[zaloguj się]
[pdf]

CIRPNOŚĆ (37) sb f

cirpność (19), cierpność (18) FalZioł (19 : 18).

Tekst nie oznacza é oraz ó; o jasne.

Fleksja
sg
N cirpność
G cirpności
D cierpności
A cirpność
I cirpnością

sg N cirpność (2). ◊ G cirpności (12). ◊ D cierpności (1). ◊ A cirpność (10). ◊ I cirpnością (12).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Gorzkość, cierpkość (o smaku) (25): Ieſt ſmaku ſłodkiego z małą cirpnoſcią FalZioł I 78c; ſtąd ma gorzkoſć z oſtroſcią/ á wſzakże oſtroſć ieſt w nim więthſza niżli cierpnoſć FalZioł I 128c; PIgwy ſą rozmagite/ Iedny ſą ſlodkie/ [...] A drugie ſą maiącze w ſobie cirpnoſć/ Cżwarte ſą kwaſne FalZioł III 13c, I 4b, 41c, 48c, 73b, 74a (17).
Wyrażenia: »gorzkość z cirpnością, cierpność z gorzkością« (2 : 1): Gorzkoſć z cirpnoſcią iako ieſt Aloe y piołyn/ ieſt z przypaloney ziemnoſci grubey FalZioł [*7]; IEleni ięzyk [...] Ma wſobie nieiaką cierpnoſć z gorzkoſcią FalZioł I 135c, [*7].

»kwaśna cierpność« (2): Gruſzki kamieniſthe/ kwaſney cierpnoſci/ po obiedzie maią być iedzony FalZioł III 23d,III 13d.

Szeregi: »gorzkość i też cierpność« (1):Abſintheum. Piołyn. Wermut. [...] ktore ieſt ziele wielkiey gorzkoſtzi: y też tziepnoſtzy [!] FalZioł I 1a.

»cirpność, kwaśność« [szyk 1 : 1] (2): ale cirpnoſc/ kwaſnoſc/ ſlonoſc/ gorzkoſc/ przi zielſku na dnie zoſtanie FalZioł II 2d, [*8].

2. Powodowanie drętwienia, ściągania (właściwość lecznicza) (12): á owocz iego ma wſobie cirpnoſć j zimnoſć ktora ſie przeciwi kolerze. FalZioł I 21b; Iteż dla ſwoiej cirpnoſci zaciſkaiącz ony żyłki cżini wnich nieiaką opuchlinę FalZioł I 41c; Theż Mech leſny [...] ociekłoſci roſpądza/ [...] Remie ſpadać nadoł nieda ſwoią cirpnoſcią y ſuchoſcią FalZioł I 151a; SPorziſzowa woda ieſt zimna/ á ſtey zimnoſci ma cierpnoſć, átak dla cierpnoſci ſwoiey krwawe ciecżenie trzew [...] zaſtanawia FalZioł II 11d, I 82c, 95b, 110d, 115b, 121a, 128c, III 24c.

Cf CIERPKOŚĆ, [CIERPNIĄCOŚĆ], CIERPNIENIE

DM