[zaloguj się]
[pdf]

DOSTĘPOWAĆ (31) vb impf

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf dostępować
indicativus
praes
sg pl
1 dostępuję dostępujemy
2 dostępuj dostępujecie
3 dostępuje dostępują
conditionalis
sg
3 m -by dostępował

inf dostępować (5). ◊ praes 1 sg dostępuję (3). ◊ 3 sg dostępuje (6). ◊ 1 pl dostępujemy (2). ◊ 2 pl dostępujecie (1). ◊ 3 pl dostępują (9). ◊ imp 2 sg dostępuj (1). ◊ con 3 sg m -by dostępował (1). ◊ part praes act dostępując (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Osiągać, uzyskiwać, nabywać; zaznawać; adipisci, assequi Calep; ascendere, pervenire Modrz [w tym: czego (28)] (28): RejPs 30v; KwiatKsiąż H; NiemObr 145; Calep 24b, 104b; KołakSzczęśl D; WujNT 649, 797; Ohyda lepak owá ktorą w nas rodzą te rzecży/ ktorych gdy po wielkim pożądániu doſtępuiemy/ też nas do wzgárdy ich wzywa WysKaz 10, 7, 45; Máiętność ſwą záchowuiąc w cále/ Sławy piękney doſtępuiąc dbále. PaxLiz A4v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): á [k]iedy kto doſtępuie tego co miłuie/ ſzcżęśliwym go być świát miánuie. WysKaz 7.

Zwroty: »łaski bożej dostępować« (1): przez zaſługi męki iego świętey/ do niebá ſię wedrzeć [...] i [...] łáſki Bożey doſtępowáć ReszList 153.

»miłośierdzia dostępować« (1): Iż pokorne ná łáſkę przypuſzcżenie/ miłoſierdzia doſtępuie. LubPs B6 marg.

»sprawiedliwości dostępować« (2): CzechRozm 211; Iedná/ iż ſpráwiedliwośći doſtępuią ludzie przez wiárę/ á nie przez zakon Moyzeſzow. WujNT 649.

»zbawienia dostępować« (4): Abowiem mowá o krzyżu/ tym ktorzy giną ieſtći głupſtwem: lecz tym ktorzy zbáwienia doſtępuią [qui salvi fiunf] to ieſt nam/ ieſt mocą Bożą. WujNT 1.Cor 1/18, 1.Cor 15/2, s. 738 marg, Cccccc4v.

»dostępować żywota (wiecznego)« [szyk zmienny] (3): PatKaz I 15v; Ták iż oni obwinieni zá ſpráwiedliwe bywáią pocżytáni/ y żywotá doſtępuią/ ktory im przez potwarz miał być odięty. CzechRozm 217v; WujNT 732 marg.

a. O dostojeństwach, urzędach, godnościach [czego] (4): Mącz 48c; áni ich [urzędów] przez pieniądze álbo ſłużby álbo fortele doſtępowáć WujJudConf 146; Y tákći oni ſtopniámi ſwemi złotemi y śrebrnemi/ cżelnieyſzych vrzędow doſtępowáć chcą [ad summos honorcs ascendere contendunt] ModrzBaz 82v, 15.
2. Dochodzić, zbliżać się; dosięgać, dotykać [w tym: czego (3)] (3): A kto ſie nie muśi ſmiać/ kiedy owo kto dziwniey niż ludzie/ ziemie nie doſthępuiąc [...] iákoby kiy połknął táńcuie? GórnDworz E7v.
W przen (2): iuż on [człowiek] i wſtydowi Mir dawno wypowiedźiał/ y cnoćie niedbáły Poświęconéy nie myśli doſtępowáć ſkáły. KochPieś 2; widziſz iż nie ſámá wiárá/ ále y miłość doſtępuie y ieſt przyczyną grzechow odpuſzczenia y vſpráwiedliwienia. WujNT 222.

Synonimy: 1. dostawać, otrzymywać; 2. dochodzić, dotykać.

Formacje pochodne cf STĄPIĆ.

Cf DOSTĘPOWANIE

JW