[zaloguj się]
[pdf]

CZYNION (252) part praet pass impf

czynion (64), czyniony (48), czynion a. czyniony (140); czynion PatKaz II, MetrKor (2), HistJóz, BielŻyw, ComCrac, SeklWyzn, SeklKat (2), Diar, UstPraw, RejZwierc (2), WujJud (4), WujJudConf (2), BudBib, Strum, CzechEp (3), GórnRozm (2), KołakSzczęśl; czyniony GladGad, SienLek, GórnDworz, BudNT, CzechRozm, SkarJedn (2), Oczko, SkarŻyw, Phil, SkarKaz (8); czynion : czyniony FalZioł (6 : 3), GroicPorz (2 : 2), Mącz (5 : 2), KuczbKat (1 : 1), ModrzBaz (3 : 1), ActReg (1 : 1),WujNT (2 : 7), SarnStat (17 : 13).

-eń- (4), -ęń- (1).

W formach złożonych o jasne; w formach niezłożonych: -on (3), -ón (2); -on Mącz; -ón Strum; -on :-ón SarnStat (2 : 1); -on- (18), -(o)n- (34).

Fleksja
sg
mNczynion, czyniony fNczynionå nNczyniono, czynioné
D Dczynion(e)j D
Aczyniony Aczynioną Aczynion(e)
Iczynionym Iczynioną I
Lczynionym Lczynion(e)j L
pl
N m pers czynieni
G czynionych
D czynionym
A subst czynioné
I m czynionym
n czynion(e)m
L czynionych
inne formy
pl N subst m - czynione, czyniony; pl N subst f - czynioné, czyniony; pl N subst n - czynioné

sg m N czynion (12), czyniony (11); (attrib) czyniony (5); (praed) czynion (12), czyniony (6); czynion PatKaz III, FalZioł, Diar, Mącz, WujJudConf (2), Strum, SarnStat (5); czyniony CzechRozm, ActReg, WujNT (2); czynion : czyniony GroicPorz (2 : 2). ◊ A czyniony (5). ◊ I czynionym (1). ◊ L czynionym (1). ◊f N (attrib) czynionå (3); -å, (2), -(a) (1); (praed) czyniona (18), czynionå (17), czynion(a) (13); -a WujJud (4), ModrzBaz (2), CzechEp; -å Mącz, GórnDworz, BudNT, Phil; -a: -å KuczbKat (1 : 1), WujNT (2 : 4), SarnStat (8 : 8). ◊ D czynion(e)j (1). ◊ A czynioną (2). ◊ I czynioną (1). ◊ L czynion(e)j (1). ◊ n N czyniono (32), czynioné (10); (attrib) czynioné (2); -é (1), -(e) (1); (praed) czyniono (32), czynioné (8); -o MetrKor, BielŻyw, ComCrac, SeklWyzn, SeklKat (2), UstPraw, Mącz (4), RejZwierc (2), BudBib, CzechEp (2), GórnRozm (2), ActReg, KołakSzczęśl; -é GlabGad, WujNT; -o : -é FalZioł (5 : 3), ModrzBaz (1 : 1), SarnStat (6 : 2);~ -é (2), -(e) (6). ◊ A czynion(e) (3). ◊ pl N m pers czynieni (5). subst m czynione (36), czyniony (1); (attrib) czynion(e)(3); (praed) czynioné (33), czyniony (1) HistJóz; -é (16), -(e) (17). f czynioné (51), czyniony (1); (attrib) czynioné (3); -é (2), -(e) (1); (praed) czynioné (48), czyniony (1) MetrKor; -é (23), -(e) (25). n czynioné (13); -é (5), -(e)(8). ◊ G czynionych (3). ◊ D czynionym (2). ◊ A czynioné (6); -é (1), -(e) (5). ◊ I m czynionym (1). n czynion(e)m (1). ◊ L czynionych (1).

Sł stp s.v. czynić, Cn notuje, Linde brak.

1. Działany, robiony, wykonywany (139):
A. W funkcji orzecznika przy podmiocie wyrażonym zaimkiem (16): MetrKor 40/825; Pothym gdyby iuż chciała dziecię odſadzić/ nie ma to być nagle cżyniono/ Ale ie pierwiey przyłożyć lekkiem karmiam FalZioł V 37, V 19b; BielŻyw 170; cżo nie bywa zwiary cziniono/ tedy ieſt grzech. SeklKat N3, N3; Mącz 392c; CzechEp 119; iżby gdźie czynić to kazano/ co ſię czynić nie ma/ ábo żeby tego zákázowano/ co bydź czyniono ma. GórnRozm E2v, E2v; aſsecuratią też Panu Kanclerzowi vczyniono na przeszłe y na przyszłe rzeczy coby kolwiek od niego na tey woinie czyniono było. ActReg 61; KołakSzczęśl C4v.

czynion komu (1): bo oni tego za żywota/ niepożądali/ czo ſamemv panv bogv ma być cżyniono SeklWyzn g3.

czynion z kim (2): Podſtároſćiemu damy náukę/ co ma być s tym więźniem czyniono. UstPraw F4; SarnStat 66.

Szereg: »czynion abo mowion« (1): Cokolwiek z zápalenia gniewu bywa ábo cżyniono/ ábo mowiono [quid ... fiat vel dicatur]/ to nie pirwey ma być zá rzecż pewną wźięto/ áżby ten ktory to vcżynił w tem trwał ModrzBaz 98v.
B. W funkcji orzecznika lub przydawki przy rzeczowniku (123): FalZioł V 30; SeklKat N3; aby [...] [Pisma św] wykład i nauka nie z inych autorow był czynion, jeno z starych, dawno przyjętych w kościele doktorow Diar 51; wſzytki dzyelnośći ktore ſą pod niebem cżynione/ ſą prożne á márne BielKron 79; Mącz 277a, 415c; GórnDworz Hh4; HistRzym 66v; RejPos 146; WujJud 239; Tożći byli y inſzy Apoſtołowie co był Piotr [...] ále od iednego pocżątek bywa cżynion/ áby ſie ieden Kośćioł być pokazał. WujJudConf 153v; Bo zá tem práwá długo ſię przewłocżą/ nakłády zbytnie bywáią cżynione [impensae immodicae fiunt]. ModrzBaz 90, 36v, 39v, 94; SarnStat 45, 392, 402.

czyniony komu (5): W tym ſzpitalu wſzytkim vsługuiąc Sámſon [...] pięknie ſkończył/ y zapłátę wziął posług ſwoich Chryſtuſowi cżynionych SkarŻyw 593, 347; KochJez kt, A2; którému [...] niema bydź dopuſczono vżywánié tákowégo Doſtoieńſtwá y Vrzędu/ áni iepiu ma bydź czynioné iákié poſłuſzeńſtwo [praestetur obedientia JanStat 299]. SarnStat 74.

czyniony czym (1): rozmowy/ exhortácye ábo nápominánia/ iáko y kazánia/ máią być rozumnym ięzykiem czynione WujNT 615.

Frazy: »liczba ma być (a. była) czyniona« [w tym: z czego (3)] (4): Przed temiż Podſkárbiámi y Deputaty/ liczbá ma bydź czynioná zá przyśięgą/ iż wiernie et abſque fauore, káżdégo poczet popiſował SarnStat 417, 415, 443, 585.

»pilność, staranie ma być czyniona(-e)« (1 : 1): Stáránie wſzelákim ſpoſobem ma być cżynione [studendum]/ áby woyná byłá oddaloná. ModrzBaz 102v, 102v.

a. Sprawowany, przeprowadzany (39): MetrKor 40/825; A odkladanie y zavieſfanie Rokow Ziemſkich y Grodſkich niema bycz cziniono. ComCrac 15v, 21v; GroicPorz v2 [3 r.], oov; WujJudConf 212; ModrzBaz 72v; Phil R2v; LVſtratio wſzytkich dochodów Koronnych/ w pięćá w pięć lat záwżdy ma bydź czyniona SarnStat 101; przy tym ſądźie mieyſckim: który ma bydź czynión [quod miniſtrari et fieri debet JanStat 595] o gwałt przećiwko ſzláchćicowi przerzeczonému. SarnStat 503; dla których wyſtępków pomſtá ſądowna wedle ich záſług od nas zwykłá bydź [...] czyniona. SarnStat 706, 45, 91, 148, 418, 743 (12).

czyniony komu (6): MetrKor 40/811; ſprawiedlywoſcz na granyczach abi czinyona bila poddanim pana voyewodzynim LibLeg 11/71v; áni impediment żadny práwny/ ábo inſzy iákikolwiek iemn o to [nie może być] czynion/ czáſy wiecznémi. SarnStat 1225, 435, 649, 721.

Fraza: »sprawiedliwość ma być (a. aby była) czyniona« (16): MetrKor 40/811; LibLeg 6/155v, 158, 7/32v, 11/60v, 71v (8); ZapWar 1550 nr 2665; áby iednáko bogátému y vbogiému ſpráwiedliwość byłá czynioná [iustitia ministretur JanStat 590] SarnStat 649; á ktému y w vtráćie rzeczy/ o którą ſpráwiedliwość ma bydź czyniona/ y dźień ná to był złożon/ ma bydź ſkazan. SarnStat 1174, 435, 721, 1174, 1234.
b. Odprawiany (20): Monodia, Záłobne ſpiewánie które na pogrzebiech od Prefiki biwa cziniono. Mącz 230c; RejPosWiecz3 97; To ſpráwiwſzy/ do wody Krztowey przychodzą/ gdźie inſze obrzędy y obycżáie cżynione bywáią KuczbKat 145; Toć ieſt ſpoſob ſpowiedźi/ ktora przed Pánem Bogiem záwſze ma być cżynioná WujJud 81v; WujJudConf 191v, 251v; WujNT 11, Aaaaaa2; ktorzy ná ſąd on iuż oczyśćieni z dobremi ſię vczynkámi y w czynioney pokućie vkażą. SkarKaz 5a.

czyniony komu (4): PatKaz I 14v; iż ſámemu tylko Pánu Bogu Ofiárá cżynioná bywa. KuczbKat 190, 190; WujJud 201.

czyniony za kogo (5): SeklKat Y2y; powiadaią/ że zá vmárłe nie ma być ofiárá cżynioná. WujJud 228v, 200v; ReszHoz 114; WujNT 1.Tim 2/1.

czyniony czym (1): choć káżdy z ofobná modlić ſie może ięzykiem ktorym vmie/ wzákże poſpolite Modlitwy we Zborzech Swiętych ięzykiem właſnym á poſpolitym máią być cżynione WujJudConf 183.

czyniony za kim (1): A (ták) Piotrá ſtrzeżono wciemnicy/ á modlitwá byłá vſtáwicżna cżynioná od zboru do Bogá zá nim. BudNT Act 12/5.

c. Odbywany, urządzany (3): Datá w Floręncyey na iáwnym záśiedzeniu w Kośćiele wielkim cżynionem SkarJedn 319, 121, 142.
d. Dawany, udzielany, składany, okazywany (31): SeklWyzn 4; RejZwierc 96v; SkarŻyw 593; ActReg 140; Iáłmużny hoyne przykłádem Zácheuſzá máią być czynione WujNT Zzzzz, Zzzzz; A przyśięgá nie inákſza ma bydź czyniona/ iedno iáka ieſt opiſána SarnStat 401.

czyniony komu (14): RejZwierc 96v; A iáko dobrze zásłużonym ma być nagrodá cżynioná [benemeriti praemiis ... afficiendi sunt]/ ták záśię nikcżemni á źle zásłużeni máią być ſromotą á karániem wedle ſpoſobu wyſtępku/ trapieni ModrzBaz 119; Pokłon Aniołom y ludziom ś. może być czyniony. WujNT Bbbbbb, 666 [2 r.], 848, Xxxxx3, Zzzzz; SarnStat 1012, 1022; Vmárłe dochodzi łáſká czyniona ich śierotom SkarKaz 387a marg; Sluby czyſtośći y inne Pánu Bogu czynione SkarKaz Oooo2c. Cf Fraza.

Fraza: »dzięki mają być (a. aby były) czynione« [w tym: komu (2), za kogo (1)] (3): BibRadz Sap 16/28; A przetoż/ y dźięki wielkie Pánu Bogu máią być cżynione [Deo gratiae agendae sunt] ModrzBaz 36v; WujNT 2.Cor 1/11.
α. Wyrządzany (9):

czyniony komu (6), czemu (2): poddanem naſſchem pogranycznem bili czinyone ſkodi LibLeg 11/173v; BibRadz 1.Mach 1/38; A ták ztámthąd wielkie przeſzkody/ y przekázy mieyſcu świętemu były cżynione BudBib 1.Mach 1/38; y nieſkońcżone krzywdy ludźiom nie obronnym bywáią cżynione [iniuriae inferantur] ModrzBaz 102, 73; o rozbićié na drodze Królewſkiéy/ gdźie Kupcóm gwałt bywa czynion [violentia infertur JanStat 431] SarnStat 911, 258, 343.

czyniony czym (1): O Krzywdách [...] ktore y słowy y rzecżą bywáią cżynione [de iniuriis ... quae ... fiunt] ModrzBaz 77.

2. Sprawiany, tworzony (111): BielKron 363; RejPos 274v; SkarŻyw 600; gdyby w Tyrze y Sydonie tákie cudá czynione były [factae fuissent virtutes] iákie ſię w tobie dźiały WujNT Luc 10/13; SkarKaz 417b [2 r.].
a. Spełniany, popełniany (o czynach moralnie dobrych lub złych) (19): prozno dobry uczynek byua czynyon yeſzly by przed konczem zyuota bil opuſzczon PatKaz III 151; SeklWyzn b3v; SeklKat G4; WujJud 101 marg, 233v; WujJudConf 106v; niemáią być cżynione złe rzecży [rnala facienda non sunt]/ áby znich przychodźiły dobre ModrzBaz 99v; SkarŻyw 115; CzechEp 132; WujNT 26, 243, 256, 293, Cccccc2v; áby przy tákowych miárách y płácéy zdrády nie były czynioné [fraudes non commitantur JanStat 277] SarnStat 296, 202, 1123; SkarKaz 310a, Oooo2d.
b. Ustanawiany, zaprowadzany (13): ComCrac 13; A ták zá témi znákámi któré przéydźie/ á przyśięże/ tám gránice máią bydź czynioné y kopce vſypáné SarnStat 472; tedy Wóytá y Láwniki [...] wyymuiemy od wſzyſtkich podatków/ Poborów/ y kontribuciy/ od robót/ od woiennych ſłużb ná wſzelkié ſtrony/ któré przez Nas y potomki náſzé będą czynioné SarnStat 956, 25, 349, 472, 466, 842 [2 r.] (12).
c. Wydawany; zawierany (o aktach prawnych) (21): przyſtáło by [...] w to weźrzeć y rádźić/ áby ſpráwiedliwie Inwentarze były czynione. GroicPorz ee4, ee4; Któré Contrákty y Obligácię przez nie czynioné/ de communi confilio máią wydáwáć SarnStat 441; ſkázuiemy: áby teſtámenty były czynioné [condantur JanStat 578]/ wedle ſtárégo zwyczáiu SarnStat 709; áby potym o tákowéyże rzeczy álbo iéy podobnéy podobnéż ſkazánié było czyniono [sententia proferatur JanStat 504]. SarnStat 748 [idem] 790, 49, 270, 540, 709, 748 (16).

czyniony komu (1): A zapiſy té Grodzkié máią ſobie do Akt Ziemſkich przenośić y przewodźić/ ćiż ſámi którym będą czynioné SarnStat 1157.

Szereg: »czyniony ani stanowiony« (2): Foedera aut pacta, álbo zmowy/ y przymierza z poſtronnémi narody wedle ſpolnéy zgody Wárſzáwſkiéy ná Potym żadné czynioné áni ſtánowioné [...] bydź nie máią SarnStat 1022, 1012.
A. Wytwarzany, wyrabiany, budowany; factus Cn (45): ktora maſć tak bywa cżyniona FalZioł I 104c, V 20c, 25v; Iakowe zaoſtrzenie też bywa cżinione w cżołniech w łodziach j okrętach GlabGad D5v; Mącz 458a; ku fárbam y lékárſtwam nalepſzy grynſzpan czyniony/ niż ten ktory ſie ſam ná miedźi z iákiégo plugáſtwá czyni. SienLek Y; BudBib 1.Esdr 7/23; Strum Nv; Ognie [...] áby w żadnem domu niebyły cżynione [Ignis ... ne ... accenditur] ModrzBaz 83v; Oczko 1v; SkarŻyw 348, 429; A ma rządnie rolą y gnoie ſpráwowáć/ y pilnie pátrzyć/ áby były rządnie cżynione GostGosp 8; A tedy kopce ábo znáki grániczné máią bydź czynioné/ wedle dawnégo obyczáiu źiemie. SarnStat 472 [idem] 1176, 270 [2 r.], 1247; wſzytki czynione y fałſzywe bogi y wſzytko báłwochwálſtwo potępił. SkarKaz 487a, 487a, Ooood.

czyniony z czego (6): tedy ma być parzenie na takowe rzecży: cżyniono, z ſlazu FalZioł V 27, I 2b, 120c; BielKron 16v; Xylinum, Báwełna/ y wſzyſtko to cokolwiek z báwełny bywá cżyniono Mącz 512c, 238a.

czyniony czym (10): iżem nośył wſſytky pokarmy ktore bywáią tzynyony náuką piekarſką HistJóz A4v; przy kośćiele wieżá ieſt [...] kratą miedźiáną położona miſternym dźiáłem cżynioną BielKron 456v; Oczko 2v. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »ręką, rękoma czyniony« (5 : 2): SkarŻyw 40; y on lud karmił oną cudową mánną/ ktora z obłokow pádáłá/ nie będąc ludzkimi rękomá cżynioná CzechEp 189; Bog náſz nie mieſzka w kośćiele ręką czynionym SkarKaz 454b, 3b, 384a, 454b, 635a.
W przen (1): iż on ánioł wybáwił [...] lud Izráelſki od nieprzyiaćioł iego: á Iezus Pan ieſt też zbáwićielem: á więcże dla tego z tych dwu ma być cżyniony ieden wybáwiciel? CzechRozm 55v.
a. Układany (1): iż ty pſálmy pod onym cżáſem cżynione były. CzechEp 369.
b. Stworzony (5):
Szeregi: »nie czyniony ale rodzony« [szyk 4 : 1] (5): Bog ieden z Oycem ieſteś/ Syn niecżyniony/ ále rodzony SkarŻyw 597; SkarKaz 117b, 275a, 484b, 516a.

»nie czyniony ani stworzony» [szyk 1 : 1] (2): nie żaden święty/ nie Anyoł ktory Synem ieſt moim/ ále ten ſam. nie czyniony/ áni ſtworzony/ ále rodzony SkarKaz 117b, 484b.

B. Wywołany, spowodowany [czym] (1): Przy tym theż kichanie ma być/ pieprzem albo cżemierzyczą tartą na proch cżyniono FalZioł V 24.
C. Otrzymujący, nabywający jakąś cechę, stający się jakimś (7):

czyniony jaki (5): Phil S; niekiedy winni bywáli wolni czynieni [absolvebantur JanStat 589] od żáłob ſkárżących ſie SarnStat 506 [idem] 932, 368, 381.

czyniony jakim (2) : KwiatKsiąż N4v; ták to należy Rzecżypoſpotitey/ áby byli winni karáni/ iáko y to/ áby niewinni byli wolnemi cżynieni. ModrzBaz 95.

czyniony czym [= przez co] (3): KwiatKsiąż N4v; áby tákowé rzeczy piſmem y nápiſániém świádków wieczné były czynioné [perennari JanStat 32] SarnStat 368 [idem] 381.

3. Wypełniany (1): VVOLA Boża/ ma być czynioná. WujNT Cccccc4.
*** Dubium (1): Amphimalla ‒ Shocza cziniena ſułona. Calep 62b.

Synonimy: 1. działany, robiony, sprawowany; d. dawany, oddawany, wyrządzany; 2. działany, tworzony; c. stanowiony; A. budowany, gotowany; b. stworzony; 3. wypełniany.

Cf CZYNIĆ

MB