[zaloguj się]
[pdf]

DAREMNO (25) av

Wszystkie samogłoski jasne.

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Na próżno, niepotrzebnie, bezskutecznie; frustra, inaniter Calep; in vanum ModrzBaz, Vulg; irritum JanStat; in vacuum Vulg (23): FalZioł +2; daremno byś innego co omyśliwać w krolestwie swoim miał, puki pierwej krolestwa miłego Pana Boga pilnować nie zaczniesz Diar 84; KuczbKat 295; A ieſli co nád cztérzy Artykuły/ y inych czáſów/ y ná niezwyczáynych mieyſcách będą ſądźić: to wſzytko dáremno y nikczemne bydź chcemy y ſkázuiemy [irritum JanStat 431]. SarnStat 917.
Zwrot: »brać, wziąć imię Pana Boga (a. boże, a. pańskie, a. święte) (na) daremno« = nomen Dei in vanum sumere Modrz [szyk zmienny] (9 : 1): Nie vydźie karánia káżdy/ ktory bierze nádáremno Imię Boże. GroicPorz pp4, y4 [3 r.]; Niebędzieſz brał imienia Páná Bogá twoiego nádáremno [Non assumes nomen Domini Dei tui in vanum] Leop Ex 20/7, Ex 20/7; BibRadz Deut 5/11; KuczbKat 291; Niechayże tedy żołnierze miłuią Bogá/ á przykazánia iego poſłuſzni będą: imieniá iego niech niebluźnią y ná dáremno nie biorą ModrzBaz 113v; ArtKanc M2v.
Wyrażenie przyimkowe: »na daremno« = frustra, inaniter Calep; in vacuum Vulg; irritum JanStat (19): RejPs 34v; A Ták będąc pomocniki Bożemi nápominamy was/ ábyśćie nádáremno łáſki Bożey nie bráli. Leop 2.Cor 6/1 [przekład tego samego tekstu WujNT]; dáry Boże wziął nádáremno: y pieniądze páńſkie/ ná zyſk dáne zákopał SkarŻyw 26; SarnStat 710; Calep 437b, 516b; WujNT 2.Cor 6/1, Gal 2/2; SarnStat 528 [2 r.]. Cf Zwrot.
2. Bez wynagrodzenia, bez zapłaty; bez zasług, za nic (2): od omyćia Swiętego ſłuſznie ma być odrzncon ten/ ktory w złośćiách y w grzechách trwáć vmyślił á zwłáſzcżá/ iż żadney z onych rzecży/ ktore Pánu Chriſtuſowi y Kościołowi iego należą/ dáremno prziymowác niemamy KuczbKat 135.
Wyrażenie przyimkowe: »na daremno« (1): Nie zechcę nádáremno/ wáſzey wierney pracey/ Iuż wam pewnię popráwię/ z chęcią lepſzey płacey. PaxLiz E2v.

Cf DAREMNIE, DARMIE, DARMO

JW