[zaloguj się]
[pdf]

CUSZ (404) cn

cusz (35), czusz (6), cosz (2), cusz a. czusz (361); cusz Leop; czusz ForCnR, GórnDworz, KuczbKat; cosz KrowObr (2); cusz : czusz OpecŻyw (34 : 3).

Sł stp: czuż, czusz, Cn brak, Linde XVI w.: czosz, czusz, cusz.

Spójnik włączny; puta Vulg (404):
A. Wprowadza współrzędny wyraz synonimiczny: albo, inaczej mówiąc (3): Opuſtz tę mánżolkę (tzuſs żonę) a naſladuy mie OpecŻyw 41v; ale dokąd iá ijdę/ wy teráz niemożecie przyſtz/ tzuſs ninijé/ aliż wezmiecie ducha ſwiętego. OpecŻyw 95; Podnieſli znamiona ſwoie znamiona/ podnieſli wyſoko [...]. Znamiona czuſz chorągwie WróbŻołt Z4v.
B. Wprowadza po zaimku lub przysłówku zaimkowym odpowiadający mu wyraz pełnoznaczny (czasem grupę wyrazów lub zdanie): to znaczy, to jest (55): Gdzie ieſt ten/ cżuſs Iezus? OpecŻyw 63; Winidz ſtąd/ tzuſs z Galileyſkié ziemie a podz do ziemie żydowſkié. OpecŻyw 66; puſcimyli go tako (tzuſs niezabiwſſy) wſſytek lud weń vwierzy OpecŻyw 69; Iuż od tychmiáſt/ tzuſż od téy godziny/ nie będę pitz ſwami s tego vrodzeniá macżycżnégo OpecŻyw 93; Napelnilo ſie ieſt iuż wſſytko/ tzuſs tzom miál cżynitz za odkupienijé cżlowiecże OpecŻyw 150, 62, 120, 124; a nyom ſyą to (errata) czvſz grzech (–) ſtalo, (o) przed tym naſzwyątſza panną od początku ſzwyata byla PatKaz II 25, 82v; (do iednego) czuſz pana Ieſuſa ktori ſam wſzytko dobrze działał WróbŻołt Ev; niechay cie żaſzcżici imię pana boga Iakobowego. Cżuſz ciebie naſwiętſzy Meſyaſzu WróbŻołt Gv; Sądz mie miły panie bom ći ia w niewinnoſci tu wſzedł. Cżuſz na ten ſwiat, to ieſt obczowałem na ſwiecie w niewinnoſci. WróbŻołt H8v; Dla tego bogoſlawiony ieſt cżłowiek ktoregos w ten koſcioł przijął [...]. Dla tego cżuſz iż maſz lutoſc nad grzechy. WróbŻołt T8v; á z dobrey woley twoiey będzie powyſſzona chwała naſza. Czuſz krzeſciańska. WróbŻołt ee3v; Tedy więcz czuſz gdy ſlońce wzeydzie. WróbŻołt ii; Kto ieſt taki, czuſz tak moczny WróbŻołt mm4, H3v, I8, N, Ov, X2v (42); ále ten (coſz Pan Kryſtus) trwa záwſze/ y ma kápłáńſtwo wietzne KrowObr 181, 181.

Połączenie: »to czusz« (1): y dla thego zwał go ſzcżęſliwym/ vkázuiąc ná ono: tho cżuſz/ ieſlić práwi ſławá moiá/ nie będzie ták głośna/ á znácżna ſwiátu/ iáko Achilliowá GórnDworz H.

C. Wprowadza komentarz: to znaczy, rozumiej (147):
a. W postaci zdania lub jego równoważnika nawiązując do zdania lub pojedynczego wyrazu (73): a w ten cżas chcialo ſie [mu ie]ſtz (tzuſs chcialo ſie mu zbawieniá ludſkiégo) OpecŻyw 73v; poſlali k niemu/ ſ tym pytanim: Sluſſáli dawatz dáń rzymſkim Ceſarzom/ aby wálcżyli za pokóy/ aby tzuſs ieſtli rzecże/ ijżeby niemiáno dawatz/ tedy go ijmą ſludzy Herodowi/ a rzéklliby [!]/ Dáycie/ aby ſie náń lud rozgniewál. OpecŻyw 74v, 98; Ale on młodźienietz duffaiątz łaſce/ cżuſz ijż ieſt pana Sżcżęſciá miłośnikiem ForCnR C4v; PatKaz II 60v, 67v; Powſtawſzy ſwiadkowie żłoſciwi cżegom nie wiedział o to mnie pytali. Cżegom niewiedział cżegom nigdy nie cżynił, Cżuſz kiedy mowili na mię abych bluznił, abych cżynſze Ceſarzkie kaził, abych pobudził wſzytek lud pocżąwſzy od Galileiey aż do Ieruſalem. WróbŻołt L6v; Cżaſu ſmutku Czuſz ktori ſmutek trwał od Adama aż do pana Ieſuſa. WróbŻołt aa2v; Racży że mną vcżynić znamię dobre/ aby ći widzieli ktorzy mie wzgardzili/ á tak by byli poſromoceni bos ty panie boże wſpomogł mnie y poćieſzyłes mie. Czuſz ty panie boże otcże day mi wſtac z martwych na przekorę żydom ktorzy mną gardzili. WróbŻołt dd5v; A gori wyſokie ſą skłonienie Ieleniowi a skała ieżom. Czuſz ieſt obrona y vcieczka ich. WróbŻołt hh8v; A potym wołali ku bogu gdi byli w zaſmuceniu Czuſz vznawſzy ſwoy błąd. WróbŻołt kk5, K6, L6v, L8 [2 r.], N, T4 (65).

Połączenie: »to cusz« (2): bo niewierzycie w mię/ ani tych przepuſſcżácie ktorzy wnidz chtzą/ to tzuſs/ tych ktorzy chtzą w mię wierzytz. OpecŻyw 76v, 120.

b. W postaci wyrazu lub grupy wyrazów (niekiedy ze zdaniem przydawkowym) nawiązując do pojedynczego wyrazu (74): Widzicie ijż to miaſto/ (tzuſs koſciol) ieſt za ſwiątoſtz poganſką OpecŻyw 69; Wynidzcie ij obezrzycie tzorki ſyon/ tzuſs dziéwki Ierozolimſkieé krola zbawiciela/ iakotz go vkoronowala matka iego tzuſs ſynagoga żydowſká OpecŻyw 128v, 69, 86v [2 r.], 93, 131 [2 r.], 136v; PatKaz II 66v; ya ſzpyą [...] a ſercze moye czuſz duſſa czuye wbogomyſlnoſzczy PatKaz III 111v, 89; Sprawiedliwy czuſz pan Chriſtus iż tak iego naukę y piſmo zakonu iego kazicie wy kacerze. WróbŻołt D6; Racż miły panie wybawić krola naſzego. Cżuſz pana Chriſtuſa WróbŻołt G3; A na przeciwko ſynowi matki twoiey kładłes zgorſzenie/ tos cżynił á iam milczał. Matki twoiey, cżuſz cirkwie ſwiętey. WróbŻołt Q5v; wezrzy z nieba á obezrzy á nawiedz tę winniczę. Czuſz to krzeſciańſtwo WróbŻołt cc2v; Boć oto nieprzijaciele twoi pobudzili ſie walką Nieprzijaciele, cżuſz Saracenowie, Turkowie Tatarowie rc. WróbŻołt cc6v, Q4, R2v, V8v, X3v, Y2v (60).

Połączenie: »to cusz« (1): botz wám powiedám/ ijżetz niebędę pitz s tego rodzaiu macicżnego/ to tzuſs tego wina/ ktoré ſie rodzi z macice OpecŻyw 90.

D. Wprowadza rozwinięcie lub uzupełnienie poprzedzającego tekstu (199):
a. W postaci członu podrzędnego do wyrazu lub zdania (195): oto iá ij ocietz twoy (cżuſs domnimany) Iozeff bolaiątz ſſukaliſmy cie. OpecŻyw 33v; Krolowie panuią nad tymi ktoré pod ſobą maią/ vkazuiątz motz nad nimi ſwégo pańſtwa ij przelożeniá/ ale wy nie tako/ tzuſs mácie dzialatz. OpecŻyw 95, 72, 93v, 95 [2 r.], 119, 131, 149; Pyeruey nyſzly pan bog ſtworzyl nyebo y zyemyą yam yuſch byla, czuſch w przeſrzenyu boſkym PatKaz II 24, 25v; PatKaz III 111v; Pokuſzali ſie aby mie żrzućili czuſz ze czci moiey, a przeto mnie na krzyż zdali. WróbŻołt E7; O iako wiele ieſt cięſzkiego karania grzeſznych ludzi [...]. Karania cżuſz y tu y na onym ſwiecie WróbŻołt K7v; y rzekli otoż ci vyzrzały ocży naſze. Cżuſz przybitego na krzyżu cżegoſmy żądali. WróbŻołt L8; przeſzedłem ſtadło moie pragnące Cżuſz zbawienia. WróbŻołt T3v, Ev, G3, I8, K6, K7v (175).

Połączenie: »to cusz« (4): Zawieſili ſą myto moie/ trzydzieſci pieniędzy/ to tzuſs myto za ktoré przedán Iozeff od ſwéy bracié. OpecŻyw 84; PatKaz II 25; Y co ſieieſz/ nie ſieieſz onego zboża co má być/ ále gołe źiárno/ to cuſz [puta] álbo pſſenicę álbo cżego inego. Leop 1.Cor 15/37 [idem] KuczbKat 90.

α. W postaci zdania dopełnieniowego po wyrazach oznaczających mówienie i myślenie (4): Bych byl wám tzo ijnako powiedziál niżlim powiedziál/ tzuſs ijż ijdę wám gotowatz mieſce OpecŻyw 95v; Y będę ſobie rozmyſlał o wſzytkich vcżynkach twoich miły pánie [...]. Czuſz czo ſie rozumie przez ony vcżynki WróbŻołt aa4v, aa3, pp2.
b. W postaci członu współrzędnego przeciwstawnego (4): Abowiem ſie ia nie kocham w proſtym texcie piſma ſwiętego/ Czuſz ale w wykładzie duchownym. WróbŻołt Y4; Y pamiethałem w noci na imię twoie miły panie [...]. w noci, czuſz nie telko we dnie ale y w noci WróbŻołt oo3, ee5, mm3v.

Synonim: A. albo.

MM