[zaloguj się]
[pdf]

DOCZEKAĆ (188) vb pf

doczekać (186), doczkać (2); doczekać: doczkać KmitaPsal (3:2; A2, A3v).

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf doczekać
praet
sg pl
1 m -(e)m, -m doczekåł m pers doczekalichmy, -smy, -chmy doczekali
f -(e)m, -m doczekała m an
2 m doczekåłeś, -eś doczekåł m pers
f -ś doczekała m an
3 m doczekåł m pers doczekali
f doczekała m an
plusq
sg
3 m był doczekåł
imperativus
sg pl
2 doczekåj doczekåjcie
3 niech(aj) doczek(a)
conditionalis
sg pl
1 m bych doczekåł m pers bychmy doczekali, bysmy doczekali, by my doczekali
f bych doczekała m an
2 m byś doczekåł m pers byście doczekali
3 m by doczekåł m pers by doczekali
f by doczekała m an
con praet
sg pl
1 n subst by były doczekały
3 m by był doczekåł m pers
f by była doczekała m an

inf doczekać (48). ◊ fut 1 sg doczekåm (7). ◊ 2 sg doczekåsz (7). ◊ 3 sg doczekå (15). ◊ 1 pl doczekåmy (9). ◊ 2 pl doczekåcie (1). ◊ 3 pl doczekają (5). ◊ praet 1 sg m -(e)m, -m doczekåł (9). f -(e)m, -m doczekała (4). ◊ 2 sg m doczekåłeś, -eś doczekåł (4). f -ś doczekała (1).◊ 3 sg m doczekåł (15). f doczekała (2). ◊ 1 pl m pers doczekalichmy, -smy, -chmy doczekali (12); -smy PatKaz I, KrowObr, CzechEp (2), ArtKanc, NiemObr; -chmy LubPs, RejAp, KmitaPsal; -smy : -chmy RejPos (1:2). ◊ 3 pl m pers doczekali (6). ◊ plusq 3 sg m był doczekåł (1). ◊ imp 2 sg doczekåj (1). ◊ 3 sg niech(aj) doczek(a) (2). ◊ 2 pl doczekåjcie (2). ◊ con 1 sg m bych doczekåł (1). f bych doczekała (1). ◊ 2 sg m byś doczekåł (2). ◊ 3 sg m by doczekåł (5). f by doczekała (1). ◊ 1 pl m pers bychmy doczekali (3) RejPos (2), LatHar, bysmy doczekali (2) SkarJedn, ArtKanc, by my doczekali (1) RejJóz. ◊ 2 pl m pers byście doczekali (1). ◊ 3 pl m pers by doczekali (4). ◊ con praet 3 sg m by był doczekåł (3). f by była doczekała (1). ◊ 3 pl subst by były doczekały (1). ◊ part praet act doczekåwszy (11).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Dotrwać, dobyć do określonego czasu, zdarzenia lub czyjegoś przybycia [kogo, czego] (31): Dziś ſie táńcem zágrzewayćie/ A ták látá docżekayćie. BierEz Mv, Q3v; OpecŻyw 120, [162]v; RejRozpr Bv; iż ich [posłów] wiela jeszcze niedostawało, prosili aby KJM doczekać ich raczył do jutrzejszego dnia Diar 19; DiarDop 102; BielKom E8; LubPs H2v; RejWiz 28v; KochZuz A3v; docżekawſzy nocy z gory ſie ſpuśćił po powrozye BielKron 380; RejAp 198v [2 r.]; HistRzym 19; docżekálichmy iuż tego Emánuelá ſwiętego RejPos 271, 15, 27v, 87, 294; y kufel nie záiąc/ wierz mi iż cie docżeka áż s przeieżdzki przyiedzieſz. RejZwierc 113, 124v, 175; BielSpr 67v; SkarŻyw 234; KochFr 33; Docżkał ćię dom murowány/ Z dźiádá twego budowány KmitaPsal A3v, A3v; wrociłem się trochę nazad chcąc doczekac iakiego vspokoienia ActReg 13; KlonFlis G3v.
Zwrot: »doczekać czasu złożonego« (1): on niedoczekawſchi czaſſv slozonego rvſzil sye barſo plocho nam nieoznaymywſchi thą drogą proſto kv Byalagrodv LibLeg 11/77.
2. Dożyć, doświadczyć; advivere, exspectare, pervivere, provivere, protollere vitam in crastinum, supervivere Cn [w tym: czego (151)] (156): O ſynu moy/ gorzeż mnie matce twé vbogié/ docżekáwſſy takowé twé boleſci ij ſromoty. OpecŻyw 136v, 145v; PatKaz I 7v [2 r.], 15v; PatKaz II 56v; Thakież y wielmożnego pana Andrzeia brata ſwego na otczowski ſtolec y mieſtce poſadzenia docżekała. WróbŻołtGlab A3; RejPs 37; RejRozpr G2; Abych żywa nie zoſtała Kiedym tego docżekała RejJóz H6, A6V, A7, A8, F8, K8 (8); RejKup f5v, k4; BielKom F; LubPs Ov, X6v; KrowObr C2v; RejWiz 72, 123v; KochZuz A3v; KYedy páná grzebiono/ páni nárzekáłá. Cżegożem ia śirotá nędzna docżekáłá. RejFig B2; RejZwierz 18v, 25, 34v; BibRadz I 276b marg; BielKron 6, 19, 200, 234v [2 r.], [3323]; żeby ſye Páná Bogá bał/ á tego złégo nie doczekał/ któré na Polſkę idźie. OrzQuin Aa5v; RejAp 61v, 66, 109; GórnDworz S7v, Y6v; RejPos B2, 15, 15v [2 r.], 19v, 86v (15); Zadney ſpráwiedliwośći/ vpráwá nie mamy/ Poki mężowie rządzą/ iey nie docżekamy. BielSat [I4] [idem BielSjem 13]; Docżekałeś też cżegoś pożądał RejZwierc 136, 129, 134, 160v, 161v, [193]v, 249v, 250v; Ktorzy żony poymuią/ iákoby nie mieli docżekáć płodu [sic quasi filios non facturi] BudBib 4.Esdr 16/45; MycPrz I C, II A4v; CzechRozm 132; PaprPan L4v; Ktorego zwyćięſtwá/ ktoż wie kto docżeka [quis scit se fore superstitem?] ModrzBaz 108; SkarJedn 321, 326; Oczko 5; KochPs 68; nogámi go ták zbił/ że trzećiego dnia ledwie docżekał. SkarŻyw 58, 113, 305, 312, 390, 429; KochTr 12; CzechEp 176, 318; WerGośc 249; Anteuſzá widziałem płácżąc w ſwey ſtárośći/ Iż docżekał ná świećie tákiey odmiennośći BielSen 10; BielSjem 13; Ia ſobie ták dobrych lat doczekáć nie tuſzę KochPieś 14, 19; PudłFr 15; ArtKanc F15, S; KmitaPsal A2, A4v; ActReg 186; GostGosp 34; GostGospSieb + 3; GórnTroas 24; LatHar 353; KmitaSpit A2; SkarKaz )(4; CzahTr H2v; Niedbam/ bym dłużéy żyłá doczekawſzy tego. GosłCast 55, 52.

doczekać do czego (1): Idź Woźny/ ſwoie wići przyłoſz im do boku/ Aby nie docżekáli do drugiego roku BielSen 8.

Ze zdaniem dopełnieniowym [tego (7); iż (5), aby (1), żeby (1)] (7): A doczeká tego iż ogląda potomki ſynow ſwoich w wielkiey poćieſſe RejPs 195v; OrzList h3v; RejPos 28v, 102; SkarŻyw 75; NiemObr 161; nie doczekamy tego/ żeby Polacy kiedy o rżądźie pomyślić chćieli. GórnRozm M2v.

W charakterystycznych połączeniach: doczekać dnia (9), końca (2), nowiny (3), potomkow (3), światłości (4); ledwie doczekać.

Przysłowie: Czożkolwie rząd opuſci, to koncza dobrego nie docżeka. BielŻyw 169.
Zwroty: »czasu (dzisiejszego) doczekać« [szyk zmienny] (9): I co rozumieſz/ kiedy by był ten Plátyná náſzych dziſieyſzych tzáſow dotzekał/ izali by ieſztze więcey był nienárzekał? KrowObr 38; Leop 3.Mach 4/1; BielSat H2; RejZwierc 172v; BielSpr 46v; cżáſu onego nie docżekáli CzechRozm 132; CzechEp [405]; ReszList 145; PowodPr 49.

»dać, da(wa)j (Boże), da Bog, racz dać doczekać« [zawsze o Bogu lub w inwokacji do Boga] [szyk zmienny] (9 : 8 : 3 : 3): Nie day boże docżekać/ takowey miłoſci RejJóz D8v, P6v, P7v, Qv; MurzNTSekl A2; Utinam illum diem videam cum tibi gratias agam, Boże day mi tego doczekáć/ abych ćy zá to słuſznie mógł podziękowáć. Mącz 71d, 494a; OrzQuin Zv [2 r.]; RejPos 35v, 40, 131; áno ſerce roſcie/ áno ſie nádzieią cieſzy iż s tego dali Pan Bog docżekáć ná drugi rok pożytek vroſcie. RejZwierc 109v, 28, 172v; SkarŻyw 74; MWilkHist I; ReszList 145; ArtKanc A11; GrabowSet D; KochFrag 29; LatHar 18; SkarKaz )(4v.

»pociechy doczekać« [szyk zmienny] (6): GliczKsiąż M2, M7; po którym Synie/ day ábyś poćiechy wielkiéy doczekał OrzQuin Aa5v; MWilkHist I; WerKaz 301; Docżekałeś iuż Oycże poćiechy niemáłey KmitaPsal A3.

»doczekać szedziwości, starości, lat szedziwych« [szyk zmienny] (2 : 1 : 1): Doczekałeś poććiwie ſwoich lat ſzedziwych RejZwierc 180, 136, 162; KochFrag 50.

»za żywota doczekać« (2): RejPos 24; Co rácż dáć P. Boże w Troycy iedyny/ ábychmy tego ieſzcże zá żywotá náſzego docżekáć/ [...] mogli. WujJud B3v.

Szereg: »dojć a doczekać« (1): y iáko ſie ku thym miłośćiwym á pożądliwym obietnicam przypráwowáć mamy/ ábychmy ich doydź á docżekáć mogli. RejPos 141v.

Synonim: dożdać.

Formacje pochodne cf CZEKAĆ.

SB