninowi (14). ◊ A chrystyjanina (7). ◊ G a. A chrystyjanina (1). ◊ I chrystyjanin(e)m (45). ◊ L chrystyjaninie (2). ◊ V chrystyjaninie (1). ◊ pl N chrystyjanie (22). ◊ G chrystyjan(o)w (9), chrystyjån (9); -(o)w NiemObr (5), PowodPr; chrystyjån BudNT; -(o)w: chrystyjån CzechRozm (2 : 4), CzechEp (1 : 4). ◊ D chrystyjan(o)m (13). ◊ A chrystyjany (7). ◊ G a. A chrystyjån (1). ◊ I chrystyjany (20). ◊ L chrystyjanåch (1). ◊ V chrystyjanie (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. s.v. chrześcianin.

Chrześcijanin (termin używany głównie przez antytrynitarzy, wywodzony etymologicznie od imienia „Chrystus” w odróżnieniu od „chrześcijanina”, wywodzonego przez nich od „chrztu”) [christianus Łac śr] (175): BudNT przedm d2v; Rożność miedzy Chriſtyáninem á Chrześćiáninem. CzechRozm 13v marg; Niechay odſtąpi od nieſpráwiedliwości káżdy ten [...] ktory miánuie imię Chriſtuſowo: [...] ábo ktory ſie od iego imienia chriſtiáninem názywa CzechRozm 198v, 1, 1v, 14, 68, 77 (35); Abo iáko ſię może beſpiecżnie przed Chriſtuſem [...] názwáć od imienia iego Chriſtyáninem? CzechEp 19, *4v [2 r.], 4, 16 [4 r.], 17 [2 r.], 20 marg (63); Ten Láktáneyus zá ſwego cżáſu/ v wſzytkich Chriſtyánow wźiętym y zacnym był NiemObr 127, 83, 84 [2 r.], 125 [2 r.], 140, 146, 147 [2 r.], 158; Opuſzczam one ich prophanas vocum nouitates, ſproſne ſłow nowośći: kiedy miáſto krztu/ nurzánie/ [...] miáſto krzćicielá/ ponurzyćielá; miáſto Chrześćijániná/ Chriſtiániná [...] wnoſzą WujNT przedm 8; Chriſtianus po ſtáremu Chrześćijánin/ á nie Chriſtiánin. WujNT przedm 22, s. 445 marg, 736, Yyyyy.
Wyrażenia: »dobry chrystyjanin« (1): iż żaden/ ktoby chćiał być dobrym Chriſtyáninem/ nie ma [...] nieprzyiaćielowi ſwoiemu złorzecżyć CzechEp 100.

»fałeszny (a. fałszywy) chrystyjanin« (5): áza nie wierzyſz (ty fałeſzny Chryſtyáninie) CzechEp 163, 157, 163 [2 r.], 352.

»pi(e)rwszy chrystyjanie« (3): CzechEp 52; Cżego doználi oni pierwſzy Chriſtyánie/ ták od żydow iáko y od pogánow NiemObr 11, 147.

»pobożny chrystyjanin« (5): Przystoſowánie pobożnych christian, do złośliwego Achabá. CzechEp 165 marg, 14, 17, 50, 149.

»prawdziwy chrystyjanin« [szyk 14 : 4] (18): przeto wiárá Chriſtyáńſka/ tákiego iednego Bogá ze trzech złożonego nie zna. Ale mowię iż wiárá prawdziwych chriſtyan: á nie oná zmyſlona Antychriſtowych krześćian: ktorzy ſie nie od Chriſtuſá tákimi ſtawáią/ ále od krztu y krzyżmá CzechRozm 13v, 71v, 112v, 198; CzechEp 16, 27 [2 r.], 35, 358; Iáſny rozdźiał Chriſtyánow praiwdźiwych/ y zacność ich/ od onych dawnych Izráelcżykow opiſuie. NiemObr 83, 10, 75, 83, 84, 146, 161; A ći nowi vrwáńcy/ śmieią ſie ſzátáńſką dumą przechwaláć: iż ná świećie niemáſz prawdźiwſzych Kryſtiánow/ tylko oni ſámi. PowodPr 34, 34.

»prawy chrystyjanin« [szyk 4 : 4] (8): ieſli wyznánie iego zgadza ſię z piſmy/ tedyć ieſt práwym Chriſáninem. CzechEp 37, 16 [2 r.], 20, 43, 88, 94, 204.

»szczyry chrystyjanin« (4): CzechRozm 1v, 198; Nie cżynił ći ták nigdy Chriſtus/ [...] nie cżynili Apoſtołowie [...] y ſzcżyrzy Chriſtyánie CzechEp 50, 27.

»wierny chrystyjanin« [szyk 19 : 1] (20): CzechRozm 1v, 96, 97, 178v, 203v (9); CzechEp 4 marg, 14, 20, 27, 32 marg (10); wierni Chriſtyánie/ domow ná chwałę Bogu/ oſobliwych nie budowáli NiemObr 23.

Szereg: »(więcej) poganie i (aniż) chrystyjanie« (2): tymi głupimi wywodámi ſwoimi chcą pogány y Chriſtyány od Páná y zbáwićiełá [!] [...] odtárgnąć CzechRozm 174v; CzechEp 7.

Cf KRZEŚCIJANIN

AL