[zaloguj się]
[pdf]

DOKOŃCZENIE (200) sb n

Pierwsze o jasne; -koń- (12) Oczko, ZawJeft, SarnStat (10), -kóń- (5) OrzQuin, BiałKat, Strum, też SienLek (2); pierwsze e jasne, drugie pochylone.

Fleksja
sg pl
N dokończenié dokończeniå
G dokończeniå
D dokończeniu
A dokończenié
I dokończeni(e)m, dokończenim
L dokończeniu
V dokończeni(e)

sg N dokończenié (88); -é (12), -(e) (76). ◊ G dokończeniå (28); -å (22), -(a) (6). ◊ D dokończeniu (4). ◊ A dokończenié (31); -é (1), -(e) (30). ◊ I dokończeni(e)m (8) HistAl, BibRadz (2), CzechEp, LatHar (4), dokończenim (2) GroicPorz, SienLek. ◊ L dokończeniu (34). ◊ V dokończeni(e) (1). ◊ pl N dokończeniå (4).

Sł stp brak, Cn s.v. dokonanie, Linde XVI – XVII w. s.v. dokończyć oraz XVIII w. s.v. dojść.

Doprowadzenie do końca; koniec, kres, zamknięcie; confectio, consummatio, perfectio Calep, Cn; effectio, eventus, operatio, terminatio Calep; absolutio, finitio, peractio, perfunctio Cn (200): BierEz S4; y ſtáło ſie ieſſcze przed poczęćim ſwiátá/ á trwáć ták będzie/ áż do oſtátniego dokończenia. RejPs 138v, 172v, 203v; KromRozm I P3; GliczKsiąż Q3v; LubPs N5v; GroicPorz mm4; KrowObr 243; RejWiz 194v; UstPraw K; A wſzákże on mężnie y z wielką ſtałoſcią ſpor wiedźie z nimi/ á Potym przychodźi ku ſzczęſliwemu dokończeniu. BibRadz I 273v; BielKron 330v, 430; Prot D4; Trunki ktoré w przeſzłym Rozdźiale ſą opiſáné ná dokończeniu/ ktemu dobrze ſłużą SienLek 148v, 44 [2 r.]; RejAp 135, 139v; BiałKat 386v; BudBib Nah 1/9; Strum R4v; Oczko [43]v; Confectio ‒ Odprawienię, dokonczenię. Calep 238a, 250b, 351a, 376b, 779a, 1057b; LatHar 746; PaxLiz E4v.

dokończenie czego (85): BierEz H2; Dzieſiątek licżba/ ieſth nazacznieyſza/ Bowiem w ſobie mocz zamyka y doskonałoſć wielką/ á to iż ieſt dokońcżenie Licżby iuż wysłowioney KłosAlg A4; Dokońcżenye [...] Pſáłterzá wſſytkyego. LubPs gg; GroicPorz oo4v; Leop R2; A gdyż Kryſtus Pan y zakonu y Prorokow ieſt dokońcżeniem/ y doſtátecżną wſzytkiey Ewánieliey doſkonáłośćią BibRadz I *4; Ty tedy kſiążę Izráelſkie pługáwy á złośćiwy/ ktorego dźień przyſzedł y cżas ku dokońcżeniu złośći [cuius venit dies in opportuno tempore iniquitatis consummatae]. BibRadz Ez 21/25, Ex 23/16, Deut 31/10, I 548d, II 128b marg; OrzRozm V3v; BielKron 220, 330v; OrzQuin Aa5v; Abowiém powiáda w dokóńczeniu Kſyąg trzećich/ iż ty Lékárſtwá wybrał z Kſyąg Słowiéńſkich SienLek a4, 14v, 44, 256v, T3, Aaaa2 [2 r.]; RejAp 104, 143, 155v, 156; GórnDworz S4; HistRzym 135v; A tego kroleſtwá iego/ á tey roſkoſzy iego/ żadnego cżáſu áni dokońcżenie/ iuż nigdy być nie może. RejPos 344v, 115v, 141, 232, 246v, 259v, 272v, 326; RejZwierc 33, 198; RejPosWstaw [213]; Gdyż iedno raz przy dokońcżeniu wiekow ná zgłádzenie grzechu ofiárowány ieſt [Vulg Hebr 9/26] CzechRozm 24, 35v, 89, 89v, 90v, 181v; SkarŻyw 108; StryjKron 462; CzechEp 303, 371, [381]; WerKaz 297; Miecze im z rąk pádáły/ członki ták mdłé były/ Ze im przy dokończeniu bitwy nie ſłużyły. ZawJeft 14; Calep 732a, 787a; LatHar 62 marg, 262, 635 [2 r.], 739, 745; KSięgi Ziemſkié/ po dokończeniu Sądu/ máią zoſtáć ná mieyſcu ſądowym trzy dni SarnStat 746, 152, 527, 721, 724, 757 (10); KlonFlis H5. Cf Wyrażenia.

dokończenie o czym (1): Dokończenie o Ribach. FalZioł IV 47a.

dokończenie w czym (2): Iák ſługá gdy prágnie w nocy by miał odpocżynienie/ Abo naiemnik w pracy ſwey też rychłe dokońcżenie LubPs hh6; RejWiz 48.

W charakterystycznych połączeniach: dokończenie ksiąg (7), roku (2), rzeczy (2), sejmu (5), spraw (5), wiekow (3).

Wyrażenia: »dokończenie świata« (6): A ſnadź tho będzie napewnieyſzy znák dokońcżenia ſwiátá wſzytkiego RejAp 107; RejPos 259v, 260; Znáki vprzedzáiące zburzenie Hierozolimſkie/ y dokońcżenie świátá. WujNT 279, 99, 393.

peryfr. »dokończenie żywota« = zgon [szyk 5 : 3] (8): HistAl A7v; ábowiem káżdego z nas dokońcżenie żywotá náſzego iuż ieſt ſwięte przyſcie iego. RejAp 191, 47v; MycPrz II B2v; W Bábilonie Krolowi/ przes ſen obiáwienie Iákie iego żywotá s Pańſtwem dokontzenie WierKróc A2v; ArtKanc T15v; LatHar 225, 277.

Szeregi: »początek (srzodek), (i, ale) dokończenie« (14): Ták mi pomoży Bog ktory ieſt początkiem y dokończenim GroicPorz aa2; Abowiem iáko wſzytko tho co ieſt ná świećie ſtworzono/ ma ſwoy pocżątek y dokońcżenie [initium habet pariter et consummationem] BibRadz 4.Esdr 9/5 [przekład tego samego tekstu BudBib], I 446; RejPos 246v; BudBib 4.Esdr 9/5; CzechRozm 35v; CzechEp 292; áby wſzelka náſzá modlitwá y ſpráwá/ od ćiebie záwżdy pocżątek bráłá/ y przez ćię po zácżęćiu dokońcżenie miáłá. LatHar 13 [idem 183, 344, 634], 262, 297, 635.

»przodek i dokończenie« (1): Oto Apoſtoł powieda/ iż ná przodku y ná dokońcżeniu chwały ſwoiey mowią Alleluia Amen. RejAp 156.

a. Umieranie, rozstawanie się z życiem; consummatio, exitium, exitus Vulg [w tym z zaimkiem dzierżawczym i wskazującym (42)] (68): RejKup Ov; Oni ſie też nie mniey záſmućili/ powſtawſzy od ſtołow ſtali wſzyſcy przed nim/ áby ták dokońcżenie widzieli. HistAl Nv; LubPs aav, bb3v; RejWiz 49v; Potym go potkáło nieſzcżęſne dokońcżenie v Aretá Arábſkiego kſiążęćiá [Ad ultimum in exitium sui conclusus] BibRadz 2.Mach 5/8; BudBib Soph 1/18; CzechRozm 70; A iż niemáſz wdzięcżnośći iego náwiedzenia/ Cżegoż ſie wżdy ſpodziewáć tylko dokońcżenia? WisznTr 7.

dokończenie kogo, czyje (56): Y proſſę miły pánie [...] oznacz mi dokończenie moie RejPs 59, 72v, 73, 180v; Iáko ieſt rowne dokońcżenie wſzytkich/ mądrych/ głupich/ vbogich y bogacżow/ á iż ſie ſmierći nikt nye odkupi. LubPs N2 marg, L; A iż dokońcżenie ich bywa bárzo nędzne. BibRadz Iob 20 arg, Ier 46/28 [2 r.], Sap 3/2, 18 [19], Eccli 9/14 [16] (7); RejAp 5v, 24, 40, Dd3v; á onego Saulá márne było dokońcżenie/ ták iż ſie ſam potym zábił. RejPos 50, 5v, 27, 30v, 219v, 322 (21); Abowiem y ſproſne bywa dokońcżenie ich RejZwierc 174, 33v, 42v, 48v, 118, 170v [3 r.]; BudBib Sap 3/2, Eccli 9/14 [16]; ModrzBaz 40v; CzechEp 364, [413]; ArtKanc S7; Spráwy cżłowiecże okázuią dokońcżenie iego Phil N. Cf »dokończenie śmierci«.

dokończenie komu (1): A wſzákże wierny ma przywodzić ná pámyęć ſobie/ iż prędkye ieſth dokońcżenie złemu cżłowiekowi. LubPs R2 marg.

W charakterystycznych połączeniach: dokończenie dobre (2), marne (12), nędzne (5), sprosne (2), srogie (3).

Wyrażenia: »ostateczne (a. ostatnie) dokończenie« (2): RejPs 198; thák też krolowi potrzeb być tákiemu/ áby ná oſtátnie dokońcżenie bacżył HistAl G3v.

»dokończenie śmierci« (3): Iednym dokońcżeniem ſmierći żywot náſz będzie skońcżon HistAl I5v, I5v; Bog ći ieſt Bogiem náſzym ku zbáwieniu/ á dokończenie kázdego śmierći ieſt od Páná Bogá [et Domini Deo ad mortem sunt exitus]. BibRadz Ps 67/21.

b. praw. Układ pokojowy = rus. доконьчание (2): przyasn braczką prawdzywye mami dzierzecz thak yako yeſth wiobrazono wthim prawdzywim naſchim dokonczenyv, ſwamy brathem naſchim na they prawdzie LibLeg 10/98.
Wyrażenie: »sejm dokończenia [= ugodowy?]« (1): A placza ma bicz przed vrzandem poſzeymye dokonczenya za dwye nyedziely [możliwa też lekcja: dokończona] LibLeg 6/118.

Synonimy: dokonanie, doskonanie, odprawienie, spełnienie, sprawienie, wypełnienie, zamknienie, zupełność; a. śmierć.

Cf DOKOŃCZYĆ

SB