[zaloguj się]
[pdf]

DOKONAĆ (285) vb pf

Pierwsze o jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); -kon- (46), -kón- (7); -kon- OpecŻyw (10), MurzHist (2), MurzNT, Mącz (19), KochTr, KochFr, GórnTroas (2), JanNKarGórn, SarnStat (4); -kón- KochPieś; -kon-: -kón- OrzQuin (1 : 4), BiałKat (2 : 1), KochPs (2 : 1); a jasne.

Fleksja
inf dokonać
praet
sg pl
1 m dokonałem, -m dokonåł m pers dokonaliśmy, -smy dokonali
2 m dokonåłeś, -ś dokonåł m pers
3 m dokonåł m pers dokonali
f dokonała m an
plusq
sg
3 m był dokonåł
imperativus
sg
2 dokonåj
conditionalis
sg pl
1 m bych dokonåł m pers bysmy dokonali
2 m byś dokon(a)ł m pers byscie dokon(a)li
3 m by dokonåł m pers by dokonali, bodåj dokonali
impersonalis
praet dokonåno
participia
part praet act dokonåwszy

inf dokonać (44). ◊ fut 1 sg dokonåm (6). ◊ 2 sg dokonåsz (11). ◊ 3 sg dokonå (13). ◊ 1 pl dokonåjmy (5). ◊ 2 pl dokonåjcie (1). ◊ 3 pl dokonają (4). ◊ praet 1 sg m dokonałem, -m dokonåł (6). ◊ 2 sg m dokonåłeś, -ś dokonåł (4). ◊ 3 sg m dokonåł (110); -å- : -a- Mącz (1:1), -(a)- (11). f dokonała (8); -a- (6), -å- (1), -(a)- (1). ◊ 1 pl m pers dokonaliśmy, -smy dokonali (3). ◊ 3 pl m pers dokonali (15). ◊ plusq 3 sg m był dokonåł (1). ◊ imp 2 sg dokonåj (5). ◊ con 1 sg m bych dokonåł (2). ◊ 2 sg m byś dokon(a)ł (2). ◊ 3 sg m by dokonåł (7). ◊ 1 pl m pers bysmy dokonali (1). ◊ 2 pl m pers byscie dokon(a)li (1). ◊ 3 pl m pers by dokonali (2), bodåj dokonali (1). ◊ impers praet dokonåno (4). ◊ part praet act dokonåwszy (29); -å- : -a- OpecŻyw (3 : 1), -(a)- (4).

Sł stp notuje, Cn s.v. dokonywam, stanąwszy, Linde XVI – XVIII w.

1. Skończyć, doprowadzić coś do końca, dokończyć, dopełnić, położyć kres; absolvere, conficere, consummare, finire, implere, perducere, perficere, ad exitum pervenire Mącz, Cn; concludere, ad exitum deducere, explere, finem a. exitum a. extremam (summam) manum imponere, perpetrare, transigere Cn (210): OpecŻywPrzedm C3; Leop Ez 43/23, Luc 14/29; Absolvere et ad exitum perducere, Dokonać yáko ma być. Mącz 400d, 222d, 400d, 453c, 501d; Kiedy to powiedział pan Koſtká/ zámilkł/ ták iákoby iuż dokonawſzy/ więcey mowić niemiał. GórnDworz X2v; BudBib Ios 5/8; ActReg 55; Dekretáſmy czynili/ y z łáſki Bożéy dokonali. SarnStat 85 [idem] 93.

dokonać czego (164): POthym gdy Caplan modlitw ſwogich dokonal. wthym vmarl Popyeſch [!] gymyenyez [!] vrban PowUrb +3; OpecŻyw 11v, 91, 93, 104; PatKaz I 11v, 12v; HistJóz E3v; FalZioł V 120; LibLeg 7/103, 11/134v; ale ty iakoś wziął opiekę nad nami ieſſcze odpoczątku ziwota naſſego iuſz iey racz łaskawie dokonac RejPs 189v; RejJóz B7v; RejKup F; MurzHist K; MurzNT Ioann 17/4; Diar 92; RejWiz 169; W on dzień gdy iuż Moizeſz dokonał Przybythku [complevit tabernaculum]/ y poſtháwił: pomázał/ y poſwięćił gi ze wſſyſtkim ſprzętem iego Leop Num 7/1; Boiowałem dobry boy/ biegum dokonał [cursum consummavi]/ wiárem záchował. Leop 2.Tim 4/7 [przekład tego samego tekstu WujJud 107v, 114, WujNT, SkarKaz 8a], 1.Esdr 6 arg, 3.Esdr 9/46, Ez 42/15, Luc 4/13; BibRadz 1.Reg 6/14; Ten też Krol w Mogile klaſztorá dokonał/ kthory był Iwo Biſkup záłożył. BielKron 376v, 54v, 77v, 329; OrzQuin L4; SarnUzn B; SienLek 124, 169; RejAp AA6, CC4, 157; GórnDworz A3, L1v; RejPos 142; ále ćię proſzę/ niż tey ſpráwy zemną dokonaſz/ powiédz mi BiałKat 223v; RejZwierc 169v, 170, 171v, 182, 264v; WujJud 107v, 114, 179v; BudBib Ier 51/63, Ez 4/7; BudNT Ioann 4/34; PaprPan Ddv; Calag 131a; podz ſynu zá miłymi towárzyſzmi ſwemi/ dokonay drogi tey/ á niechćiey być v Páná podleyſzym. SkarŻyw 208, 235, 249; KochTr 15; Daymy temu pokoy/ á dokonay wczorayſzego ná coś ſię był zánioſł GórnRozm H3v; WujNT przedm 3, s. 114, 115, 514, 2.Tim 4/7; SkarKaz 8a, 242a, 454a; Ná co we Włoſzech hoſpitalia znáczne y doſtáteczne/ á v nas w Wárſzáwie świętey pámięći Krol Stephan/ záłożyć y zbudowáć był raczył: ále tego prze niedbálſtwo náſze nie dokonano VotSzl C2v. Cf dokonać czego komu; czego z kim, Zwroty.

dokonać co (6): Tedy iednego cżáſu przez ſen gdy o thym rozmyſlał Angioł mu powiedział/ thy prożno maſz rzecż pocżętą dokonáć/ ábowiem pomázałeś ſobie ręce krwią krześćiáńſką BielKron 299v; Mącz 114d; OrzQuin M3; Ale Krol tę złość ktorą pocżął/ gorzey dokonał/á od tego złego nieprzeſtał. HistRzym 8v. Cf dokonać co na kim.

dokonać czego komu (1): Pánie Boże day to/ áby Krol PAN náſz ſzcześliwie ten Seym począł/ y pożytecznie go nam wſzem dokonał OrzRozm V3v.

dokonać czego z kim (1): Dokonawſzy z nimi rzecży/ położył zaſłonę ná twarz ſwoię dla ludu ſtráſzliwego BielKron 35.

dokonać na kim (2): ale chceſzli aby to czo mouiſz prawie było pocżniż odemnie á dokonay na ſobie. BielŻyw 76, 149.

W przeciwstawieniach: »począć (a. zacząć) ... dokonać« (21): bo nye ten ktory pocznye ale kto dokona ten zbauyon bądze PatKaz III 151; BielŻyw 76, 149; GlabGad K5v; Ale odłożmy to ná iny czás/ á dokonaymy tego coſmy poczęli. KromRozm I E4; KromRozm III A4v, G4; Iż ten cżłowiek pocżął budowáć á nie mogł dokonáć [et non potuit consummare] Leop Luc 14/30 [idem OrzQuin I3v, WujNT ], OrzRozm V3v; BielKron 268, 288v, 299v; Inventor, Inceptor, Perfector, Tyś Wynálasł/ Tyś począł y dokonał. Mącz 116b; bes znáku Krzyżá ſ. żadnéy rzeczy ná Swiećie dobrze áni pocznieſz áni dokonaſz. OrzQuin M3, I3v, M3; HistRzym 8v; Skąd pocznę? gdźie dokónam? KochPs 15; GostGosp 148; WujNT Luc 14/30, 2.Cor 8/6.

W charakterystycznych połączeniach: dokonać biegu (4), drogi (2), kościoła (2), ksiąg (2), modlitwy (5), ofiary (3), rzeczy (7), sprawy (2), zakonu (2).

Przysłowia: Włoch pocżął/ Zyd dokonał/ na was ſie zmowili/ Aby zá wáſze dobrá/ iedli dobrze pili. BielSat C4; BielRozm 22.
Zwroty peryfrastyczne: = umrzeć, skończyć życie; spędzić resztę życia:»dokonać biegu« [szyk zmienny] (2): A DOKONAVVSZY TAKOVVEGO BIEGV/ WZIELAM KO RO NE NA BESPIECZNEM BRZEGV. WisznTr 20, 6.

»dokonać dni (swoich), dnia« (5:1): Po wypithym trunku gorzką ſmierć vkuſiſz/ á w młodoſći twey dokonasz dni twoich HistAl B6v; dwá wielcy z naſzych oſtátniego dniá dokonáli w bitwie kthorąſmy z Alexandrem mieli HistAl E7v, C3v; á ſyn zweſelim poiął onę pánnę/ á pokoiu dokonał dni ſwoich. HistRzym 6, [39], 106.

»dokonać szedziwości swojej« (1): Nuż iáko Dawid dokonał ſzedziwośći ſwoiey/ y iáko Pan przepuśćił mu wyſtępki młodych lat iego. RejZwierc 125v.

»(swego) świata dokonać« [szyk zmienny] (3): MurzHist I3; Sędźiowie niewierni/ zdrayce przełożeni/ Boday z oſtréy ſkáły ná ſzyię zrzuceni Swiáta dokonali KochPs 206, 116.

»dokonać wieku swego« (1): Támzeć dokonał w krotce wieku ſwego, Z záłośćią wielką ludu Lechyckiego. KlonKr F.

»żywota (swego) dokonać« [w tym: żywot dokonać (1)] [szyk zmienny] (80): Ktory nagle śię rozbolał/ A ták żywotá dokonał. BierEz O2v, G, H2; OpecŻyw 100v; Temiſtocles widząc ich ſkazę á zagubienie, napoiem bykowęy krwie żywota dokonał BielŻyw 64, 9, 11, 13, 120, 143; RejJóz B5v, O4v; BielKron 322v, 61, 98, 107, 166v, 167v (19); GrzegRóżn K2v; Cursum vitae implere, Dókonáć ſwego żiwotá. Mącz 304d, 114d, 127d; RejAp 123v; á będąc ſtar dokonał żywothá ſwego w pokoiu. HistRzym 50, 34, 56v, 64v, 68v, 91 [2 r.], 100; RejPos 198v, 245, 330v; RejZwierc 45, 124v, 137, 158v; PaprPan [Gg] 4; SkarJedn 86, 100 [2 r.]; Páweł S. poki był żyw ták Rzymiány miłowáł: onich vſty ſwymi náucżał: y vnich żywotá dokonał/ y oni ćiáło iego S. máią. SkarŻyw 93, 16, 50 [2 r.], 168, 184, 200 (14); Potym też Swintorog Vtenuſſowic rychło dokonał żywotá ſwego w Nowogrodku StryjKron 345, 100, 365 [2 r.], 567, 587; CzechEp 370; NiemObr 29; PaprUp K; GórnTroas 57; á ieſli w oſtátnich Mieśiącach żywotá dokona/ niech ma wſzyſtko. SarnStat 191.

Szereg: »strawić a dokonać« (1): A przetożechmy ſobie vmyślili/ áby żaden z nas z tego domu nie wychodźił/ [...] á te dni mięſopuſtne w dobrey myśli á krotofili ſtrawił á dokonał. WerGośc 230.
a. Umrzeć, rozstać się z życiem, skończyć życie (11): Rzekłá páni/ znamci ia iż ty ták dokonaſz/ Iuż w tym ſwoim ſzaleńſtwie podobno áż ſkonaſz. RejWiz 27v; Ták żolnierz Chryſtuſow ná wzor drugiego Piotrá wielkiego Apoſtołá dokonał/ y ſtał ſię ſpołecżnośći męki Páńſkiey godnym. SkarŻyw 41, 168, 189, 292, 487.
Zwroty: »chwalebnie dokonać« (2): Y tak chwálebnie dokonali y po dziwnych mękách/ wiecżną koronę odnieſli SkarŻyw 180, 305.

»w mękach, męczeństwem dokonać« (1 : 1): Márynus zábity/ męcżeńſtwem dokonał. SkarŻyw 572 marg, 274.

»szczęśnie dokonać« (1): byſmy ſie polepſſyli/ ſſcżęſnie dokonali/ a tak ſ twoią pomotzą do niéba ſie doſtali. OpecŻyw 20v.

2. Wykonać, zrobić, urzeczywistnić, doprowadzić do skutku, spełnić; absolvere, finem imponere, perfungi Mącz (50): BielŻyw 15; proſczie by nieſkonał Bocz naniem Czart dokonał Swiy roſkoſzy y pociechy RejKup o4v; Fastigium imponere opinioni, Dokonáć wypráwić yáko ſie godźi. Mącz 119c, 303b.

dokonać czego (37): Proſząc iáko Xánt ſlubował/ Aby tego dziś dokonał. BierEz D4v; OpecŻyw 174; FalZioł V 50; LibLeg 11/21; nád zwycżay vmyſl ſwoy ku wyſokoſći podnoſił/ wſzytkich zwycięſtw ſwych w Greciey dokonał. HistAl F5, H8; Diar 43, 89; RejWiz 135v; boć nieprzeſtánie człowiek/ aż thego dowiedzie á dokona [nisi compleverit] co mowił. Leop Ruth 3/18; Y dokonał ſlupow [Et perfecit columnas] y dwu rzędow około wſſech ſiathek Leop 3.Reg 7/18, 9/25, 2.Par 7/11; RejZwierz 105; BielKron 383; Mącz 237c; OrzQuin Mv; RejAp AA7v, 158, 171v; zda mi ſie żeby lepiey/ áby on ſam wſzytkiego dokonał. GórnDworz H4v; RejPos 249v; RejZwierc 246; BudBib 3.Reg 6/14, Ez 4/6; SkarŻyw A4v; Woley Oycowſkiey dokonał/ potym śię mu ofiárował/ Teſtáment ſtáry wykonał/ gdy śmierćią ná krzyżu ſkonał. ArtKanc E4, S4v; GórnTroas 25; Prykllády ná vocales. a Chwally z vſt điatek dokonalles. JanNKarGórn G3v; SarnStat *8; SkarKaz 45b. Cf dokonać czego według czego; czego przez co; czego czym; czego o kim.

dokonać co [w tym: co czym (1)] (7): tzo onij nie dokonali/ to wy napelnicie. OpecŻyw 77; PatKaz III 106v; LibLeg 6/191v; BielŻyw 114; Perfungi consulatu, Magistratu, Honoribus, Dokonáć á złożić ſwe vrzędy. Mącz 140c; BiałKaz M; StryjKron 91.

dokonać czego według czego (2): LibLeg 11/21 v; á tám dokonáli według vmow Małżeńſtwá s Krolową Bonną/ Láthá 1516. BielKron 436.

dokonać czego przez co (1): á przez zmarthwychwftánie dokona vcżynku ſwego wnapráwie zupełney nowego Adámá GrzegŚm 57.

dokonać czego czym (3): Owa/ cżego by ſnadź był mocą/ á gwałtem/ nigdy nie ſpráwił/ tego iedną oną rzecżą (iáko piſzą) dowiodł y dokonał. GórnDworz;Aa7 WujJudConf 231v; á twą wolą day nam práwie poznáć/ á ſercem iey y ſkutkiem dokonáć. ArtKanc P8v.

dokonać czym (2): PatKaz III 106v; Vno verbo absolvam, Iednym słowem dokonam/ ſpráwię. Mącz 400d.

Szereg: »spełnić i dokonać« (1): Athak thy prziſzyangy y zapyſzy mamy spelnycz y dokonacz LibLeg 6/191v.
3. Wyjaśnić, wyłożyć; określić [czego] (5): A przeto niżli ſie rozeydziemy/ dokonáymy tego/ ktorégo dnia/ ktorym obycżaiem iątz ij zabitz go chcemy. OpecŻyw 82v; Ale dokonaymy oſtátká tego ſkłádu świętégo Apoſtolſkiégo. BiałKat 116, 66; Pożytku tego Sákrámentu troiákiego dokonał tenże Apoſtoł. LatHar 648.

dokonać o kim (4): Ale ieſzcże inych rzecży o tym Biſkupie Bonifacyuśie/ ktoregoſmy wſpomnieli/ dokonaymy. SkarŻyw 497.

4. Ustalić, wytyczyć [czego] (1):
Zwrot: »granice dokonać« (1): biſz to wſzitko spraẃowal [...] y granycze potich ziemiach slvſznie na obie stronie dokonal LibLeg 11/21v.
5. Podbić, dobić, zwyciężyć, zmóc; conficere, consumere Mącz (18): Conficio, Wypráwić/ Zrzádźić/ Dokonáć/ Rozbić/ Zabić/ Wypełnić Mącz 114d.

dokonać czego (5): LibLeg 6/190v; tákże co ieſzcże było potroſze ludzi zoſtáło/ ſkarbow/ mężow dobrych/ oſthátká Thurcy dokonali doráźili y pobráli w Węgrzech. BielKron 310v, 97; Mącz 114d; Kázimierzowi wielkiemu Ruśi dokonáć/ zamki y miáſtá murowáć VotSzl B.

dokonać kogo [A] (11): WróbŻołt S7v; á gdy ſie obá poráźili/ Ninus ich dokonał á páńſtwá pobrał. BielKron 10, 252v, 351; Conficere per translationem infirmitate et merore confectus sum. Smutek s chorobą dokonáł mie Znędził. Mącz 114d, 114d; GórnDworz V6v; BudBib Ier 49/37; KochPieś 28; PowodPr 77; KlonWor 59.

Przysłowie: Vetustas omnia conficit et consumit, Stárość wſziſtkiego dokona. Mącz 114d.
W przen [kogo] (1): Zginąłem/ á łzy moie dokonáć mię máią/ Któré mi z oczu płynąć nigdy nieprzeſtáią. KochFr 110.
6. Prawdopodobnie w funkcji strony biernej: stać się doskonałym, udoskonalić się (1): Then kthory dokonał/ w krothce [consummatus in brevi] wypełnił cżáſy mnogie [Wuj: Stawszy się za krótki czas doskonałym; BudBib: Ten ktory rychło umarł dosyć długo żył.] Leop Sap 4/13.

Synonimy: 1. skończyć, strawić; 2. sprawić, wypełnić, wyprawić, zrządzić; 3. rozbić, zabić, znędzić.

Formacje pochodne cf KONAĆ.

Cf 1. DOKONANIE, DOKONANY

SB