[zaloguj się]
[pdf]

CIEPŁOŚĆ (57) sb f

e oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N ciepłość
G ciepłości ciepłości
D ciepłości
A ciepłość
I ciepłością
L ciepłości

sg N ciepłość (11). ◊ G ciepłości (20). ◊ D ciepłości (2). ◊ A ciepłość (16). ◊ I ciepłością (4). ◊ L ciepłości (3). ◊ pl G ciepłości (1).

Sł stp brak, Cn s.v. ciepło, Linde bez cytatu.

Temperatura pośrednia między zimnem a gorącem, czasem upał, gorąco; calor Calep, Cn; aestus, caliditas, tepor Mącz; cauma Calep; caldor, calidus vapor Cn (57): FalZioł I [*7]; Słonce ieſt oko Boże nieba y przyrodzenia okraſſa, kołecżko ciepłoſci BielŻyw 135; AEstus, Gorącość/ ciepłosć. Mącz 5b, 31d, 475b; Calep 153a, 174b; SkarKaz 276b.
Wyrażenie: »wolna, śrzednia ciepłość« (1 : 1): Tepor, Wolna ciepłość/ śrzednia ciepłość. Mącz 449b.
a. Według ówczesnej medycyny włαściwość, cecha organizmów żywych i substancji (47): ktore ieſt ziele cziepłe A w pirwſzim ſlopniu tziepłoſczi FalZioł I 1a; KAſztany ſą zimne około pirwſzego ſtopnia/ barzo małą ciepłoſć w ſobie maiącz FalZioł III 14c, I 1b, 7c, 24b, 29b, 33c (21); GlabGad G7v; ábowiem chćiwoſc nie pochodzi z inąd iedno s ciepłoſći wątroby y pokármow HistAl K3; KwiatKsiąż C2; SienLek Sv, V3; iż wyſzedł rozum poſpołu s ćiepłością od tego ſtárcá BielSpr 45v.

W charakterystycznych połączeniach: mieć (w sobie) ciepłość (6); stopień, stopień ciepłości (4).

Wyrażenia: »mierna ciepłość« (2): TRzetzie ziele ieſt wyſoki ſlaz/ a ten ieſt mierney tzieyłoſtzi [!] FalZioł I 2d, 121d.

»ciepłość przyrodzona (a. wrodzona)« [szyk 3 : 2] (5): a to cżyni s ſwoiey wrodzoney tziepłoſci y gorzkoſci. FalZioł I 1b, I 81d, 146b; Hipárchus/ Leucypus powiedáli być duſzę ciepłość przyrodżoną/ po łáćinie ſpiriturn feruidum BielKron 127v; SienLek Sv.

Szeregi: »ciepłość i suchość; ciepłość z suchością« (8; 1): KOkornak okrągłi ieſt iednakiey ciepłoſci/ y ſuchoſci iako y ſmolnik długi FalZioł I 10c; PIotruſzka ciepłoſć s ſuchoſcią ma w torim slopniu FalZioł I 98b, I 15d, 24a, 26a, 54a, 56d, 83a, III 3a.

»ciepłość i wilkość (a. wilgotność)« [szyk 2 : 1] (3): BOrag ma wſobie ciepłoſć y wilkoſć FalZioł I 17b, I 105d, III 40d.

»ciepłość i zimność« (1): Serapio Sebeſten ieſt mierne w ciepłoſci y w zimnoſci FalZioł III 15b.

Synonim: gorącość.

Cf 1. CIEPŁO, CIEPŁOTA

AL