[zaloguj się]
[pdf]

DŁAZIĆ (17) vb impf

dłazić (10), dłażyć (1), dłazić a. dłażyć (6); dłazić LubPs, RejWiz (7), RejZwierz, KochSz; dłażyć Leop.

a pochylone (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf dłåzić
indicativus
praes
sg pl
1 dłåzimy
3 dłåzi dłażą
praet
sg
1 m -m dłåził
3 m dłåził
fut
sg
3 m będzie dłażył
imperativus
sg
2 dłåż
3 niech dłåzi

inf dłåzić (1). ◊ praes 3 sg dłåzi (6). ◊ 1 pl dłåzimy (1). ◊ 3 pl dłażą (1). ◊ praet 1 sg m -m dłåził (2).◊ 3 sg m dłåził (2). ◊ [fut 3 sg m będzie dłażył] ◊ imp 2 sg dłåż (1). ◊ 3 sg niech dłåzi (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (siedem z tych samych przykładów).

1. Gnębić, poniewierać, uciskać; calcare Vulg [kogo, co] (17): A tego wieć Czart rad dluſſy [!] Kto y ſobie Lekcze wazy RejKup 16; Weyſrziż namie nieboraka Niedłaż nędznego robaka RejKup dd2, h3, aa7, cc5v; Nye inácżey yáko błoto tákem ya ye ważył/ A też gdzyemyednokolwiek mogł tum ye ſrodze dłaźił [Et comminuam eos ut pulverem ante faciem venti, ut lutum platearum delebo eos Vulg Ps 17/43] LubPs E2; [chłop hardy] ſobie káżdego práwie ni zacż waży/ A nędzniká ſłábſzego iáko może dłaźi. RejWiz 173v, 43, 140, 183v; RejZwierz 43.
Przysłowia: Bo ſie tak ſwiat dawno wazi Moznieiſſi ſlabſſego dlazi RejRozm 397.

Záſię kto ſkromnie żywie/ lekce go więc ważą/ Iáko Sowy Záiącá ták go wſzyſcy dłáżą. RejWiz 102.

W przen [kogo, co] (4): Iáko iną śirotkę ták cnotę dłaźimy. RejWiz 101 v; Ale gdy Borzuy liche pyeſzki dłaźił/ Ná coś więtſzego chytry Fiedur ważył. KochSz B.
Zwrot: »dłazić (pod) nogami« [szyk zmienny] (2): A ſzcżęſcie y nieſzcżęſcie lekce ſobye waży/ A przypádłe przygody pod nogámi dłaźi. RejWiz 62v; niech go dłaży nogámi [calcet super eum] zginienie Leop Iob 18/14.
[Wyraz występuje przeważnie u Reja; w poezji zawsze w rymie do „waży”].
2. [Tłoczyć, wygniatać [o wyrobie wina]:
Zwrot: »wino dłazić«: Wina w prasie nie będzie dłażył ten, ktory był zwykł dłażyć [Vinum in torculari non calcabit qui calcare consuerat] Leop Is 16/10 (Linde).]

Synonimy: 1. ciemiężyć, deptać, gnębić, uciskać; 2. deptać, tłoczyć, wyciskać, wygnietać.

Formacje pochodne: podłazić, zdłażyć.

TK