[zaloguj się]
[pdf]

CZYSTOTA (16) sb f

o oraz a jasne.

Fleksja
sg
N czystota
G czystoty
D czystocie
A czystotę
I czystotą
L czystocie

sg N czystota (2). ◊ G czystoty (6). ◊ D czystocie (1). ◊ A czystotę (5). ◊ I czystotą (1). ◊ L czystocie (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

Niewinność, bezgrzeszność, nienaruszoność seksualna, dziewictwo, całkowita powściągliwość, wstrzemięźliwość seksualna; skromność, wstydliwość; prawość, zacność (16): on [Józef] będzie ſtroz/ towarziſs/ ij ſlużebnik twé cżyſtoty OpecŻyw 6v, 5v, 6v; HistJóz C; Był też ten Socrates dziwnie cżyſtotą á ſprawiedliwoſcią y innemi cznotami obdarzon BielŻyw 46, 109 [2 r.]; Leop Prov 22 arg; Tyś ogárniony ieſt tym to Pánieńſkim zborem/ Ktory nie ieſt záráżon Antykryſtá morem: Cić ſą w thwoiey licżbie co cżyſtotę máią/ ćiebie y prawdy twey wiernie przyſtrzegáią. ArtKanc O16; A ćić twoię cżyſtotę tu vmiłowáli/ Ktorzy śię báłwochwálſtwem brzydkim nie zmázáli: W ktorym ſą ty żony ták ſcudzołożone ArtKanc O16.
Zwrot: »czystotę ślubić« (1): onemum [Bogu] cżyſtotę moię ſlubila/ a nigdy męża poznatz niechcę. OpecŻyw 3v.
Wyrażenia: »czystota dziewicza« (1): Oneycij daię ſyna miego iedinego/ aby iemu matką byla/ [...] wſſakoż oſtanie w tzaloſtzij iey cżyſtota dziewieżá. OpecŻyw 7.

»serdeczna czystota« (1): ijż mamy dbatz więcey o ſerdecżną cżyſtotę niż o zwirzchnią OpecŻyw 56.

Szeregi: »czystota i niewinność« (1): [Jezus] ſlożyl s ſiebie ſweé odzienijé/ na znamię ſwé cżyſtoty ij niewinnoſci/ przéſcieradlem ſie przepáſál OpecŻyw 91.

»srom a czystota« (1): każdey niewiaſty ſrom a cżyſtota ieſth prawa oſdoba. BielŻyw 29.

»czystota i wstyd« (1): Zony lępak od mężow zabiegłe, takież ſiny y dziewki od rodziczow, [...] ku cżyſtocie y ku wſtidu przywodził. BielŻyw 29.

Synonimy: niewinność, srom, wstyd.

Cf CZYSTOĆ, CZYSTOŚĆ, NIECZYSTOTA

BZ