[zaloguj się]
[pdf]

1. DOGANIAĆ (16) vb impf

o jasne, pierwsze a pochylone (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 dogåniåm
3 dogåniå dogåniają
praet
sg pl
3 m dogåniåł m pers dogåniali
n dogåniało subst
imperativus
sg
2 dogåniåj
conditionalis
sg
3 m by dogåniåł

praes 1 sg dogåniåm (3); -åm (1), -(a)m (2). ◊ 3 sg dogåniå (1). ◊ 3 pl dogåniają (1). ◊ praet 3 sg m dogåniåł (3). n dogåniało (1). ◊ 3 pl m pers dogåniali (1). ◊ imp 2 sg dogåniåj (2). ◊ con 3 sg m by dogåniåł (1). ◊ part praes act dogåniając (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Ścigając kogo zbliżać się do niego znacznie, dobiegać czego, równać się z kim; dopędzać, chwytać kogo; consequi Calep, Cn; perpellere Mącz; adaequare, adipisci, aequare, assequi, consectari, indipisci, persequi, premere a. stringere vestigia alicuius, curriculo sequi Cn; instare Vulg (16): Perpello, Doganiam/ Dopieram. Mącz 287c; Consequor ‒ Doſtawąm, doganiam, doſzcziguię. Calep 245b.

doganiać kogo, czego (7): gonił go Azáhel bárzo prętki mąż brát Ioábow/ á gdy go doganiał/ obroćił ſie Abner k niemu á rzekł/ nie goń mię bych cię nie zábił BielKron 69; A był [Komodus] [...] ták prętki iż Ieleniá pieſzki doganiał. BielKron 150; iż w tákiey zámieſzáney myſli [...] iuż thák chodzić by ſárná przed ſiecią ktora ią iuż widzi/ á pśi iey przedſię doganiáią. RejZwierc 85v; Y tákże gdy ich Iudá tym pilniey doganiał [Faciebat autem persecutionem intensiorem Iudasj]/ ſiekąc złośniki ony/ tedy ich pomordował o trzydzieśći tyſięcy mężow. BudBib 2.Mach 12/23; ModrzBaz 110v; ktorzy nas gonili/ prędſzy byli niż orłowie powietrzni: ná gorach doganiáli nas [super montes persecuti sunt nos Vulg Thren 4/19] PowodPr 10; GosłCast 58.

doganiać kogo [A] (1): A cżemuż ſie przedtym oni wierni chwalcy [...] krzywd ſwych mśćili: [...] y ony [nieprzyjaciele] bes lutosći/ doganiáiąc ieſzcże vćiekáiące/ mordowáli? CzechRozm 238.

doganiać czym (1): Drugié záś [wojsko] doganiáło mężnie śiły ſwémi/ Aż ich noc obroniłá ſkrzydłámi czarnémi. ZawJeft 14.

W przen (3):
Zwroty: »doganiać do kresu« = dobiegać do mety (1): doganiam do kreſu [ad destinatum persequor] ku zapłáćie (marg) ku zakłádowi. (‒) wezwánia wyſokiego Bożego w Chriſtuśie Ieſuśie. WujNT Philipp 3/14.

»doganiać do kresu [kogo ]« = prowadzić do śmierci (1): iuż ſámá ſtárość w wiecżor y z záránku/ Vſtáwicżną boleſcią byłá bez przeſtánku. Doganiáiąc do kreſu vbogiego ſtárcá HistLan E.

»[kogo] do ostatka doganiać« = pokonać, doprowadzić do zguby (1): ktory [Paschalis] Robertá Gráfá Flándryiſkiego pobudźił/ áby nieboraká [Cesarza Henryka] do oſtátká dogániał NiemObr 167.

Przen: Starać się, zabiegać o co [czego] (2): A ty cżłowiecże Boży/ [...] doganiay ſpráwiedliwośći [sectare vero iustitiam] BudNT 1.Tim 6/11; Od młodzieńſkich żądz vćiekay/ á doganiay ſpráwiedliwośći [sectare vero iustitiam] wiáry/ miłośći/ pokoiu BudNT 2.Tim 2/22.

Synonimy: dopierać, dostawać, dościgać, dościgować.

Formacje pochodne cf GNAĆ.

BZ